Ekonomiye büyük operasyon

Çiğdem Toker: Kusursuz gibi görünen bu planın temel zorluklarından birini, ‘bağımsız' Merkez Bankası'nın bu görevi nasıl kabul edeceği oluşturuyor.

Partili Cumhurbaşkanı'na bağlı ekonomi yönetiminin bir süredir üzerinde çalıştığı konut sektörünü kurtarmaya; bunu yaparken de bankacılığa destek sağlamaya dönük operasyon planına  ulaştık. Operasyon,  farklı tip menkul kıymetlerin bir dizi karmaşık işlemden geçirilerek  Merkez Bankası marifeti ve Hazine tahvil piyasası üzerinden  likidite sağlanmasını hedefliyor. Üzerinde uzun düşünülüp  ince ince örülmüş plan, son derece teknik aşamalardan oluşuyor. Mali, sermaye piyasası aktörlerine, ekonomiyle ilgili kamusal kurumlara rol verilen operasyona Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) öncülük ediyor.

BDDK BAŞKANI DUYURDU

BDDK'nın 15 Kasım 2018 tarihli Kurul Kararı, bankacılık sektörüne Başkan Mehmet Ali Akben imzasıyla duyuruldu.
Operasyonun sistemini kuran bu kararın  can alıcı unsuru ise şu:
BDDK, portföyünde Varlığa  Dayalı Menkul Kıymet (VDMK) bulunduran bankalar için bu kıymetlere uygulanan risk ağırlığını 0'a (sıfır) indirdi. Risk ağırlığı, bankaların sermaye yeterlik oranı hesabında önem taşıyor. BDDK'nın sıfıra indirdiği VDMK'nın risk ağırlığı yüzde 1.250'ydi. Görüşüne başvurduğum bir bankacı, bu işlemi ‘Riskli bir menkul kıymeti risksiz hale getirmek' olarak tanımladı. Gerçekten de BDDK kararı dikkatli okunduğunda bu adımın, konut sektörünü kurtaracak birbirine bağlı adımlar arasında en kritik eşik olduğu ortaya çıkıyor. Karara göre Sıfıra düşürülen yeni risk ağırlığı uygulaması bir yıl içindeki ihraçlarla sınırlı olacak.
BDDK kararına konu operasyonun çerçevesi ve aşamaları şöyle:

3.2 MİLYARLIK İHRAÇ YETKİSİ

– BDDK kararı Türkiye Bankalar Birliği ile katılım bankalarına  21 Kasım 2018 tarihli yazıyla duyuruldu.
– İki gün sonra Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) 23 Kasım tarihli bülteniyle önemli bir karar açıkladı. Türkiye Kalkınma Bankası (TKB) bünyesindeki Varlık Finansman Fonu'na 3 milyar 250 milyon TL tutarında VDMK  ihraç yetkisi verdi. Operasyonun başlangıç adımını bu ihraç yetkisi oluşturacak. TKB'ce ihraç edilecek  VDMK ile bankaların halihazırda  ‘canlı' konut kredileri için çıkardığı İpotek Teminatlı Menkul Kıymet'in (İTMK) değiştirilmesi planlanıyor. BDDK'nın sözkonusu kararda VDMK'lerin sermaye yeterlik oranı hesabındaki risk oranını sıfıra indirmesi, bu kağıdın Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) ile eşitlenmesi anlamına geliyor. Bir sonraki kritik aşamada ise Merkez Bankası'na bir rol atfediliyor. Merkez Bankası'nın bu kağıtları teminat olarak kabul etmesi öngörülüyor. Kamu bankalarının Merkez Bankası'nda teminat olarak tuttukları DİBS'ler ile bu kağıtlar değiştiriliyor. Geri alınan DİBS'lerin Hazine ve BIST tahvil piyasasında nakde çevrilmesi öngörülüyor. Böylelikle kamu bankalarına  yeniden kredi verme olanağı sağlanıyor.

NE PAHASINA LİKİDİTE

Kusursuz gibi görünen bu planın temel zorluklarından birini, ‘bağımsız' Merkez Bankası'nın bu görevi nasıl kabul edeceği oluşturuyor. Diğer yandan likidite sağlamak amacıyla kurulacak ikincil piyasalarda, bütün yükün dönüp dolaşıp Hazine'ye yıkılmasının gelecek açısından çok sorunlu olacağı vurgulanıyor. Bazı bankacılar, bu planın, türev enstrümanların ölçüsüz kullanımından kaynaklanan 2008 mortgage krizine giden tabloyu  hatırlattığını söylüyor. Planın sektöre duyurulmasına karşın, bugüne kadar kamuoyuna açıklanmaması ise, ‘Diğer sektörlerin sıraya girmesi' kaygısına bağlanıyor.