Enerji alanında düzenlemeler içeren Maden Kanunu TBMM'de kabul edildi

Enerji alanında düzenlemeler içeren Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.

İkinci bölüm üzerinde söz alan Saadet Partisi Grup Başkanı Selçuk Özdağ, son 22 yılda ihale yasalarının "adrese teslim bir mantık ile yapıldığını" öne sürerek, "Kanun teklifi her zamanki mantıkla Meclis'e dikte ettirilmeye çalışılıyor. Bu teklifle birlikte maden kanunu 15 defa değiştirilmiştir." dedi.

Erzincan İliç'te yaşanan maden kazası sonrasında bölgede incelemelerde bulunduğu anlatan Özdağ, "İliç'te gördüğümüz şey tıpkı Soma'da, Elbistan'da, Ermenek'te, Zonguldak'ta yaşananların bir benzeri olduğu hususudur. İliç'te hayatını kaybeden vatandaşlarımızın ve ailelerinin ahı yeri göğü inletti ama iktidarın umurunda olmadı. Tıpkı diğer ihmal ve kaza süsü verilmiş diğer felaketlerden sonra olduğu gibi." ifadesini kullandı.

İYİ Parti Grubu adına söz alan İstanbul Milletvekili Burak Akburak, dağıtım şirketlerinin altyapısı düzeltilmedikçe ve güçlendirilmedikçe yapılan kanuni düzenlemelerin uygulamada başarıya ulaşmasının zorlaşacağını söyledi.

Akburak, "Özellikle enerji, dağıtım ve denetim konusunda toplumun menfaatini önceleyen, yatırımcının elini kolaylaştıran pratikteki çalışmaları da desteklemek gerekmektedir." diye konuştu.

MHP Grubu adına söz alan Hatay Milletvekili Lütfi Kaşıkçı, madenlerin ülkelerin kalkınmasındaki en önemli kaynaklar olduğunu, madenciliğin ise bu kaynakların ekonomiye kazandırılmasındaki en stratejik sektör olduğunu belirtti.

Madenciliğin diğer sektörler için ham madde kaynağı olması nedeniyle sürekli desteklenmesi ve güçlendirilmesi gereken sektörlerin başında geldiğini ifade eden Kaşıkçı, şunları kaydetti:

"Ülkemiz maden çeşitliliği bakımından dünyada 8'inci sırada yer almaktadır. Cari açığımız düşünüldüğünde, sahip olduğumuz bu çeşitliliği ekonomiye kazandırmak bir tercihten ziyade bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Son yıllarda geliştirilen madencilik vizyonu ve politikalarıyla altın, bor, kömür ve nadir toprak elementleri gibi rezervlerimiz ekonomiye kazandırılarak üretim sürekliliği ve buna bağlı olarak katma değer ve istihdam artışı sağlanmıştır. Rezerv açısından zengin olduğumuz mermer, trona, bor ve tuz madenlerimiz ihracat açısından büyük önem arz etmektedir. Sadece bu madenler açısından değil, diğer madenlerimiz açısından da net ihracatçı konuma gelinmesi son derece önemlidir."

CHP Grubu adına söz alan İzmir Milletvekili Ednan Arslan, madenleri, kıyıları ve enerjiyi ilgilendiren 7 temel kanunda değişiklik öngören bir torba kanun teklifiyle tekrar karşı karşıya olduklarını belirtti.

Teklifin en önemli kısımlarından birinin Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama (UMREK) ile ilgili olan maddeler olduğunu ifade eden Arslan, "Eğer teklif bu şekliyle yasalaşırsa 4'üncü grup dışındaki madenlerde UMREK koduna göre raporlama zorunluluğu ortadan kalkacak. Eğer bir işte yasal zorunluluk yoksa, gönüllülük var ise bizim ülkemizde o kural işlemez. Bunun da acı sonuçlarıyla maalesef yüzleşmek zorunda kalabiliriz." dedi.

Arslan, teklifteki önemli bir diğer maddenin ise denizlerin yanında baraj gölleri, suni göller, akarsu ve tabii göllerin yenilenebilir enerji yatırımlarına açılması olduğunu belirterek, bu maddeyi olumlu bulmakla beraber kurulacak güneş enerji santrallerinin, rüzgar enerji santrallerinin imar planlarından muaf tutulmaması gerektiğini söyledi.

Teklifin ikinci bölümünün tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının ardından bu bölümde yer alan maddeler üzerinde önerge işlemlerine geçildi.

Enerji alanında düzenlemeler içeren Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.

Kanuna göre, Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu (UMREK) koduna göre raporlama zorunluluğu sadece "IV. Grup" maden işletme ruhsatları açısından devam edecek. Böylece bunun haricindeki maden grupları açısından bu zorunluluk ve mevcut taksir yaptırımı kaldırılıyor. Düzenleme 28 Şubat 2024 tarihinden geçerli olacak.

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, arama ruhsatı alarak bulduğu madenler için UMREK koduna göre rapor hazırlama şartı aranmaksızın MTA tarafından hazırlanan raporlar ile buluculuk hakkını kazanacak.

İçme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile Kıyı Kanunu kapsamında kalan kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak ilan edilen alanlarında imar planı yapılmaksızın yenilenebilir enerji üretim santralleri kurulabilecek.

İçme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile yasa kapsamında kalan kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerde imar planı yapılmaksızın Elektrik Piyasası Kanunu'na göre hidrolik kaynaklara dayalı önlisans veya üretim lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından yenilenebilir enerji kaynağına dayalı birden çok kaynaklı üretim tesisi kurulması mümkün olacak.

Söz konusu alanlarda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne veya sulama birliklerine ait tarımsal sulama amaçlı tesislerin elektrik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü veya Genel Müdürlüğün izniyle sulama birlikleri tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi kurulabilecek.

Öte yandan, teklifin bu düzenlemelerini içeren 4. maddesi, Danışma Kurulu kararıyla, tekriri müzakere önergesiyle yeniden görüşüldü.

Maddeye, belediye sınırları içinde yer alan söz konusu alanlarda DSİ Genel Müdürlüğünün izniyle ilgili belediyeler ve bağlı kuruluşları tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi kurulabilmesine yönelik düzenleme de eklendi.

- Doğal gazın sıvılaştırılması

Doğal Gaz Piyasası Kanunu'na "doğal gazın sıvılaştırılması" tanımı eklenerek, Türkiye'nin doğal gazda ticaret merkezi olma hedefleri çerçevesinde hem yerli üretim doğal gazın hem de farklı kaynaklardan ithal edilen veya ithal edilecek doğal gazın ülkede sıvılaştırılarak dünya piyasalarına LNG olarak pazarlanabilmesi hedefleniyor.

Yüzen LNG tesislerinin işletilmesi ve yer değişikliği kapsamında sağlanacak istisnalar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının görüşü alınarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından bu düzenleme uyarınca yayımlanan usul ve esaslara göre belirlenecek.

Mevcut depolama tesisleri, mevcut tesislerdeki kapasite artışları veya yeni yapılacak tesisler, kullanım oranları veya rekabet koşulları dikkate alınarak düzenlemenin sisteme erişime ilişkin hükümlerinden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının görüşü alınarak Kurul kararı ile belirli süre muaf tutulabilecek. Depolama şirketleri verecekleri hizmetlere ilişkin birim bedelleri ve tesis kapasitelerini yayımlamak zorunda olacak.

Yurt içinde üretilen veya ithal edilen doğal gazın sıvılaştırılarak yurt dışına ihraç edilmesi ya da yurt içinde yeniden satışı amacıyla kurulacak sıvılaştırma tesislerini işletecek tüzel kişilerin Kuruldan lisans almaları gerekecek.

Doğal gaz sıvılaştırma lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişilerin teknik ve ekonomik güce sahip olmaları ve yönetmeliklerde belirtilen diğer şartları taşımaları zorunlu olacak. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülen faaliyetler depolama faaliyeti olarak sayılmayacak. Sıvılaştırma tesisi işletmecileri faaliyet gösterdikleri tesislerin ilgili standartlara ve teknik kriterlere göre yapılması ve işletilmesinden sorumlu olacak. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülecek faaliyetlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlık görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenecek.

- YEKA yarışmaları

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'da yapılan değişiklikle, Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) yarışmalarına ilişkin usul ve esaslar, ilgili yarışma şartnamesinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenecek. Yarışma sonucunda oluşan fiyat veya bedel, yarışma şartnamesinde belirlenecek süre boyunca YEK Destekleme Mekanizması kapsamında değerlendirilecek.

10 yıllık süresini bitiren lisanssız üretim faaliyeti kapsamındaki tesisler, talep halinde ve lisans alma bedeli ile lisans süresi boyunca elektrik piyasasında oluşan saatlik piyasa takas fiyatını, tesis tipi bazında uygulanan güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatından fazla olması halinde aradaki fiyat farkının YEK Destekleme Mekanizmasına katkı bedeli olarak ödeyerek lisanslı üretim faaliyetine geçebilecek.

Bu kapsamdaki başvurular için uygulanacak lisans alma bedeli, lisans süresi ve lisanslı üretim faaliyetine geçilmesine ilişkin diğer hususlar EPDK tarafından ayrıca belirlenecek.

Lisanssız üretime devam edecek tesislerde üretilecek ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için elektrik piyasasında oluşan piyasa takas fiyatını geçmemek üzere uygulanacak fiyat ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.

- Enerji verimliliği projelerinin desteklenmesi

Enerji Verimliliği Kanunu'na "başvuru sahibi", "spesifik enerji tüketimi" ve "karbon yoğunluğu" tanımları ekleniyor.

Enerji verimliliği projelerinin desteklenmesi, enerji veya karbon yoğunluğunun veya spesifik enerji tüketiminin azaltılmasıyla ilgili uygulamalara yönelik usul ve esaslar belirleniyor. Buna göre, enerji verimliliğini artırmak amacıyla hazırlanan projeler, Bakanlık tarafından 15 milyon lirayı geçmemek kaydıyla bedellerinin en fazla yüzde 30'u oranında desteklenecek. Bu kapsamdaki destekler hibe veya faiz desteği şeklinde verilecek. Destek bedeli her yıl, bir önceki yıla ilişkin ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılacak.

Enerji veya karbon yoğunluğunu veya spesifik enerji tüketimini Bakanlığın belirlediği kriterler çerçevesinde azaltan başvuru sahiplerine, ödenek imkanları göz önüne alınmak ve 10 milyon lirayı geçmemek kaydıyla, kriterlerde belirlenen yıla ait enerji giderinin en fazla yüzde 30'u oranında destek ödemesi yapılacak. Destek bedeli her yıl, bir önceki yıla ilişkin ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılacak.

Enerji verimliliği projelerinin ve enerji veya karbon yoğunluğunu veya spesifik enerji tüketimini azaltan başvuru sahiplerinin desteklenmesi ile ilgili usul ve esaslar Bakanlık tarafından yönetmelikle düzenlenecek. Bakanlık tarafından enerji verimliliği desteklerine ilişkin iş ve işlemlerde mevzuat ile belirlenen hükümlere aykırı davranılması, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlenmesi veya kullanılması, yanlış ve yanıltıcı bilgi verilmesi veya herhangi bir usulsüzlük tespit edilmesi halinde, başvuru veya proje sahiplerine ödenen desteklerin, ödeme tarihinden itibaren belirlenen oranda hesaplanarak faizi ile birlikte bir ay içinde ödenmesi istenecek.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, enerji verimliliğinin artırılması ile yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerini öncelikle destekleyecek. Bu projelerin yönlendirilmesinde ve değerlendirilmesinde Bakanlığın görüşü alınacak.

- Geçici süreli elektrik enerjisi talepleri

Elektrik Piyasası Kanunu'nda yapılan değişiklikle, olağanüstü hal kararı alınan veya genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, elektrik hizmetlerinin kesintisiz karşılanabilmesi için geçici süreli elektrik enerjisi talepleri Kurul kararı ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde karşılanabilecek.

Elektrik dağıtım tesisleri veya nakil hatlarına ilişkin irtifak alanı, en düşük yaklaşım mesafesi, iletkenin salınım mesafesi ve direkler arası uzaklık dikkate alınarak ilgili mevzuata göre belirlenecek. Böylece fahiş kamulaştırma bedelleri belirlenmesinin önüne geçilmesi ve kamu kaynaklarının tasarrufuyla yatırımların artırılması hedefleniyor.

Yenilenebilir enerji kaynak alanları yarışmaları sonucunda imzalanan sözleşmeler nedeniyle hak kazanılmış olanlar hariç, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce mevcut olan üretim lisanslarını, ön lisanslarını, lisans başvurularını sonlandırmak veya kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen tüzel kişilerin 2 ay içerisinde Kuruma başvurmaları halinde başvuruları sonlandırılarak veya tadil edilerek Kuruma sundukları teminatları kısmen ya da tamamen iade edilecek.

Söz konusu yarışmalar sonucunda imzalanmış sözleşmelerini iptal etmek isteyen tüzel kişilerin düzenlemenin yürürlüğe girmesinin ardından iki ay içerisinde Bakanlığa başvurmaları halinde tüm hak ve yükümlülükleri sona erecek, başvuruları sonlandırılacak, Bakanlığa ve Kuruma sunduğu teminatları iade edilecek.

Nükleer Düzenleme Kanunu'nda yapılan değişiklikle, nükleer madde taşıyan kişinin talebi, nükleer tesis işletenin muvafakati ve Nükleer Düzenleme Kurumunun onay yönündeki kararıyla, taşıyıcının sorumlu olabilmesine imkan tanınıyor. Buna göre, işleten, nükleer maddelerin taşınmasına ilişkin sigorta yaptırma veya teminat gösterme yükümlülüğünü Kurumun onaylaması şartıyla taşıyıcıya devredebilecek. Yükümlülüğü devralan taşıyıcı, düzenleme kapsamında işleten olarak sorumlu olacak.

TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ, teklifin kabul edilmesinin ardından, birleşimi, 7 Mayıs Salı saat 15.00'te toplanmak üzere kapattı.