Geçiş ücretleri

Çiğdem Toker: Aslında harcamalar genel çerçevesiyle düzenli olarak açıklanıyor. Ancak bunları her vatandaşın sabırla ve sıkılmadan okuması beklenemez.

Bugüne kadar otoyol ve köprü geçiş ücretleriyle ilgili pek çok haberi sizlere duyurduk. İktidarın yap-işlet-devret modeliyle yaptırdığı projelerin sözleşmeleri yürürlükte olduğu sürece bu haberlerin arkası gelecek.

Zira kamuoyundan saklanan sözleşmelerle verilen trafik garantileri nedeniyle, bu ödemeler, her projede farklı belirlenmiş işletme süresine göre yapılacak. Üstelik tarifeler hem döviz kuru artışı hem de yurtdışı bir ülkenin enflasyonuna göre endeksteki artıştan doğrudan etkilenecek.

Bugün konunun daha az işlenen ve pek tartışılmayan bir boyutuna değineceğim. Köprü ve otoyollardaki geçiş ücretleri yalnızca vatandaşların değil, bizzat devletin taşıtlarını da ilgilendiriyor. Son bütçe verileri açıkladığında, bu konudaki ödemenin arttığını gördük.

REHBER NE DİYOR

Hazine ve Maliye Bakanlığı, her sene bütçe harcamalarında hangi kalemin ne anlama geldiğini gösteren bir rehber yayımlıyor. Analitik Bütçe Rehberi adlı bu belgede, devlet giderlerinin içeriği kalem kalem açıklanıyor.

Buna göre 2019-2021 dönemindeki ilişkin rehberde “geçiş ücretleri” şöyle tanımlanıyor:

“Yolcu veya yük taşımasına ilişkin olarak ödenecek olan otoyol, köprü gibi geçiş ücretleri ile bunlara ait otomatik geçiş sağlayan cihazların alım giderleri ile uçakların uluslararası geçiş ücretleri bu bölüme gider kaydedilecektir.”

45.8 MİLYON TL

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2020 yılında “geçiş ücretleri” için ayrılan ödenek 45,8 milyon TL'ye ulaşmış. Bir önceki yılki ödemeyi merak edip baktım. 39.6 milyon TL. Aradaki fark 6 milyon TL'nin üzerinde.

Devletin bütçe harcamaları, her yıl biraz daha uzayan 1200'ün üzerinde kalemden oluşuyor. Aslında harcamalar genel çerçevesiyle düzenli olarak açıklanıyor. Ancak bunları her vatandaşın sabırla ve sıkılmadan okuması beklenemez.

2020 yılı bütçe harcamalarında -geçiş ücretlerinin yanı sıra- 2019 yılıyla kıyaslandığında dikkat çeken dört gider kalemini daha seçerek küçük bir tabloya dönüştürdüm. İlk iki sırada göreceğiniz laboratuar malzemesi, tıbbi malzeme ve ilaç alımlarını paylaşmamın nedeni, meydana gelen büyük artış. İlkinde iki katın üzerine çıkan harcama, tıbbi malzeme ve ilaç alımlarında dörde katlanmış. Bu artışların büyük oranda koronavirüs pandemisi dolayısıyla gerçekleştiği anlaşılıyor.

Diğer yandan diğer iki kalem de hava taşıtı ve havayolu taşıt alımları. Bir önceki yılla kıyaslandığında büyük artışlar gözleniyor.

Geçiş ücreti ve enflasyon

Geçiş ücretli demişken…Yap İşlet Devret modelli yol projelerindeki geçiş tarifeleri artışının, resmi enflasyonla bağının ne kadar kopuk olduğunu sergileyen bir okur mektubunu sizinle paylaşmak istiyorum. Adı bizde saklı olan okurumun şu satırları, bahsettiği yolu kullanan (ve kullanmayan) herkesi ilgilendiriyor:

“2020 yılında İzmir'deki Kuzey Ege Otoyolu'nda maksimum 30 km civarında olan Menemen girişi – Yeni Foça kavşak çıkışı arasındaki otoyolu özel araç ile 11.70 TL'ya geçiyorduk.

01.01.2021 tarihinden sonra aynı yol %41  zamlanarak 16.50 TL'ye yükseltilmiştir. Halbuki, 2020 yılı normal tüketici fiyat endeksine göre enflasyon oranı (%14.60) olarak açıklanmış durumdadır.”

Şimdi okurumun belirttiği bu aşırı zammın nedenini buradan yetkililere sorsak ne olur? İki seçenek var. Ya cevap gelmez. Ya da “ticari sır” gerekçesiyle açıklanmaz.