İktidar ‘örtülü’ harcamayı sevdi

Çiğdem Ypker; Örtülü ödenekteki asıl 'büyük resim', AKP’nin iktidar süresine bakıldığında ortaya çıkıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan Davutoğlu, geçen ay bütçeden 154 milyon 563 bin TL örtülü ödenek harcaması yaptı.

Maliye’nin açıkladığı aralık ayı rakamlarıyla birlikte, 2015’te örtülü ödenek harcaması, toplam 1 milyar 773 milyon 235 bin TL’ye ulaştı. Bu rakam, bir önceki yıla göre 695 milyon TL fazla harcamayı ifade ediyor. (2014’te 1 milyar 78 milyon TL örtülü ödenek kullanıldı.) 2015’te kullanılan örtülü ödenek, “Barış İçin Akademisyenler İnisiyatifi” bildirisine imza attığı için haklarında soruşturma başlatılan akademisyenlerin görev yaptığı ve üçü polis baskınına uğrayan beş üniversitenin toplam ödenek tutarından 84.5 milyon TL daha fazla.

Kocaeli (255), Abant İzzet Baysal (151.5) Uludağ (336.9), Selçuk (360.2) ve Gazi (585.1) üniversitelerinin 2015 yılı ödenek tutarlarının toplamı 1 milyar 688 milyon 711 bin TL.

Harcama alanları, yasa gereği gizli tutulan ve hesabı verilmeyen örtülü ödenek, bütçede “gizli hizmet gideri” başlığıyla geçiyor. Başbakan’ın emrine, her yıl genel bütçe başlangıç ödeneklerinin binde 5’i tutarında verilen harcama yetkisi, geçen mart ayında Cumhurbaşkanı’nın da kullanımına açılmıştı.

Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle büyük tartışmalara yol açan bu yasa değişikliği, örtülü ödeneğin Cumhurbaşkanı ile Başbakan arasında hangi oranlarda kullanılacağı konusuna açıklık getirmiyor.

13 yılda 9.2 milyar TL

Örtülü ödenekteki asıl “büyük resim”, AKP’nin iktidar süresine bakıldığında ortaya çıkıyor. Maliye ve Başbakanlık verilerinden yola çıkarak yaptığım hesaplamaya göre 13 yılı geride bırakan AKP iktidarı boyunca kullanılan toplam örtülü ödenek harcaması, 9.2 milyar TL’yi geçti.



Örtülü ödenek, bütçeden harcanıyor. Bütçe gelirleri de vergilerden oluşuyor. Bütçe gelirlerinin artış hızını 4 kattan fazla aşan örtülü ödenek kullanımı kayıtlara girmeli. Çalışarak, üreterek hangi “gizli hizmetleri” finanse ettiğimizi bilmesek bile...

17 kat arttı

2003 Mart’ında başbakan olan Erdoğan, bu görevi cumhurbaşkanı seçildiği Ağustos 2014’e kadar sürdürdü. Resmi verilere göre, bu süre zarfında Erdoğan’ın örtülü ödenekten kullandığı toplam tutar 7 milyar 93 milyon TL’ye ulaştı.

Başbakan Davutoğlu ise örtülüğü ödeneği, bu görevi devraldığı ağustos ayından yasa değişikliğinin yapıldığı Mart 2015 tarihine kadar başbakan sıfatıyla tek başına 7 ay kulllandı. Mart 2015’ten bu yana Davutoğlu ile Erdoğan gizli hizmet gideri kaleminden birlikte harcama yapıyor.

2002 Kasımı’nda iktidara gelen AKP’nin ilk bütçe yılı olan 2003 yılında, örtülü ödenek harcaması 103 milyon TL’ydi. 2015’e gelindiğinde açıklanan 1.8 milyar TL, 13 yıl boyunca örtülü ödenekte 17 katın üzerinde bir artışı ifade ediyor.

Buna karşılık, aynı dönemde bütçe gelirleri sadece 4.7 kat arttı. (2003 yılında 98.3 milyar TL olan genel bütçe gelirleri, 2015 yılında 464.8 milyar TL’ye yükseldi.) Diğer bir anlatımla, Erdoğan yönetimindeki AKP iktidarı boyunca; örtülü ödenekten kullanılan paradaki artış hızı, bütçe gelirlerindeki artış hızının 4 katından fazla.

Bu köşede daha önce de 2013 sonuçları vesilesiyle hazırladığım grafiği, güncelleyerek yeniden paylaşıyorum. Grafik, 2003 yılından, 2015 sonuna kadarki 13 yıllık örtülü ödenek harcaması ile bütçe gelirleri arasındaki ilişkiyi yansıtıyor. Örtülü ödeneğin dikey seyrine dikkat... (Not: Örtülü ödeneğin milyon TL, bütçe gelirlerinin milyar TL ile ifade edilişinde hata yok. Birimler, artış hızını esas alıyor.

Çiğdem Toker - Cumhuriyet