Aslı Erdoğan: Dışarıda gibi hissetmiyorum, hâlâ mahpusum

Tarih: 11.05.2017 - 12:36

Kategori: Söyleşi

Aslı Erdoğan: Ben hâlâ mahpusum. Yurt dışı çıkış yasağım da bunu hatırlatıyor. Sadece biraz daha büyük bir hücredeyim. Ama her an, o da elimden alınabilir.

Aslı Erdoğan, "Ben hâlâ mahpusum. Yurt dışı çıkış yasağım da bunu hatırlatıyor. Sadece biraz daha büyük bir hücredeyim. Ama her an, o da elimden alınabilir" dedi.

Yazar Aslı Erdoğan, Hürriyet yazarı Ayşe Arman'a verdiği röportajda, "Ben şimdi ne içerideyim ne dışarıda. İkisine karşı da suçluluk duyuyorum. Şu an 163 gazeteci içeride! İnanılır gibi değil. Tüm dünyadaki diğer tutuklu gazetecilerin toplamı 100 civarında sanırım. Rusya’sı Çin’i, Afrika ülkelerinin hepsini topla bizim yanımıza bile yaklaşamıyorlar" şeklinde konuştu.

İşte o röportaj:

SANKİ ONLARCA KİŞİYİ ÖLDÜRMEKLE EŞ TUTULUYOR GAZETECİLİK

Nasılsın?

-“İyiyim” diyemeyeceğim. Fiziksel birtakım sorunlar yaşıyorum. Cezaevinin neticesi. Boynum, sindirim sistemin. Bunun dışında psikolojik olarak epeyce hasar gördüm. 4 aydır, tek bir gece yok ki kâbuslarla uyanmayayım. Her gece ya mahkemedeyim ya da cezaevinde. Üstelik babam ağır bir kalp ameliyatı geçirdi...

Babanın yanına gittin tabii...

- Elbette! Ne yaşamış olursak olalım, zor anlarında insanları bırakamıyorum. Cezaevi, hastalık, ölüm. Bundan öte ne var?

Haklısın. Baban seni cezaevindeyken ziyaret etti mi peki?

- Hayır. Bazen öyle şeyler oluyor ki hayatta, geçmişte yaşanan hiçbir şeyin önemi kalmıyor. En azından benim için öyle.

“Dışarıda”sın, kendini nasıl hissediyorsun?

- Dışarıda gibi hissetmiyorum! Ben hâlâ mahpusum. Yurtdışı çıkış yasağı da bunu hatırlatıyor. Şansa, biraz daha büyük bir hücredeyim. Ama her an, o da elimden alınabilir. Görüyoruz, bırakılıp yeniden tutuklananları...

Gittikçe “içeridekiler” çoğalıyor, bu seni nasıl etkiliyor?

- Çok üzülüyorum. Ben şimdi ne içerideyim ne dışarıda. İkisine karşı da suçluluk duyuyorum. Şu an 163 gazeteci içeride! İnanılır gibi değil. Tüm dünyadaki diğer tutuklu gazetecilerin toplamı 100 civarında sanırım. Rusya’sı Çin’i, Afrika ülkelerinin hepsini topla bizim yanımıza bile yaklaşamıyorlar. Çok korkunç bir şey bu. Bu 163 rakamı, bile kendi başına çok şey söylüyor. Artık Türkiye’de bazı sınırların misliyle aşıldığını gösteriyor.

Bir de senin gibi dışarıda olup da davası sürenler var...

- Evet. Onlara istenen astronomik cezalar... Artık ağırlaştırılmış müebbetle yargılanıyor insanlar. Sanki onlarca kişiyi öldürmekle eş tutuluyor gazetecilik faaliyeti! Bana gelince ben gazeteci bile değilim. Bir gazetenin sembolik danışma kurulu üyesi olduğum için geldi başıma bunlar. Artık olan biteni; keyfiyet, zulüm ve gözdağı diye yorumluyorum. Ahmet Şık gibi çok ciddi gazeteciler içeride ve çok garip, komik suçlamalarla. Artık bu topraklarda gazeteciler her gün, nereye ne yazarlarsa yazsınlar, “Başıma iş gelir mi?” endişesi yaşıyor. Bu toplumun bence en önemli ses tellerinden biri basın. Neredeyse kesildi gibi...

İNSAN KAFASINA SİLAH DAYALIYKEN ARYA SÖYLEYEMEZ YA, BENİMKİ DE O HESAP!

Yeniden yazmaya başladın mı? Yoksa bu iklim, edebiyatçı yanını öldürüyor mu?

- İnsan kafasına silah dayalıyken arya söyleyemez ya, benimki de o hesap! Benim edebiyatım, sözcüklerle çok özel bir ilişkiye dayanan, mutlak yalnızlık isteyen, evime kapanıp müziğimi, şiirimi, karanlığımı, mum ışığımı istediğim bir edebiyat. E bu korku, gerginlik ortamı tabii ki hiçbir edebiyatçıya iyi gelmiyor. Bana daha da kötü geliyor!

Bu arada yeni bir ödül daha aldın. Avrupa Kültür Vakfı’nın uluslararası alanda tanınmış sanatçılara verdiği Prenses Margriet Ödülü...

- Evet. Ben aslında ödüllere de cezalara da mesafeli yaklaşırım. Ama bu, benim sanatçı yanıma verilen bir ödül.

Çok sevindim...

Ne yazık ki yurtdışı yasağın olduğu için katılamıyorsun. Ne hissediyorsun?

- Aylar önce Karl Tucholsky Ödülü almıştım. O zaman cezaevindeydim. Karl Tucholsky, toplama kampına gitmemek için intihar etmiş bir yazar. Ve benim için çok özel. Ödülü, Bakırköy Cezaevi’nin dış duvarının önüne koyulmuş görünce çok duygulanmıştım. Daha sonra Theodor Heuss Madalyası aldım, ona da gidemedim. Şimdi Bruno Kreiss İnsan Hakları Ödülü veriyorlar, ona da gidemiyorum. Ama en çok, üzen galiba bu son ödül oldu. Çünkü bu benim kaderime ya da cezaevine verilmiş bir ödül değil, sanatçı yanıma verilmiş bir ödül. Sanat ödülü almış birinin devletin birlik ve bütünlüğünü yıkmaktan yargılanıyor olması da trajikomik. Şimdi sırada Almanya’dan aldığım yeni açıklanacak Erich Maria Remarque Ödülü var. “Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok”un yazarı. Barışa katılarımdan dolayı verilmiş bir ödül bu. Ve ben terör suçlamasıyla yargılanıyorum!

GÖZYAŞLARINDAN MEKTUP BİTMİYOR!

İçeride birlikte yattığın arkadaşlarını özlüyor musun? Onlardan haber alıyor musun?

- Benim çok garip bir huyum var, ben çok düşündüğüm insanları pek arayamam. Sevgili koğuşum C9’a upuzun bir mektuba başladım, hâlâ bitmedi ve hâlâ yollayamadım. Beni nankörlükle suçlayacaklar diye korkuyorum.

Olur mu canım, onlar tanımışlardır seni...

- İnşallah öyledir. Her gün, “İşte bugünlerde onun davası var, şu günlerde şunun tahliyesi geldi!” diye düşünüyorum. Yüreğim hâlâ onlarla. Ben aşırı duygusalım, gözyaşlarından mektup bitmiyor. Al 3 cümle yaz, bir kart at değil mi? Yapamadım.

Neredeyse tüm dünyadan barış, edebiyat ve insan hakları ödülleri alıyorsun. Sence bu ödül törenlerine katılamaman Türkiye’nin yurtdışındaki imajını nasıl etkiliyor?

Çok derin izler bırakıyor. Hatta, bu ödülleri de olduğundan daha fazla önemsetiyor. Çünkü ödül töreni hakkında 2-3 yazı çıkacaksa, “Yurtdışı yasağı var, gelemiyor, davası şu durumda, şu kadar içeride yattı!” diye haberler çok daha uzun çıkıyor. Dünya basınında epeyce yer tutuyorum yani. Hakkımda bu son dönemde 100’ün üstünde röportaj çıktı. Şöyle bir çelişki var. Milliyetçi ülkeler ilk önce, kendi yazarlarını korurlar ve saygı duyarlar. Türkiye de milliyetçi bir ülke olduğunu iddia ediyor. Ama bugüne kadar geçmişte yüzlerce yazarını hapsetmiş durumda. Aziz Nesin’inden Nâzım Hikmet’ine, Atilla İlhan’ından Yaşar Kemal’ine kadar aklınıza gelebilecek daha pek çok yazarını içeri atmış. Son dönemlerde bu furya yeniden hortladı. Niye yazarına bu kadar hınç duyuyor bu ülke? Baktım da 70 yıldır Avrupa’da hiçbir kadın yazar, benimki kadar ağır bir ceza istemiyle yargılanmamış. Devletin birlik ve bütünlüğünü bozmak gibi ağır bir maddeden yargılanıyorum.

25’E YAKIN ÖDÜL ALDI

Davan devam ettiği için mi yurtdışı yasağın var? Senin kaçma ihtimalin mi var?

Tabii ki yok! Ben bir yazarım. Okurlarıma karşı bir sorumluluğum var. Ve kendi dilime karşı sorumluluğum var. Ben Türkçenin bir yazarıyım. Türkiye dışında bir hayat, bir başka cezaevi. Niye kaçayım? Niye gideyim? Sadece ödül törenlerine gidecek kadar izin versinler yeter. Birçok festivale de çağırılıyorum, onların hepsini de kaçırdım. Bir keresinde Burmalı bir yazar, yurtdışı çıkış yasağı olduğu için gittiğim bir festival katılamamış, bir video yollamıştı. Dehşet içinde kalmıştım nasıl bir ülke acaba Burma diye. Şimdi biz, o durumdayız! Her ödül töreninde yüzlerce basın oluyor. Bütün dünya benim davamı öğrendi. Bu da benim seçimim değil ama oldu...

Bu aldığın kaçıncı ödül?

25’e yakın ödül aldım. 90’da Yunus Nadi’yi aldım. 96’da ilk yurtdışı ödülümü aldım, Deustche Welle’den. 2005’de Yılın Kitap Ödülü’nü aldım. 2010’da Sait Faik Ödülü’nü aldım. 2011’de Norveç’te Sınırdaki Sözcükler Ödülü aldım. Bu uluslararası alanda tanınıp kendi ülkesinde dışlanan kadın yazarlara verilen bir ödül. Kadınların oy hakkı kullanmasının 100. yıldönümünde de ödül aldım. Sonra bu son 1 yıl içinde de Karl Tucholsky, Theodor Heuss, Bruno Kreiss Avusturya, Erich Maria Remarque ve son olarak da bu Avrupa Kültür Vakfı Ödülü’nü aldım. Onun dışında Musa Anter Ödülü, Yayıncılar Birliği’nin Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü, Bilge Olgaç Ödülü. Ayrıca Mucizevi Mandarin, İsveç’te yılın kitabı seçilmişti. Zürih şehir yazarı seçilmiştim. Geleceğe kalacak 50 yazar arasına seçilmiştim. Unuttuklarım da vardır...

Dün Avrupa Kültür Vakfı’nda, Prenses Margriet Ödülü senin adına kime verildi?

Yayıncıma verildi. Biz de buradan, Cezayir Cafe’den görüntülü olarak törene katıldık. Avrupa edebiyat dünyası, sanat dünyası hakikaten beni sağ tutmak için olağandışı bir çaba sarf ediyor. Bir sürü edebiyat dergisine kapak oldum. Her kitabımı aynı bir eleştirmen değerlendiriyor. “İstanbullu Kafka” diye başlık atılıyor.

Tebrik ediyorum seni...

- Evet, bir taraftan, her yerden ödüller alıyorum ve edebiyatımın keşfedildiği bir süreç. Ama öteki taraftan sürekli dava gerginliği, duyduğum endişeler, zor zamanlar yani...

UMARIM BU YÜZDE 49’U DİNLERLER

Referandumdaki 49 seni umutlandırdı mı?

Artık bu ülkede olup bitene, tutuklamalara, baskılara karşı ciddi bir hoşnutsuzluk var. Halkın arasında durup konuştuğumda, bir yıl öncesine göre artık çok farklı şeyler duyuyorum. Bu baskı ortamına bir tepki doğuyor. Yani ben umut mu duymalı, korkmalı mı bilmiyorum. Türkiye’nin geleceği konusunda umarım AKP çevreleri bu yüzde 49’u biraz işitirler. Çok ciddi çalkantılara ve sarsıntılara doğru gidiyoruz...

AVRUPA PARLAMENTOSU’NA SKYPE İLE BAĞLANDIM

Avrupa Parlamentosu seni davet mi etti?

Evet, Türk hükümetinden izin istedi, Brüksel’e gelip, kendi durumumu, yazarların, edebiyatçıların ve gazetecilerin durumunu anlatmam için. Ama tabii izin vermediler. Ben de Skype’la bağlandım...

Ne zaman oldu bu?

Geçen hafta. Çok gerildim. Bir taraftan, evet çok sıkı eleştirilerim var olan bitenle ilgili. Ama ben pek öyle siyasetçiler gibi ustaca, diplomatik bir dille anlatamıyorum, giderek kişiselleşiyor anlattıklarım. Bir yandan söylediklerimle Türkiye’ye zarar da vermek istemiyorum ama olan biteni de aktarabilmek istiyorum. Zor bir durum. Bir de anlattıklarımdan başıma bir iş gelirse korkusu da var. Neyse yaptım konuşmayı ve hayret, çok büyük bir alkış aldım...