Adana’daki camiden çalınan tarihi çiniler, İngiltere'de bulundu

Adana Ulu Camii’nden çalınan 500 yıllık 223 karo İznik çinisinden ikisi, Londra’daki müzayede kataloğunda tespit edildi. Türkiye, 500 senelik tarihi çinilerin satışını yaptığı bir operasyonla durdurdu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı’nın, Interpol kanalıyla da aranan eserlerin Türkiye’ye iadesi için çalışma başlattığı, Sotheby’s Müzayede Evi’nin eserin iadesini yapmaması durumunda hukuki yollara başvuracağı belirtildi.

Londra’da Sotheby’s Müzayede Evi tarafından düzenlenen ‘Art of the Islamic World&India’ isimli müzayede, Kanuni Sultan Süleyman’a ait tablo ile gündeme gelmişti. Şimdi ise Sotheby’s Müzayede Evi’nde yaklaşık 19 yıl önce Adana Ulu Cami’den çalınan 223 karo çiniden ikisinin izine rastlandı.

Londra’da 31 Mart’ta gerçekleşen müzayededen yaklaşık bir ay önce Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları kataloğu incelemeye aldı. Katalogda 115 lot numarası ile iki adet İznik çinisinin de satışa sunulduğu tespit edildi.

Katalogda tarihi çiniler şu şekilde tanıtılıyordu: “İki İznik seramik karo lotus palmette ve saz yaprakları bezemeli – Türkiye, yaklaşık 1575 tarihli."

Çinilerin Adana’daki camiden çalındığı anlaşıldı

Çinilerin Türkiye’de nereden çalınmış olabileceği ihtimali üzerine araştırma başlatıldı. Çiniler 6 Aralık 2002 tarihinde Adana Ulu Cami’de gerçekleşen soygundaki çiniler ile benzerlik gösteriyordu. Söz konusu tarihte restorasyonda olan tarihi caminin kapısı kırılmış ve hırsızlar içeri girerek 223 çini karoyu çalmıştı.

2002 yılında yaşanan bu hırsızlık olayı aydınlatılamadı. Çalınan 223 çini karodan 67 parça, 11 Eylül 2009 tarihinde İstanbul Kocamustafapaşa’da bir eve yapılan baskında koliler içinde ele geçirildi. Vakıflar Genel Müdürlüğü 156 parça tarihi çininin çalıntı olduğunu Interpol aracılığıyla tüm dünyaya duyurdu. 2011 senesinde Londra’da Christie’s Müzayede Evi Lot 331 numarasıyla Adana soygununda çalınan çinilerden birini satışa sundu. Kültür ve Turizm Bakanlığı müdahale ederek eseri satıştan çektirdi ve Türkiye’ye iadesini sağladı.

Sotheby’s Müzayede evi tarafından satışa konan çini karolar 25,8 cm ile 25,6 cm ölçülerindeydi. 115 Lot numarası ile satışa çıkarılan çini karolar Türkiye’nin Interpol’e bildirdiği çalıntı çini karolar ile ölçüleri neredeyse bire bir aynıydı. Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları satışa sunulan çinilerin bu hırsızlığa ait çiniler olduğunu bilimsel raporlar ile ispat etti, Interpol kayıtları ile birlikte durumu Dışişleri Bakanlığı’na rapor etti.

Çinilerin satışı durduruldu

Londra Büyükelçiliği İngiliz polisi ile temas kurdu. Eldeki belge, fotoğraf, bilimsel raporlar sunularak eserlerin Türkiye’den çalındığı söylendi. Müzayede evi yaşanan bu durum üzerine lot 115 numarası ile katalogda yer verdiği iki çini karoyu satıştan çekti.

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı, Interpol kanalıyla da aranan eserlerin Türkiye’ye iadesi için çalışmalarını sürdürüyor. Sotheby’s Müzayede Evi eserin iadesini yapmaz ise ise Türkiye hukuki yollara başvuracak.

Adana Ulu Camii

Ulu Cami büyüklüğü ve tarihî açısından Adana’nın önemli eserleri arasında gösteriliyor. Selçuklu, Memlûklu ve Osmanlı dönemlerine ait mimari karakterleri üzerinde toplayan bu eserin üç ayrı kitabesinden, ilk defa 1513 yıllarında Ramazan oğlu Halil Bey tarafından inşasına başlandığı, 1541 yılında Halil Beyin oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından bitirilerek ibadete açıldığı anlaşılıyor.

Caminin duvarlarındaki çiniler beyaz zemin üzerine lacivert, firuze ve mercan kırmızısı renklerden oluşuyor. Bitki motifleri ile süslenen 16 ve 17. yüzyıllara ait eserler, Osmanlı çini sanatının İznik ve Kütahya’da yapılmış en olgun ve en güzel örneklerini teşkil ediyor.