Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, uzun süredir söküm işlemleri için bekletilen geminin, izin talebi sonrası kamuoyunda oluşan kaygılar nedeniyle bir kez daha genel bir kontrole alındığını belirtti.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Brezilya’dan İzmir Aliağa’daki gemi söküm tesislerine gelecek olan Brezilya donanmasına ait NAe Sao Paulo adlı gemi ile ilgili sosyal medya hesabından açıklama yaptı.

Bakan Kurum, ülkemiz karasularına geldiğinde geminin, uluslararası yetkinliğe sahip uzmanlar tarafından denetimlerden geçirileceğini ve bir kez daha ölçümler yapılacağını vurguladı.

Bakan Kurum, ölçüm sonuçlarına göre, Nükleer Düzenleme Kurumu Başkanlığı tarafından geminin sökülmesinde sakınca bulunmadığı bildirilirse; geminin diğer kontrollerinin yapılacağını ve tehlikeli herhangi bir olumsuzluk söz konusu olursa geminin, hiçbir tereddüte yol açmadan aynı şekilde geri gönderileceğini belirtti.

Bakan Kurum ayrıca gemide iddia edildiği gibi 900 ton değil, 9,6 ton asbest yükünün bulunduğunu, gemi sökümünden çıkan asbest içeren atıkların özel ambalajlar sayesinde havayla temasının kesildiğini söyledi. Bakan Kurum, bu şekilde ambalajlanan asbest içeren atıkların geçici depolandığını, lisanslı araçlarla taşındığını ve çevre lisanslı düzenli depolama tesislerinde gerekli önlemleri almak şartıyla bertaraf edildiğini açıkladı.

BAKAN KURUM’DAN ASBESTLİ GEMİ İDDİALARINA YANIT

BAKAN KURUM; SÜRECİN SONUNA KADAR TAKİPÇİSİYİZ.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 900 ton asbest bulunduğu iddia edilen Brezilya gemisi hakkında sosyal medya hesabından açıklamalarda bulunarak şu ifadeleri kullandı:

“Brezilya’dan İzmir Aliağa’daki gemi söküm tesislerine gelecek olan Brezilya donanmasına ait NAe Sao Paulo adlı gemi uzun bir süredir izin beklemekteydi.

Avrupa Birliği (AB) Gemi Geri Dönüşüm Tüzüğü kapsamında uygun bulunarak AB Gemi Geri Dönüşüm Tesisleri Listesinde bulunan geminin denetim işlemleri uluslararası kuruluşlar tarafından uluslararası hukuka uygun bir şekilde gerçekleştirilmektedir. NAe Sao Paulo gemisi için de Basel Sözleşmesi gereğince aynı prosedür işletilmiş; gemide her türlü denetim uluslararası yetkinliğe sahip uzmanlar tarafından yapılmıştır.

Ölçümler neticesinde gemide riskli bir durum olmadığı ve ilgili tüm yükümlülüklerin yerine getirildiği belgeleriyle (Notifikasyon Formu, geminin survey raporu, tehlikeli madde envanteri, radyasyon analiz belgesi, gemi söküm planı, gas-free işleminin yapıldığına dair belge, radyolojik açıdan sakınca olmadığına dair resmi yazısı vb) iletilmiş, ardından izin alma işlemi tamamlanmıştır.

Ülkemiz karasularına geldiğinde de gemi; uluslararası yetkinliğe sahip uzmanların denetimlerden geçirilecek, bir kez daha ölçümler gerçekleştirilecektir. Bu ölçüm sonuçlarına göre, Nükleer Düzenleme Kurumu Başkanlığı tarafından geminin sökülmesinde sakınca bulunmadığı bildirilirse; geminin diğer kontrolleri yapılacak ve tehlikeli herhangi bir olumsuzluk söz konusu olursa gemi, hiçbir tereddüte yol açmadan aynı şekilde geri gönderilecektir. Gemi söküme uygun bulunursa da AB lisanslı firma tarafından her türlü teknik ve kurallara titizlikle uyularak söküm işlemi gerçekleştirilecektir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenecek uzman ekiplerce süreç titizlikle takip edilecektir.

Gemide iddia edildiği gibi 900 ton değil, 9,6 ton asbest yükü bulunmaktadır. Ülkemizde gemi sökümünden çıkan asbest içeren atıklar uygun şekilde ambalajlanarak etiketlenmekte, havayla teması kesilmektedir. Bu şekilde ambalajlanan asbest içeren atıklar geçici depolanmakta, lisanslı araçlarla taşınmakta ve çevre lisanslı düzenli depolama tesislerinde; gerekli önlemleri almak şartıyla bertaraf edilmektedir. Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe uygun tesislerde, asbest içeren atıklar diğer atıklardan ayrı bir kısımda depolanmaktadır. 2013 yılında da asbest içeren benzer bir geminin sökümü gerçekleştirilmiş, atıkların sorunsuz bir şekilde bertaraf edildiği tecrübe edilmiştir.

Milletimiz müsterih olsun, bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da vatandaşımızın sağlığını tehlikeye sokacak, çevreye zarar verecek hiçbir girişime asla müsaade etmeyeceğiz, izin vermeyeceğiz. SÜRECİN SONUNA KADAR TAKİPÇİSİYİZ.”

RADYASYON İDDİALARINA YANIT

Firmanın yaptığı yazılı açıklamada radyasyon iddialarına yönelik ise "Radyasyon konusunda yapılan iddialar sonucunda, Türkiye Cumhuriyeti Nükleer Düzenleme Kurumu yönergeleri doğrultusundaki tüm incelemeler, uluslararası akreditasyona sahip ve Türkiye Cumhuriyeti Nükleer Düzenleme Kurumu onaylı bağımsız bir firma tarafından yerinde yapılmış olup, analiz ve raporlar 13 Ekim 2021 tarihli radyasyon ölçüm raporu ile Türkiye Cumhuriyeti Nükleer Düzenleme Kurumunun değerlendirilmesine sunulmuştur. Nükleer Düzenleme Kurumu, gerekli incelemeleri yaptıktan sonra verdiği 25 Ekim tarihli görüş yazısı ile Sao Paulo gemisinin ülkemize getirilmesinde ve sökülmesinde radyolojik açıdan bir sakınca bulunmadığını değerlendirmiş ve ilgili kurumlara bildirmiştir" ifadeleri kullanıldı.

'8 AY SÜREN DETAYLI DENETLEMELER, NET ANALİZ VE RAPOR SONUÇLARI'

Açıklamada iddiaların asılsız olduğu vurgulanırken, "Uzun yıllardır bu sektörde faaliyet gösteren bir firma olarak, basında çıkmış olan her türlü haber, iddia ve toplumsal kaygıyı değerlendirmeye aldığımızı ifade etmek isteriz. İhale 12 Nisan 2021 tarihinde sonuçlanmış olsa da, yaklaşık 8 ay süren detaylı denetlemeler, net analiz ve rapor sonuçları elimize ulaşmadan, Sao Paulo gemisinin ülkemize getirilmesi ile ilgili firmamız tarafından herhangi bir resmi başvuruda bulunulmadı. Basel Sözleşmesi çerçevesinde yapılan başvuru, Atık Envanter Raporu (IHM) ve Radyasyon Ölçüm Sonuçları firmamıza ulaştıktan sonra, 21 Aralık 2021 tarihinde yapılmıştır. Söküm öncesinde asbest bulunan mahal karantinaya alınır. Söküm esnasında toplanan asbest atıkları hava geçirmeyen torbalara alınarak ağızları bağlanır. Lisanslı araçlarla düzenli depolama tesislerine gönderilir. Söküm çalışmalarında tek giyimlik elbiseler solunum maskeleri kullanılır" denildi.

'İŞLEMLER BİTTİĞİ HALDE GEMİYİ YOLA ÇIKARMADIK'

Deniz Ticaret Odası Aliağa Şube Başkanı Adem Şimşek ise konuya ilişkin, şunları söyledi:

"Şubemizin üyesi olan şirketimiz Brezilya'da geminin ihalesine girdi. İhale sürecini kazanarak 16 ay önce gemiyi aldı. Yaklaşık 270 metre boyunda 22 bin ton demir ağırlığında olan gemi, ülkemize yakın bir zaman içinde hareket edecek. Avrupa Birliği lisansını alan şirket, kriterleri en üst düzeyde uyguluyor. Şirket asbest, atom ve radyasyon konularında akredite kuruluşlar aracılığıyla envanter çalışmalarını yapmış ve yaptıktan sonra Bakanlığımız notifikasyon belgesini onaylamıştır. Sosyal medyada çıkan bu haberlerde bilinmeyen evraklarla yola çıkılmış, sektörümüzü karalama kampanyası başlatılmıştır. 600 ton, 900 ton gibi dünyada hiçbir geminin üzerinde olmayan asbest miktarının söylenmesi sektörümüze ve buradaki şirketlere çok zarar veriyor. Gemi daha yola çıkmadı. Bütün işlemlerimiz bittiği halde gemiyi yola çıkarmadık. Bunun bir teknik süreci var. Römork bağlanacak, sigortası yapılacak. Ay sonuna doğru yola çıktığı takdirde 1- 1,5 ay içinde Türkiye sularında olacaktır."

'GEMİDE ISI OLABİLECEK HER YERİ ASBESTLE KAPLASANIZ DA BU MEBLAĞA ULAŞAMAZSINIZ'

Gemi Geri Dönüşüm Sanayiciler Derneği bünyesinde Atık Yönetim Merkezi'nde uzun yıllar sorumlu olarak görev yapan Kaptan Ersin Çeviker, "Firmalarımız atık yönetimlerini kendileri gerçekleştiriyor. Uluslararası mevzuatlar kapsamında tehlikeli atık olarak tanımlanan maddeler gemilerin yapısal elemanlarında kullanılmıştır. Bu gemilerde tehlikeli maddelere rastlayabiliriz. Asbest bunlardan sadece biri. Gemi geldiğinde ilk yaptığımız işlem geminin içerisinde çevre ve işçi sağlığına risk teşkil edebilecek tehlikeli atıkların envanterini çıkarmaktır. Firmalarımız atıkları bu raporlar üzerinden takip ederek ayrıştırarak geçici depolama alanlarına alıyor ve özel ambalajlar içerisinde lisanslı tesislere gönderiyor. 22 bin tonluk bir gemi. 900 ton devasa bir rakam. Bütün ısı olabilecek yerlerini asbestle kaplasanız yine de bu meblağa ulaşamazsınız" ifadelerini kullandı.

'ÖLÇÜMLER AKREDİTE LABORATUVARLAR TARAFINDAN YAPILIR'

Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği İzmir Temsilcisi ve Asbest Söküm Uzmanı Nimet Koç ise asbest tespitinin numunelerin akredite laboratuvarları tarafından analiz edilmesi gerektiğini vurgulayıp, "Numuneler çalışma alanının büyüklüğüne ve çeşidine göre alınır. Tek bir numune alınması yanlış yönlendirmeye sebep olur. Süreç içerisinde ölçümler akredite laboratuvarlar tarafından yapılır. Son ölçüm sonrası 'asbest yoktur' belgesi alınarak kapanış bildirimi ile taşıma işlemine geçilir. Tehlikeli atıklar mevzuatlarda kodlama sistemi ile tanımlanmıştır. Atıklar ADR Uygunluk Belgesi ve Taşıt Uygunluk Belgesi almış olmak zorundadır. Atıklar il müdürlüklerinden belgelendirilmiş atık taşıma araçları aracılığıyla taşınmaktadır. Lisans alma ve taşıma işlemleri sırasında MoTaT sistemi kullanılır" dedi.

İZİN VERİLMEMELİDİR

Depo, Liman, Tersane ve Deniz işçileri Sendikası'ndan (DGD-SEN) yapılan açıklamada ise "Bu geminin söküm işlemi Aliağa'da gerçekleşirse birçok kanser vakasının hem işçilerde hem de bölge halkında önümüzdeki yıllarda ortaya çıkması oldukça yüksek bir ihtimaldir. Bu nedenle işçilerin ve halkın sağlığını tehdit edecek Nae Sao Paulo gemisinin Türkiye'de gemi söküm işlemi yapılmasına kesinlikle izin verilmemelidir" denildi.