20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü

Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan Dünya Çocuk Hakları Sözleşmesi’yle 1989 yılından bu yana her 20 Kasım, Dünya Çocuk Hakları Günü olarak kutlanmaya başlandı.

20 Kasım 1989 tarihinde Birleşmiş Milletler, Dünya Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni yayımladı. Eğitim, sağlık, barınma gibi temel hakların tanımlanmasına imkan tanıyan sözleşme 193 ülke tarafından onaylandı.

Çocuk Haklarının Tarihsel Gelişimi

Çocuk haklarıyla ilgili öne çıkan ilk gelişme 1919 yılında yaşandı. Leh eğitimci Janusz Korczak’ın yazdığı “How to Love a Child” (Bir Çocuğu Nasıl Sevmeli) adlı kitabında çocuk haklarından bahsetti. Yazılan ilk metin ise Ekim Devrimi’nden sonra Proletkult adını taşıyan sosyalist örgütün Moskova Şubesi tarafından yazılan “Çocuk Hakları Bildirgesi” oldu.

1924 yılında Milletler Cemiyeti tarafından kabul edilen “Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi”, çocuk haklarıyla ilgili ilk resmî belge unvanını aldı.

Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi, Birleşmiş Milletler tarafından da kabul gördü ve Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi adıyla 20 Kasım 1959’da düzenlendi. 30 yıl sonra 20 Kasım 1989 tarihinde kapsamı daha geniş olan Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi değiştirildi.

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi

Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edildi. Sözleşme üç kısımdan oluşurken toplamda 54 madde bulunuyor. 18 yaşın altındaki her bireyi çocuk olarak tanımlayan sözleşmede anne babanın sorumlulukları, isim ve vatandaşlık hakkı, istismar ve ihmalden korunma hakkı, yaşam ve gelişme hakkı, ifade özgürlüğü gibi önemli konulara ilişkin pek çok madde yer alıyor.

Bi̇rleşmi̇ş Mi̇lletler Çocuk Haklarina Dai̇r Sözleşmesi̇’nde Bazı Önemli Maddeler

Madde 1: On sekiz yaşına kadar her insan çocuk sayılır.

Madde 2: Taraf Devletler, bu Sözleşmede yazılı olan hakları kendi yetkileri altında bulunan her çocuğa, kendilerinin, ana babalarının veya yasal vasilerinin sahip oldukları, ırk, renk, cinsiyet, dil, siyasal ya da başka düşünceler, ulusal, etnik ve sosyal köken, mülkiyet, sakatlık, doğuş ve diğer statüler nedeniyle hiçbir ayrım gözetmeksizin tanır ve taahhüt ederler.

Madde 6: Taraf Devletler, her çocuğun temel yaşama hakkına sahip olduğunu kabul ederler.

Madde 13: Çocuk, düşüncesini özgürce açıklama hakkına sahiptir; bu hak ülke sınırları ile bağlı olmaksızın; yazılı, sözlü, basılı, sanatsal biçimde veya çocuğun seçeceği başka bir araçla her türlü haber ve düşüncelerin araştırılması, elde edilmesi ve verilmesi özgürlüğünü içerir.

Madde 16: Hiçbir çocuğun özel yaşantısına aile, konut ve iletişimine keyfi ya da haksız bir biçimde müdahale yapılamayacağı gibi, onur ve itibarına da haksız olarak saldırılamaz.

Madde 31: Taraf Devletler çocuğun dinlenme, boş zaman değerlendirme, oynama ve yaşına uygun eğlence (etkinliklerinde) bulunma ve kültürel ve sanatsal yaşama serbestçe katılma hakkını tanırlar.

Madde 36: Taraf Devletler, esenliğine herhangi bir biçimde zarar verebilecek başka her türlü sömürüye karşı çocuğu korurlar.

Madde 46: Bu Sözleşme bütün Devletlerin imzasına açıktır.
“İhtirazi Kayıt: Türkiye Cumhuriyeti Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 17, 29 ve 30. maddeleri hükümlerini T.C. Anayasası ve 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Anlaşması hükümlerine ve ruhuna uygun olarak yorumlama hakkını saklı tutmaktadır.”
Okuma önerisi:  Fiyat Artışları Çocukların Hak Mahrumiyetini Artırdı

Dünyada İlk ve Tek Çocuk Bayramı

Janusz Korczak’ın yazdığı “How to Love a Child” kitabının dışında ilk somut adım Türkiye’den geldi. Çocuklara yönelik bayram ilan eden ilk ve tek ülke Türkiye oldu. Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açıldığı 23 Nisan 1920’de bu günü “Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” ilan etti. O tarihten bu yana her yıl ülkemizde Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, dünyanın dört bir yanından gelen çocuklarla birlikte coşkuyla kutlanmakta.

Türkiye’de çocukların hakları, 3 Temmuz 2005 tarihinde kabul edilerek 15 Temmuz 2005 tarihli 25876 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanıp yürülüğe giren 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu ve hemen hemen her kanunda yer alan çocukların korunmasına dair maddelerle korunmaktadır.