ATO Başkanı Baran: ”Vergi afları, vergiye uyumu artırmıyor’’

Ankara Ticaret Odası (ATO), Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı ve Hacettepe Üniversitesi iş birliğinde “Elektronik Vergi İncelemesi” panelini düzenledi.

ATO Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran, Türkiye’de yaklaşık iki buçuk yılda bir çıkan vergi afları, barışma veya uzlaşmaların vergiye uyumu artırmadığını belirterek, “Bunun için vergi oranlarının aşağı çekilerek verginin tabana yayılacağı bir şekilde sistemi kurgulamak ve dijitalleşmenin de katkısıyla denetimleri sıkılaştırmak ve bir kere bile af olmayacak şekilde yeni sistemi zihinlere kazımamız gerekiyor” dedi.

ATO, Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı ve Hacettepe Üniversitesi ortaklığında düzenlenen “Elektronik Vergi İncelemesi” panelinde; kamu hizmetlerinin dijitalleşmesi kapsamında Türkiye'nin vergi denetimi uygulamalarındaki güncel durumu ve geleceğe ilişkin hedefleri detaylı olarak ele alındı.

Kamu hizmetlerinin dijitalleşmesi çerçevesinde defter ve belge ibraz süreçlerinin elektronik ortama taşınması, vergi denetim süreçlerinin dijitalleşmesi ile vergi denetimi uygulamalarında gelinen aşama ve geleceğe yönelik hedef ve beklentilerin kamu, akademi ve iş dünyası açısından detaylı olarak ele alındığı programa, Ankara Defterdarı Yüksel Duman, Atılım Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nevzat Saygılıoğlu, ATO Yüksek İstişare Kurulu Üyesi Nuh Acar ile akademisyenler, yeminli mali müşavir ve mali müşavirler ile ATO üyeleri katıldı.

ATO Meclis Salonu’ndaki panelin açılışında ATO Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran, Hacettepe Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. M. Cahit Güran ve Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanı Muhsin Atcı birer konuşma yaptı.

ATO Başkanı Baran, bilim ve teknolojideki gelişmeler ile dijitalleşme sürecinin, her alanda olduğu gibi vergi ile ilgili işlem, tahsilat ve denetimlerde de değişim ve dönüşüm yaşanmasına neden olduğunu belirterek, şunları söyledi:

“Vergi Usul Kanunu uyarınca, tutulması gereken defterler dijital ortama taşındı. Beyan sistemi, internet üzerinden yapılır hale geldi. Şimdi de vergi incelemeleri elektronik ortamda gerçekleştirilmeye başlandı. Zamandan, mekandan ve emekten tasarruf sağlayan bu sistem, mükellefler açısından vergiye uyumu artırırken, vergi kaçağını önlemek ve şeffaflığı sağlamak açısından da eşsiz bir imkan sunarak, vergi adaletinin sağlanmasına hizmet ediyor. Tabii yapay zekanın devreye girerek, işlemlerin yapay zeka üzerinden yapılabilecek olması da ayrı bir avantaj. Yine, vergi incelemelerinin dijitale taşınmasıyla, vergi kaçakçılığının önlenmesi ve tahsilatın artırılması da mümkün olacaktır.”

Dolaylı ve dolaysız vergi oranlarındaki dengenin vergi adaletini ortaya koymada önemli bir veri olarak kabul edildiğini belirten ATO Başkanı Baran, Türkiye’de dolaysız vergi gelirlerinin payının yüzde 30 iken, dolaylı vergilerin payının yüzde 70’ler düzeyinde olduğunu ifade etti. Baran, dolaylı vergi oranlarındaki yüksekliğin kayıt dışı ekonomiyi etkilediğini söyledi.

Vergi aflarının, vergisini düzenli ödeyen, uyumlu mükellefleri olumsuz etkilerken, vergi kaçıranları daha da cesaretlendirdiğini kaydeden Baran, verdiği örnekle yapılan akademik çalışmaların da bu görüşü desteklediğini dile getirdi. Baran, şöyle devam etti:

“Ülkemizde yıllardan beridir, vergi konusu gündemden düşmüyor. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu günden bu yana 43 defa af ve yapılandırma gelmiş. Yani, yaklaşık iki buçuk yılda bir vergi aflarıyla karşı karşıya kalmışız. Birbiri ardına çıkan aflar, barışmalar, uzlaşmalar, vergiye uyumu artırmadığı gibi vergiye uyumlu mükellef için de caydırıcı nitelik taşıyor. Bunun için de sistemi yeniden oranların aşağı çekileceği, tabana yayılacak bir şekilde kurgulamak ve dijitalleşmenin de katkısıyla denetimleri sıklaştırmak ve ‘bir kere bile af’ olmayacak şekilde oluşturulacak yeni sistemi zihinlere kazımamız gerekiyor.”

Hacettepe Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. M. Cahit Güran da vergi ve devlet ilişkisinin tarihsel sürecine değinerek konuşmasına başladı. Güran, “Devlet demek vergi demektir. Vergi ne kadar alacak, nasıl alacak konusu en temel meseledir. Güçlü devletlerin, etkili devletlerin vergi meselesinde de hedeflerini realize etmesi beklenir” diye konuştu.

Türkiye’de vergi meselesinin köklü bir geçmişi olduğunu aktaran Güran, vergide adaletin sağlanması açısından temel göstergelerden biri olarak kabul edilen dolaylı vergi oranlarının yüksekliğine dikkati çekti. Vergilerin yüzde 30’unun dolaysız, geri kalanını ise dolaylı vergilerin oluşturduğunu kaydeden Güran, bu sorunun Osmanlı’nın son dönemlerine ve Cumhuriyet’in ilk yıllarına dayanan, yapısal, kültürel, sosyolojik, ekonomik birçok boyutu olduğunu söyledi. Rektör Güran, vergi denetiminin elektronik bir yapıya dönüştürülmesinin, teknolojik altyapıya dayalı etkili bir denetim gerçekleştirilmesinin önemini vurgulayarak, beraberinde vergi sisteminin dolaysız vergiler üzerine inşaa edilecek bir yapıya kavuşturulması gerektiğini de sözlerine ekledi.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanı Muhsin Atcı da Vergi Denetim Kurulu olarak özellikle kayıtdışılıkla mücadele ve haksız rekabetin önlenmesi anlamında bir misyon üstlendiklerini belirterek, kurulun çalışmaları hakkında bilgi verdi. Vergide gönüllü uyumun ve mükellef beyanının esas olduğunu, devletin müdahalesinin ise istisna olduğunu kaydeden Atcı, bunun gerçekleşebilmesi için ise etkili bir denetim biriminin oluşturulması gerektiğini belirtti.

“İzaha davet” uygulamasını sahada etkin şekilde kullandıklarını belirten Atcı, “İzaha davet sistemini 2016 yılında devreye aldık. Sistem atıl durumdaydı. İzaha davet uygulamasını, tam teşekküllü devreye almış durumdayız ve sahada çok etkin şekilde kullanıyoruz, aslında izaha daveti tüm vergi incelemelerinin bir ön uygulaması haline getirmek gibi bir niyetimiz var. Tabii bu, uygulanabilir işler için geçerli olacak” ifadelerini kullandı.

Programın ikinci bölümü ise Yeminli Mali Müşavir, İstanbul Gedik Üniversitesi Öğretim Görevlisi Nazmi Karyağdı’nın moderatörlüğündeki panel ile devam etti. Panel kapsamında Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İrem Yendi Çetin, “Kayıt Dışı Ekonomi ve Yapay Zeka”, yeminli mali müşavir Garip Ayaz “Elektronik Vergi İncelemesi ve Vergi Usul Hukuku”, profesyonel yönetici Önder Sezgi de “İş Dünyası Bakışıyla Vergi İncelemeleri” başlıklı konuşmalarını gerçekleştirdi.