AKP tarafından hazırlanan sahipsiz hayvanlara yönelik kanun teklifi TBMM Tarım Orman ve Köyişleri komisyonunda

TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonunda, sahipsiz hayvanlara yönelik Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlandı.

Komisyon, AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Vahit Kirişci başkanlığında toplandı.

Toplantının başlangıcında muhalefet milletvekilleri, toplantı için salonun yetersiz olduğunu ve ilgili sivil toplum örgütleri temsilcilerinin dışarıda kaldığını vurgulayarak, bu nedenle toplantının başka bir salonda yapılmasını talep etti.

Kirişci, teklif sahibi AK Parti Rize Milletvekili Harun Mertoğlu'na söz verdi.

Muhalefet milletvekillerinin taleplerinde ısrar etmesi üzerine tartışma yaşandı. Komisyon Başkanı Kirişci, toplantıya ara verdi.

Bu arada CHP Grup Başkanvekili Murat Emir ve DEM Parti Grup Başkanvekili Gülüstan Kılıç Koçyiğit, basın mensubu kameramanların dışarıya çıkartılmamasını istedi.

Komisyon Başkanı Kirişci, aranın ardından Plan ve Bütçe Komisyonu Salonu'nda toplantının devam edeceğini açıklayarak, tekrar ara verdi.

Komisyon Başkanı Vahit Kirişci, teklif sahibi AK Parti Rize Milletvekili Harun Mertoğlu'na söz verdi.

AK Parti hükümetlerinin hayvan hakları alanında attığı adımları anlatan Mertoğlu, kanunların ihtiyaçtan doğduğunu, bu teklifle "önce insan" dediklerini belirtti.

Mevcut düzenlemelerin günümüzdeki ihtiyaçlara cevap vermediğinin anlaşıldığını vurgulayan Mertoğlu, şöyle konuştu:

"Yaşanan olaylar, kanun değişikliğine gidilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Kanunlar, insanların güvenlik içinde yaşamasını sağlar. 'Hayvanları yakala, kısırlaştır, aşısını yap, tekrar sokaklara bırak' anlayışı ihtiyaçlarımıza cevap vermemiş, onlarca insanımızın, çocuklarımızın ölmesine sebep olmuştur. Geldiğimiz bu noktada gerek AİHM kararları gerek Danıştay kararları sokaklarda yaşanan ve hayvanlardan kaynaklı meydana gelen trafik kazalarının sorumluluğunu idarelere vermiştir. Dolayısıyla sokaklar hayvanlar için bir yaşam alanı olamaz. Sokaklar değil hayvanlar için insanlar için bile güvenli bir yaşam alanı değildir. Sokaklarda açlık, susuzluk, bulaşıcı hastalıklar var. Sokaklar tekin değil."

Köpek saldırılarından örnekler veren Mertoğlu, bu sorunun çözülmesi gerektiğini söyledi.

Mertoğlu'nun konuşması sırasında muhalefet milletvekilleri sıralara vurarak sivil toplum örgütleri temsilcilerinin de salona alınmasını istedi.

CHP Grup Başkanvekili Murat Emir, Türkiye'de hayvan haklarına duyarlı kesimin yakından takip ettiği bir teklifi görüştüklerini, bu nedenle bütün tarafların görüşlerini dile getirmesi gerektiğini söyledi.

Kanun teklifinin kapalı devre bir çalışma ile yürütüldüğünü; kabul edemeyecekleri bir teklifle karşılaştıklarını belirten Emir, önerdikleri sivil toplum örgütleri, akademisyen ve bu konuda sözü olan kişilerin toplantıya davet edilmediğini belirtti.

Emir'in Anayasa'ya aykırılık açısından usul tartışması açılmasını istemesi üzerine, Komisyon Başkanı Kirişçi, usul tartışması açtı.

DEM Parti Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit, herkesin İçtüzük ve hukuka bağlı olması gerektiğini, düzenlemenin "bir katliam teklifi" olduğunu iddia etti.

Türkiye İşçi Partisi (TİP) İstanbul Milletvekili Sera Kadıgil, hükümetin "4 milyon hayvanın öldürülmesine ilişkin bir teklif sunduğunu, teklifin Anayasa'ya aykırı olduğun" ileri sürdü.

İYİ Parti Grup Başkanvekili Buğra Kavuncu, sahipsiz hayvanlar konusunun bu aşamaya gelmesinde hükümetin sorumlu olduğunu söyledi.

İYİ Parti İstanbul Milletvekili Nimet Özdemir, insan, hayvan ve doğanın birbirine zarar vermeden yaşayabileceğini, konunun saldırılara maruz kalan çocuklar üzerinden istismar edildiğini kaydetti.

Muhalefet milletvekillerinin "Anayasa'ya ayrılık" önergeleri kabul edilmedi.

Daha sonra teklifin geneli üzerindeki görüşmelere geçildi.

Görüşmeler sırasında komisyon salonundaki AK Parti milletvekilleri, sahipsiz köpeklerin saldırıları sonucu yaralanan ve hayatını kaybeden çocukların fotoğraflarını gösterdi.

Antalya'da 5 Mart 2022'de sahipsiz köpeklerden kaçarken kamyonun altında kalarak hayatını kaybeden 10 yaşındaki Mahra Melin Pınar'ın annesi Derya Pınar, kızının ayakkabılarını havaya kaldırarak teklife karşı çıkan muhalefet milletvekillerine tepki gösterdi. Bazı muhalefet milletvekilleri de ayağa kalkarak Pınar'ın sözlerine tepkilerini dile getirdi.

Teklifin tümü üzerinde söz alan DEM Parti Ağrı Milletvekili Nejla Demir, hayvanlara mal ve eşya muamelesi yapan anlayışın terk edilmesi gerektiğini söyledi.

Demir, "Ekoloji ve hayvan hakları konusu ilkokulda zorunlu ders olarak okutulmalı. Hayvanlardan rant sağlayan hayvanat bahçeleri ve sirk gibi alanlar kapatılmalı, her türlü av yasaklanmalı." ifadelerini kullandı.

DSP Genel Başkanı Önder Aksakal, konuyla ilgili daha önce bir kanun teklifi verdiklerini anımsatarak, her canlının yaşam hakkını sağlamak gibi bir sorumluluklarının olduğunu belirtti.

Kanun teklifinin içeriğine ilişkin bilgiler paylaşan Aksakal, "Her 50 bin nüfusa karşılık gelecek şekilde bir hayvan hastanesinin kurulması lazım. Sahiplenen hayvanların mutlaka merkezi sistemle kayıtları yapılmalı ve bu hayvanlara kimlik numarası verilmeli. Sahipli her hayvan için hayvan sağlık sigortasının getirilmesi gerekir. Sahibi olan hayvanı bırakmak isteyen kişi öncelikle bağlı olduğu idari birime başvurarak hayvanını teslim etmeli." diye konuştu.

Aksakal, insanların farklı gerekçelerle hayvanları sahiplendiğini ancak daha sonra ekonomik ve tercihlerinde yaşadıkları pişmanlıklar nedeniyle sokaktaki hayvanların sayısının arttığını ve bu duruma kayıtsız kalındığını belirtti.

Açlık ve hastalık gibi nedenlerle sahipsiz hayvanların zaman zaman insana zarar verdiğine işaret eden Aksakal, "Bu ağır yaralanma ve ölümle sonuçlanan saldırılar bir düzenlemeyi mecbur bırakmıştır." dedi.

Teklifi eleştiren CHP Adana Milletvekili Ayhan Barut ise "Hayvanları öldürmek, katletmek çözüm değil. Hayvanları öldürmek popülasyonu düşürmüyor. Yaşam döngüsü çok kıymetlidir. Bu döngü bir yerde kırıldığında doğal denge bozulur. Hayatı bir bütünlük olarak görüyoruz. Sokak hayvanlarının ölümü hakkında bir kanun yapılmak isteniyor. Bu kanun yanlıştır. Bu teklif yasalaşırsa bunun günahı teklife imza atanlardadır." diye konuştu.

Saadet Partisi Antalya Milletvekili Şerafettin Kılıç, kısır tartışmalara dahil olmak yerine sorunu çözen somut adımlar atılmasını istediklerini kaydetti.

Konuyla ilgili daha önce bir kanun teklifi verdiklerini anımsatan Kılıç, "Getirdiğiniz bu teklifi incelediğimizde kanun teklifimizin birçok açıdan yol gösterici olduğunu görebiliyoruz. Ancak biz 'karıncayı yaşat ki devlet yaşasın' hassasiyetiyle hareket etmeyi inancımızın bir gereği olarak görürüz. Şunu da kabul ederiz ki belli bir aşamadan sonra sahipsiz sokak köpeklerinin uyutulması istemesek de zorunlu hale gelebiliyor. Ancak getirdiğiniz teklifte ötanazi olarak ifade ettiğiniz yöntem birçok infiale yol açabilecek, çerçevesi geniş tutulmuş olması nedeniyle kabul edilebilir değildir." dedi.

Teklifin kusurlu olduğunu, yükün belediyelere yıkıldığını öne süren Kılıç, şöyle konuştu:

"Ancak şunu kabul etmeliyiz ki sahipsiz sokak köpekleri diye bir sorun var ve sokaklarımız özellikle çocuk ve yaşlılarımız gibi zayıf bireyler için güvenli değil. Bunun yanında hayvanlara kötü muamele, şiddet ile birlikte barınaklarda çok kötü şartların olduğu da kabul etmemiz gereken bir gerçektir. Sokak köpekleri kısırlaştırıldıktan sonra tekrar sokağa bırakılmamalıdır. Köpeklerin alındıkları ortama geri bırakılması popülasyonun kontrolünü imkansız hale getirmektedir. Barınak ve bakımevlerinin yanı sıra yaşam alanları kurulmalıdır.

Uygun bulunan açık alanlar sahipsiz sokak köpekleri için yaşam alanına dönüştürülmeli, daha doğal ve özgür bir ortamda yaşamaları sağlanmalı. Gerekli görüldüğü halde yaşam alanı içerisinde de barınak kurulması sağlanmalıdır. Evcil hayvan satışı kontrol altında olmalıdır. Hayvan sahiplendirme esas alınmalı, merdiven altı üretim ve satışa izin verilmemelidir. Tüm evcil hayvanlar mikroçip ile kayıt altına alınmalıdır. Tehlikeli ırklara izin verilmemeli, tehlikeli ve yasak ırkların saldırılarından sahipleri sorumlu tutulmalıdır."

- "Hayvanların yaşam hakkına müdahale"

İYİ Parti İstanbul Milletvekili Nimet Özdemir de bu düzenlemenin hayvanların yaşam hakkına müdahaleden başka bir anlam ifade etmediğini savundu. Özdemir, "Bu teklif metni sorunu çözmekten ziyade sorunu daha da içinden çıkılmaz hale getirecek hükümler içermektedir. Milyonlarca havyanı toplamayı, kısırlaştırmayı ve olmayan barınaklara yerleştirmeyi planlıyorsunuz. Bunu kim ve nasıl yapacak? Belediyelerin durumunu biliyorsunuz. Bu düzenleme kolay değil, savunmasız masum canların hayatını doğrudan ilgilendiren bir düzenleme getiriyorsunuz. Milyonlarca hayvanın katledilmesini ötanazi kavramı ile geçiştiremezsiniz. Bizlerden hayvanların vahşetle öldürülmesini kabul etmemizi istiyorsunuz, bunu asla kabul etmeyeceğiz. Tüm gücümüzle bu teklife karşı çıkacağız." değerlendirmesinde bulundu.

Emek Partisi (EMEP) Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca Demir, "AK Parti'nin sorumluğunu örtbas ederek acılı aileleri istismar ettiğini, sokaktaki hayvanlara dönük ölüm fermanına kendilerini ortak etmeye çalıştığını" savundu.

Türkiye İşçi Partisi (TİP) İstanbul Milletvekili Sera Kadıgil, "Yapılan şey bu toprakların 1000 yıllık kültürüyle oynamaktır. Bütün hayvanları toplayıp öldürelim mi? Bu hak mı? Ben bu hakkı kendimde görmüyorum. Doğru dürüst kısırlaştırma yapsaydık bu çocuklar ölecek miydi?" dedi.

- "Hayvan nafakası sistemi getirilsin" önerisi

DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, sahipsiz hayvanlarla ilgili "yakala, aşıla, kısırlaştır ve yerine bırak" şeklinde bir reçete olduğunu ancak bunun uygulanmadığını şimdi ise belediyelerden "katliam yapılmasının istendiğini" belirtti.

Evcil hayvanları sokağa bırakanların "hayvan nafakası" ödemesini isteyen Rızvanoğlu, "Türkiye'de evcil hayvanlara nafaka sistemi getirilmeli. Bir hayvanı sahiplenen kişi, o hayvanı belli bir ceza ödeyerek sokağa bırakma hakkına sahip olamaz. Ev hayvanından herhangi sebeple vazgeçen kişi, onu belediyeye teslim eder ve o hayvanın ömrü boyunca sağlıklı ve iyi koşullarda yaşaması için gereken tüm bakım masraflarını üstlenmesi lazım." ifadelerini kullandı.

- "Çocuklarımızın güvenli bir şekilde sokağa çıkmasını istiyoruz"

AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Ali Özkaya, Meclisin toplumun sorunlarını, ihtiyaçlarını görmek ve onlara çözüm üretmek için çalıştığını, bu nedenle yasama faaliyetlerinin zaman zaman ihtiyaçlara göre yeniden değerlendirildiğini kaydetti.

Kuş gribi salgını nedeniyle milyonlarca tavuğun itlaf edildiğini hatırlatan Özkaya, daha önce olduğu gibi şimdi de insan sağlığını ve kamu güvenliğinin sağlanmasını hedeflediklerini söyledi.

Özkaya, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Sanki birileri hayvanları çok seviyor da AK Parti 'hayvanları öldürelim' diyor. Bu yaklaşım doğru değil. Hak kavramının temeli insandır. Önce insanın yaşaması lazım. Bunun için kamu düzenini sağlamak için tedbir almak zorundayız. Bugün itibarıyla ülkemizde kuduz vakası nedeniyle 141 köyde karantina uygulanıyor. Devlet kuduz vakalarını önceden tespit edip tedbir alıyor ama bu köpeklerin saldırısıyla ölen veya yaralanan vakaları ortadan kaldırmıyor. İnsan her şeyin başındadır. İnsanlarımızı, çocuklarımızı, kadınlarımızı sokağa çıkamaz, sokakta yaşayamaz hale getiremeyiz. Dünyanın hiçbir ülkesinde sokakta başıboş, sahipsiz köpek bulamazsınız. Kadınlarımızın, çocuklarımızın güvenli bir şekilde sokağa çıkmasını istiyoruz."

- Sahipsiz hayvanların saldırılarıyla mağdur olan babadan tepki

CHP Sinop Milletvekili Barış Karadeniz'in konuşması sırasında Ankara'da sahipsiz hayvanların saldırısına uğrayarak ağır yaralanan ilkokul 4. sınıf öğrencisi Tunahan Yılmaz'ın babası Halil Yılmaz, bazı muhalefet parti milletvekillerinin açıklamaları sırasında "Sabahtan beri sizi dinliyorum. Nasıl bir insansınız?" diyerek tepki gösterdi.

Komisyon Başkanı Vahit Kirişci komisyona bir süre ara verdi. Aranın ardından komisyon çalışmalarına devam etti.

Tunahan Yılmaz, 7 Aralık 2023 günü Keçiören ilçesi Kafkas Mahallesi'ndeki evinden çıkıp okuluna giderken boş arazide bulunan çok sayıda sahipsiz hayvanın saldırısına uğramış ve ağır yaralanmıştı.

Yılmaz'ın başına Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde yaklaşık 12 saat süren operasyonla deri nakli yapılmıştı. Tunahan Yılmaz'ın fonksiyon geri kazanımı için fizik tedavi ve rehabilitasyon süreciyle ilgili tedavisi sürüyor.

CHP Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun, sorunun bu hale gelmesinde AK Parti ve MHP'nin sorumlu olduğunu, uzun yıllardır yerel yönetimleri elinde tutan iktidarın gerekli adımları atmadığını iddia etti.

Konunun taraflarından biri olan sivil toplum örgütlerinin komisyona alınmadığını dile getiren Aygun, "Elinizi vicdanınıza koyun. Yasa teklifinin geri çekilmesi gerekiyor. Tüm sivil toplum örgütlerini, Türkiye'yi kucaklayacak bir yasanın çıkarılmasını istiyoruz." dedi.

CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, hayvan hakları adı altında bir katliam yapıldığını ileri sürdü.

Çakırözer, "Kimse doğayı ve canlıları katletme hakkını kendisinde göremez. Bu yaptığınız ne hayvan haklarıyla ne dinimizle ne de kültürümüzle bağdaşıyor. Bir sorunla karşılaştığınızda ilk önce hayvanları öldürmek aklınıza geliyorsa biz buna karşı çıkarız. Yaşanan sorun yıllar içinde büyürken hangi adımlar atıldı? Yaşanan sorunları belediyelere atıyorsunuz." ifadelerini kullandı.

Saadet Partisi Ankara Milletvekili Mesut Doğan, sokak köpekleri kısırlaştırıldıktan sonra sokağa bırakılmaması gerektiğini söyledi.

Konuyla ilgili kanun teklifi verdiklerini aktaran Doğan şu önerilerde bulundu:

"Barınak, bakımevi ve yaşam alanlarında çalışan personellere yönelik eğitim zorunlu hale getirilmelidir. Gönüllülerin barınak ve bakımevlerini ziyaret etmesi ve aktif görev almaları kolaylaştırılmalıdır. Evcil hayvan satışı kontrol altında olmalıdır. Hayvan sahiplendirme esas alınmalı, merdiven altı üretim ve satışa izin verilmemelidir. Tüm evcil hayvanlar mikroçip ile kayıt altına alınmalıdır. Hayvanların sokağa bırakılması, kaybolması, hastalık bulaştırması gibi olumsuzlukların önüne geçilmelidir."

Teklifi ve iktidarı eleştiren DEM Parti Mersin Milletvekili Perihan Koca Doğan, "Ötekileştirerek, algı operasyonlarıyla katliamı meşrulaştırmaya çalışıyorsunuz. Bir anne ve babanın acısını istismar ediyorsunuz. Kutuplaştırma siyasetinden medet umuyorsunuz." dedi.

Teklifi "katliam yasası olarak" değerlendiren Doğan, yasa teklifinin geri çekilmesini istedi.

AK Parti İstanbul Milletvekili Adem Yıldırım, hayvanlara işkence eden ve öldürenlere yönelik cezai yaptırımların olduğunu belirtti.

AK Parti'ye "hayvanları katlediyorsunuz" gibi eleştirilerin yapıldığını, bunların haksız olduğunu vurgulayan Yıldırım, "Köpekler özgürce sokaklarda gezsin diye çocukları evde hapsetmeyi doğru bulmuyoruz. Çocuklarımız ve onların geleceğini önceliyoruz." diye konuştu.

Milletvekillerin konuşmalarının ardından sivil toplum örgütü temsilcileri görüşlerini anlattı.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanarak maddeler üzerindeki görüşmelere geçildi.