Bütçedeki yüzde 150 artışın sorumlusu

Çiğdem Toker; 2024 bütçesine dair teknik verileri yorumsuz aktardım. Deprem sonrası konut ihtiyacına yönelik kamu ihalelerindeki yanlış tercin ve hesaplamalardan kaynaklanan harcama artışları başka bir yazının konusu olacak.

Deprem harcamaları kaleminde 2023 yılı bütçesinde 762 milyar TL, 2024 yılı bütçesinde de 1 trilyon 28 trilyon TL kaynak ayrıldı. Cevdet Yılmaz, bu yılki deprem harcamalarının milli gelirinin yüzde 3'ü civarında olduğunu, seneye bu oranın yüzde 2,5 olduğunu kaydetti. Bütçe açığı eleştirileri yapılırken, deprem harcamalarının dikkate alınmasını istedi.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz

2024 yılı bütçe kanun teklifinin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki görüşmeleri, geçen hafta tamamlandı. Aralık ayında genel kurul görüşmeleri başlayacak.

Bütçe görüşmelerinin Komisyon programındaki son günü, Cumhurbaşkanlığı bütçesine ayrılmıştı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Cumhurbaşkanlığı bütçesinin yüzde 85 oranında arttığı bilgisini vererek, bu artışın bütçedeki genel artışın çok gerisinde olduğunu söyledi. Yılmaz bu değerlendirmeyi Komisyon üyesi muhalefet partisi milletvekillerinin "Çok yüksek artış" eleştirilerine cevaben yaptı. Yılmaz'ın verdiği bilgiye göre bütçenin tamamında yüzde 150 civarında bir artış vardı. Artışa yol açan harcama kalemleri ise maliyet tutarları belirtilmeden ve anılmadan şöyle sıralandı:

- Deprem harcamaları

- EYT ödemeleri

- Maaş artışları

- Yeni alınan ek personel

* * *

Yılmaz, bütçenin tamamında büyük artışa yol açan "maaş artış" kalemini açıklarken, enflasyonun hakkını teslim etmekle birlikte yüksek zam yapıldığı kanaatindeydi:

"Personel maaşlarına yaptığımız bu enflasyona karşı satın alma gücünü korumak için yaptığımız oldukça yüksek oranlı artışlar. Hem kamu işçilerine hem de memurlara yaptığımız seyyanen verdiğimiz zamlar, yüksek artışlar."

Çalışanların enflasyona ezdirilmediği ezberinin bir başka söyleniş biçimi olmalı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, sıraladığı tüm bu harcama kalemlerinin enflasyonun getirdiği rakamlarla birlikte önemli bir artış oranı oluşturduğunu söyledi görüşmelerde. Bu vurguyu yapmasının temel nedeni de Cumhurbaşkanlığı bütçesindeki artış eleştirilerine "makul" yanıtını verebilmekti tabii. (Ancak "enflasyonun getirdiği rakamlarla birlikte" detayı önemli. Sorumlusu açıkça söylenmese de enflasyonun varlığının kabulü kayıt düşülmüş oldu. Yılmaz bu tespitin yanısıra, genel bütçedeki artışın altında kalan Cumhurbaşkanı bütçesinin de "büyük oranda merkez yönetimi tarafından değil aktardığı kurumlar tarafından kullanıldığı"nı ekledi. "Barış için destekleme gideri", "ofislere katkı" ve büyük pay ayrılan Millet Kütüphanesi. Millet Kütüphanesinin maliyetinin çok yüksek olduğu tutanaklara bu şekliyle yansıdı.

"Kimseden bir şey kaçırılmıyor"

Cumhurbaşkanlığı bütçe görüşmesinde Yılmaz'ın yanıt verdiği diğer konu, örtülü ödenek oldu. Yılmaz örtülü ödenek kullanımın kanunda öngörülen, genel bütçe başlangıç ödeneğinin binde 5'i sınırlamasına uygun olduğunu, bu oranın aşılmadığını söyleyerek, "Toplam harcama detayını vermek, işin tabiatına aykırı. Diğer harcama verileriyle birlikte yayımlanmaktadır. Kimseden kaçırılan bir tutar da söz konusu değildir" dedi. Bütçe tutanaklarına yansıyan bir ilginç ayrıntı da zırhlı araç konusunda oldu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, 2015 yılından bu yana Cumhurbaşkanlığına zırhlı araç alımı yapılmadığını açıkladı. Bunun nedeni acaba zırhlı uçak sayısındaki artış olabilir mi?

Daha 200 bin konutun ihalesi sırada

Gelelim deprem verilerine. 2024 yılı bütçesindeki büyük artışın teme nedeni olarak gösterilen deprem harcamalarında kamu ihaleleri büyük payı alıyor. Yılmaz, konut açısından 450 bin civarında hak sahipliğinin ortaya çıktığını, TOKİ kanalıyla 200 bin ihale yapıldığını, 200 bin konut ihalesinin sürdüğünü, 200 TL'nin üzerinde de yerinde dönüşüm için başvuran vatandaş bulunduğu bilgisini verdi. Deprem bölgesindeki kırsal alanlarda da 70-80 bin civarında çelik konstrüksiyon yöntemleri devreye sokularak daha hızlı üretilecek konut planlandığını açıkladı.

1 trilyon 28 milyar TL

Deprem harcamaları kaleminde 2023 yılı bütçesinde 762 milyar TL, 2024 yılı bütçesinde de 1 trilyon 28 trilyon TL kaynak ayrıldı. Cevdet Yılmaz, bu yılki deprem harcamalarının milli gelirinin yüzde 3'ü civarında olduğunu, seneye bu oranın yüzde 2,5 olduğunu kaydetti. Bütçe açığı eleştirileri yapılırken, deprem harcamalarının dikkate alınmasını istedi.

2024 bütçesine dair teknik verileri yorumsuz aktardım. Deprem sonrası konut ihtiyacına yönelik kamu ihalelerindeki yanlış tercin ve hesaplamalardan kaynaklanan harcama artışları başka bir yazının konusu olacak.