68 bin gemi nereden çıktı?

Çiğdem Toker: Kanal İstanbul, 68 bin gemi kapasitesine ulaşana kadar İstanbul Boğazı'nın tüm trafiğinin kanala aktarılmasının öngörülmesi ne demek?

Kanal İstanbul için hazırlatılan ve kamuoyuna açıklanmayan fizibilite raporuna bugün de devam ediyoruz. (500 sayfaya yakın rapor, Ulaştırma Bakanlığı'nın ihalesi sonrasında Yüksel Proje tarafından hazırlandı.)

Bugünlerde ihale hazırlıklarının sürdüğü açıklanan Kanal İstanbul için yapılan finansal fizibilite çalışmasına göre gelir ve gider kalemleri şöyle:

Gelirler:

– Gayrimenkul gelirleri

– Kanal kullanım/kiralama gelirleri

– Kanal İşletme gelirleri

– Entegre tesis işletme gelirleri (konteynır limanı, yat limanı, tekne bağlama gelirleri)

Gider ve Yatırımlar:

– Kanal Yatırım maliyetleri

– Entegre tesis yatırım maliyetleri

– Kanal işletme giderleri

– Faiz ve komisyon giderleri

– Vergi giderleri

KIYI EMNİYETİ VERİLERİ

Gelirler arasında ilk sırada yer alan gayrimenkul gelirlerinin 10.5 milyar dolar olarak beklendiğini daha önce yazdım. TOKİ'nin “imarlaştırma” işlemlerine bağlı olarak planlanıyor bu rakam. Alternatif senaryoya göre 15 milyar dolara kadar çıkabilirmiş. (Raporda hem böyle bir “imarlaştırma” geliri koyup hem de seyir güvenliği gerekçesine ikna olmamız bekleniyor.)

★★★

Kanal İşletme gelirlerinde esas alınacak gemi türü ve net tonlarını pazartesi günkü garantilerle ilgili yazımda aktarmıştım. Bu hesaplamada Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü'nün (KEGM) verileri ile sağladığı hizmetler karşılığı elde ettiği gelirler dikkate alınmış.

Fizibilite raporunda KEGM'nün 2017 Faaliyet Raporu'na atıfta bulunuluyor. Buna göre, İstanbul Boğazı gelir tutarı yaklaşık 100.2 milyon USD, işletme gideri yaklaşık 42.8 milyon USD, net gelir ise yaklaşık 57.4 milyon USD seviyesinde.

OKUR İTİRAZI

Pazartesi günkü yazıma okurlardan çok mesaj geldi.

Özellikle yatırımcıya 2026'dan başlayarak “2039 ve sonrası”na kadar garanti edilen ve 2039 ve sonrası için 68 bin olarak konulmuş gemi sayısı konusunda sorular var. Haklı olarak gemi trafiği azalırken bu sayıların neden/nasıl konulduğu merak ediliyor. Gerçekten de 2017 yılında İstanbul Boğazı'ndan toplam 42 bin 978 adet geminin geçtiği raporda yazılı.

Doğrusu bu hesaplamaların arka planında, şirketlere sağlanacak menfaatlarin nasıl müzakere edildiğini bilmiyorum.

Ancak fizibilite raporundan konuyla ilgili bir bölümü dikkate değer buldum. Onu paylaşacağım:

BOĞAZ TRAFİĞİNİN TAMAMI

“Kanal İstanbul'dan geçebilecek maksimum gemi adedi 68.000'dir Kanal İstanbul 68.000 gemi kapasitesine ulaşana kadar İstanbul Boğazı'nın tüm trafiğinin kanala aktarılacağı öngörülmüştür. Kanal İstanbul'dan geçen gemilerden alınacak ücretler, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü'nün Boğazlardan aldığı ücretler baz alınarak hesaplanmıştır.

Ancak, uluslararası bir anlaşmaya tabi olması düşünülmeyen Kanal İstanbul'dan uygulanacak tarifeler farklı olabilecektir. Bu husus, yapım ihalesinin YİD ile gerçekleştirilmesi durumunda, hazırlık döneminde istekliler, gelir ve giderleri revize edilebilecektir. Dolayısıyla bu rakamlar, gemilerin bekleme süreleri göz önünde bulundurulduğında Kanal İstanbul'a yönelmeleri durumunda, tarife farkının Boğazlar'dan farklı olabileceği de göz önünde bulundurulabilir.”

★★★

Kanal İstanbul, 68 bin gemi kapasitesine ulaşana kadar İstanbul Boğazı'nın tüm trafiğinin kanala aktarılmasının öngörülmesi ne demek? İsteğe bağlı bir geçişin koşulları değiştirilecek mi?

Bu soruların cevabını ilgilisi mutlaka biliyordur.