Çiğdem Toker; Geçen 10 gün içinde, art arda üç yazı yazarak projeyle ilgili güncel tespit ve sorunları duyurdum. “Melen Barajı Çıkmazı” başlıklı son yazımın ardından, DSİ'den (Devlet Su İşleri) açıklama geldi. Açıklama uzun. Yer elverdikçe özetleyeceğim.

Melen Barajı, İstanbul gibi 16 milyon nüfuslu bir metropolün su ihtiyacını uzun yıllar karşılama iddiası nedeniyle önemli.

Geçen 10 gün içinde, art arda üç yazı yazarak projeyle ilgili güncel tespit ve sorunları duyurdum. “Melen Barajı Çıkmazı” başlıklı son yazımın ardından, DSİ'den (Devlet Su İşleri) açıklama geldi. Açıklama uzun. Yer elverdikçe özetleyeceğim.

İstanbul'u doğrudan ilgilendiren iki söze öncelik veriyorum:

■ “DSİ tarafından yapılan ve yapılmakta olan içme suyu tesisleri sayesinde geçmişte olduğu gibi İstanbul susuz kalmamış ve kalmayacaktır.”

■ “Barajın 2023 yılında hizmete alınması planlanmaktadır.”

Şimdi bu iki başlığı sırasıyla açalım. (Açarken, okuma kolaylığı açısından cümleleri kısaltıp sıralı aktaracağım.)

DSİ, İstanbul'un nasıl susuz kalmayacağını şöyle izah ediyor:

GÜNLÜK 3 MİLYON M3

■ İstanbul'da, içme ve kullanma amacıyla çekilen su miktarı: Ortalama günlük 3 milyon metreküp.

■ 2021 yılı başından bugüne dek kullanılan su miktarı: 920 milyon 527 bin 79 metreküp. Bu miktarın yarısından fazlası, DSİ'nin inşa ettiği içme suyu tesislerinden sağlandı.

430 milyon 404 bin 986 m3'ü Melen regülatöründen,

123 milyon 924 bin 612 m3'ü Yeşilçay regülatöründen.

■ Halen İstanbul ilinin depolanmış mevcut su miktarı: 381 milyon 816 bin m3 (%43.95). Bu depolama miktarı ise İstanbul ilinin ilave yağış olmaması halinde yaklaşık 4.2 aylık ihtiyacını karşılayacak düzeyde.

■ Söz konusu depolama tesisleri dışındaki su temin noktaları olan regülatörler (Melen ve Yeşilçay) dikkate alındığında bu süre hiç yağış olmaması halinde 5 aya kadar uzamakta.

Dolayısıyla DSİ'nin içme suyu tesisleri sayesinde İstanbul susuz kalmayacak.

Eleştirenler için

DSİ, Melen'in değiştirilen tekniğine yönelik eleştirilere de cevabı var:

“Bu hususla ilgili getirilen eleştiriler, diğer baraj tiplerine ait alternatiflerin dezavantajları da dikkate alınarak tekrar gözden geçirilmelidir. Örnek olarak dolgu baraj alternatiflerinde, dolgu malzeme rezervlerinin niteliği ve miktarı, dolgu gövdenin yamacında inşa edilmesi gereken yardımcı yapılarının (dolusavak yapıları ile içme suyu yapıları vb.) yapım zorlukları da dikkate alınarak tüm olumlu ve olumsuz yönler değerlendirilerek baraj tip seçimleri, yapılmaktadır.”

Melen Barajı 2023'te ama

Gelelim, DSİ açıklamasındaki barajın 2023'te hizmete alınacağı kısmına.

Bu, kuşkusuz iyi bir haber. Ancak satır arasında bir incelik saklı. Yazılarımda, DSİ'nin “güçlendirme ihalesi”yle saptadığı 1000 günlük yapım süresinin, Şubat 2023'te dolacağını ve paylaştığım rapora göre çıkan sorunlar nedeniyle bu tarihte bitmeyeceğinin anlaşıldığını aktarmıştım.

DSİ, açıklamasında şubat ayından bahsetmeden 2023 tarihini vermiş.

İlgili kısım şöyle:

“Melen Barajı işinin toplam süresi 1000 gün olup barajın İstanbul ili için uzun vadedeki hayati önemi göz önüne alındığında, gerekli teknik çalışmaların tamamlanmasına imkân verecek takvimin işletilmesi sonrasında, yine teknik olarak uygun görülen mevsim şartlarında su tutma işlemi gerçekleştirilecek ve Melen Barajı işletmeye alınacaktır.”

★★★

Melen projesindeki sorunlar üzerine DSİ ne demiş diye merak ediyorsunuzdur. Aynı merakla açıklamayı okudum. Bildiğimiz ihale süreçleri anlatıldıktan sonra şöyle bir bölüm var:

“Muhtemel oturmalar büyük bir titizlikle takip edilmiştir.
Melen Barajı'nda su tutma öncesi jeolojik durumun incelenmesi ve baraj performansının değerlendirilmesi kapsamında, alanlarında tecrübeli ICOLD (Uluslararası Büyük Barajlar Komisyonu) üyesi uluslararası müşavirlerden de teknik destek alınmıştır. Baraj çevresinde elde edilen yeni jeolojik ve jeoteknik veriler ışığında baraja ait jeolojik model yeniden oluşturulmuş ve baraj performansı yeniden değerlendirilmiştir.”

PEKİ, SORUNLAR NASIL AŞILACAK?

Güçlendirme ihalesi sürecinden aşina olduğumuz cevap şöyle:

■ Barajın statik ve dinamik analizleri yenilenmiş ve revize projeler hazırlandı. Su yüklemesi ve deprem anındaki kayma emniyeti, mevcut barajın mansabında teşkil edilecek kaya dolgu ve katı dolgu imalatları ile sağlanacak.

■ Geçirimsizlik hattı teşkil edilmek suretiyle baraj tabanının kuru kalması sağlanarak, jeoteknik parametrelerin zaman içerisinde zayıflamasının önüne geçilmesi planlanmakta.

■ Barajın deprem durumunda yapacağı yatay deplasmanlar ile birlikte oluşabilecek su kaçaklarının önlenmesi maksadıyla da barajın ön yüzüne membran yapılacaktır.

★★★

Umalım ki, Melen Barajı inşaatını 2023 yılında bitirme taahhüdü gerçekleşir. Umalım, çünkü projenin son beş yılı, hep bir sonraki yıl açılacağı vaadiyle geçti.