Avrupa’nın Rusya’ya karşı enerji planı

Çiğdem Toker; Plan, yılda 30 milyar doğalgazı sağlayacak alternatif kaynaklar üzerine yoğunlaşıyor. Bu konuda “mucize bir reçete olmadığını” kabul edilse de alınacak birçok yeni tedbirle Rusya'ya bağımlığının azaltılabileceği konusunda mutabakat sağlanmış görünüyor.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, dünyadaki enerji dengelerini değiştirdi. Batı'da Rus gazına bağımlılığı azaltacak çalışma başlamıştı. Türkiye'nin de üyesi olduğu Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) hazırlanan 10 maddelik planı, dün dünyaya duyurdu. IEA Başkanı Fatih Birol'un çevrimiçi toplantıyla açıkladığı enerji planının en çarpıcı maddesi, Rusya ile yeni herhangi bir gaz sözleşmesi imzalanmaması başlığını taşıyor. Rusya enerji devi Gazprom ile imzalanmış yıllık 15 milyar metreküp üzeri gaz sözleşmelerinin bu yıl sonunda zaten sona ereceği, bunun da bir “fırsat penceresi” açtığı belirtiliyor. (Uluslararası Enerji Ajansı'na (IEA) göre AB, Rusya'dan geçtiğimiz yıl 155 milyar metreküp gaz almış.)

ALTERNATİF KAYNAKLAR

Plan, yılda 30 milyar doğalgazı sağlayacak alternatif kaynaklar üzerine yoğunlaşıyor. Bu konuda “mucize bir reçete olmadığını” kabul edilse de alınacak birçok yeni tedbirle Rusya'ya bağımlığının azaltılabileceği konusunda mutabakat sağlanmış görünüyor.

Bağımlılığın azaltılması formülüne mercek tutalım. AB, “ticaretinin esnek doğası” sebebiyle, özellikle sıvılaştırılmış doğalgaz LNG ithalatını arttırma potansiyeline güveniyor. Teorik olarak kısa vadeli  LNG girişlerinin 60 milyar metreküp arttırılabileceği belirtiliyor. Ancak bu hesap yapılırken de artacak büyük talep nedeniyle, fiyatların da çok yükselebileceği tahmin ediliyor.

LNG konusunda bir diğer önemli başlık da AB'nin İngiltere de dahil olmak üzere yılda 200 milyar metreküp üzerinde yeniden gazlaştırma kapasitesine erişiminin olduğu.

– Güneş ve rüzgar enerji projelerinin kurulumunun hızlandırılması halinde de bunun 6 milyar metreküplük gaz tüketiminin  ikame edeceği kaydediliyor.

Diğer yandan da biyoenerji ve nükleer enerji arttırılarak da 13 milyar metreküplük gaz kullanımının önlenebileceği belirtiliyor.

Elektrik faturasının düşürülmesi için çatı tipi güneş enerjisi santrallarının devreye alınma hızının arttırılması öneriliyor. (Türkiye'deki maliyetleri gelin de hatırlamayın.) Bunun için de kısa vadeli bir hibe programı önerilmiş.

TERMOSTATI BİR DERECE DÜŞÜR

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin bir “çıktı”sının da enerjide tasarrufu küresel bir öğretiye dönüştürmesi olacağı anlaşılıyor. IEA'nın dünka duyurusunda, tüketicilere termostatı kısmaları çağrısı da yer alıyor. Termostat bir derece kısılırsa bir yıllık gaz tüketiminde 10 milyar metreküp azalma görüleceği hesaplanmış. Isı pompalarının yaygınlaştırılmasının da bu yeni politikaya yardımcı olması bekleniyor.

“KIRILGAN TÜKETİCİ” İÇİN VERGİ

Aslında düpedüz enerji yoksulluğuna işaret ediyor ama IEA'nın önlem listesinde “kırılgan elektrik tüketicileri” de anılmış. Yoksulları yüksek fiyatlardan korumak için “kısa vadeli vergi önlemlerinden” de söz ediliyor.

DEPOLAMANIN “GÜVENLİK DEĞERİ”

IEA'nın,  Rusya'ya enerji bağımlılığından çıkış tedbirleri için hazırladığı listede, piyasanın geliştirilmesi için gaz depolama yükümlülükleri üzerinde re duruluyor. Dahası, gaz depolamanın bir “güvenlik değeri” içerdiği, bu değerin “jeopolitik gerilimlerin yaşandığı bir süreçte çok daha büyük olduğu” vurgulanmış.

★★★

Dünyanın yeni enerji dengesinde zorlayıcı önlemler alınırken, Türkiye'nin Rusya ile enerji ilişkisi ile Akkuyu nükleer santral ve enerji anlaşmasının bu denklemde kendisine nasıl yer bulacağı, ayrı bir önem kazanacak.