İller Bankası’na kur riski uyarısı

Çiğdem Toker: İller Bankası'nın 2018 yılı Sayıştay denetim raporu da TBMM'ye sunuldu. Raporda dikkat çeken uyarılar yer alıyor. Yerel yönetimlerin kullandığı dış kredilere ilişkin kur riski, uyarıların başında geliyor.

Sayıştay denetim raporları TBMM gündemine gelse de ülke gündemine girme fırsatı bulamıyor. İller Bankası'nın 2018 yılı Sayıştay denetim raporu da TBMM'ye sunuldu. Raporda dikkat çeken uyarılar yer alıyor. Yerel yönetimlerin kullandığı dış kredilere ilişkin kur riski, uyarıların başında geliyor.
Dış kaynakla finanse edilen projelerde, gelirin TL, kredi geri ödemesinin ise yabancı para (YP) cinsinden olması kur riski demek.
İller Bankası raporunda bu kritik soruna dikkat çekilerek, kurlardaki aşırı yükselmenin, belediyelerin ciddi kur riskine maruz kalması, kredi maliyetinin, baştaki hesabın çok üzerine çıkmasıyla sonuçlanacağının altı çiziliyor.

SAYIŞTAY: DÖVİZ HESABI AÇIN
Sayıştay'ın bu riske karşı önerisi nedir derseniz, önce bir küçük anımsatma: Belediyeler büyük projeler için yurtdışı finansmanına başvururken, özel bir ticari bankada “teminat hesabı” açılıyor. Hesabın amacı geri ödemeyi sağlamak ve kredi teminatını oluşturmak. Vadesiz TL olarak açılan bu hesaba, belediye gelirlerinden kredi geri dönüşü için belli tutarlarda para aktarılması gerekiyor.
İşte Sayıştay bu hesabın TL değil YP (yabancı para) cinsinden olmasını önermiş. Gerekçe kur riskini azaltmak. Yanı sıra bu hesaplara düzenli para aktarılamadığı tespitiyle izlenmesini istiyor.
İller Bankası denetim raporunda, dış kaynaklı projeler ile ilgili diğer önemli sorun, fizibilite raporlarındaki dağınıklık. Yerel yönetimlerin projeler için hazırlattığı fizibilite raporlarının yeknesak olmadığı eleştirisini getiren Sayıştay, kur riskinin bu raporlarda iyi analiz edilmesini de istemiş.

TERMİK SANTRALLERDE NELER OLUYOR?
Baca gazı arıtmayla ilgili yükümlülüklerini tam yerine getirmedikleri halde kısa bir “mola”nın ardından yeniden açılan kömüre dayalı termik santrallerle ilgili tartışma sürüyor.
Elektrik Üretim A.Ş.'nin (EÜAŞ) 2018 yılı Sayıştay denetim raporunda konuya dair önemli bir veri yer almakta. EÜAŞ raporunun 63'üncü sayfasındaki yatırım tablosuna göre 18 Mart Çan Termik Santrali'nin iki ünitesine, baca gazı kükürt arıtma tesisi kurulması için EÜAŞ tarafından 289 milyon 444 bin TL bütçe ayrılmış ve harcanmış.
289 milyon 444 bin TL, tek bir santralin iki ünitesi için.
Bu tutar niye önemli biliyor musunuz? Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum'un iki hafta önce yaptığı açıklamaya göre özel sektörün işlettiği 6 santralin toplam 14 ünitesine 142 milyon TL “çevresel yatırım” harcaması yapılmıştı. Bir yanda devlete ait tek bir santralin iki ünitesinin filtresine 289.4 milyon TL. Diğer yanda özel şirketlerin işlettiği altı santralin 14 ünitesine 142 milyon TL.
Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, bu yaman çelişkiye dikkat çeken ve sorgulayan bir soru önergesi verdi. Bakan

Kurum'un yanıtlaması istemiyle verilen önergedeki soru hepimizin vergisini ilgilendiriyor:

“Sayın Kurum'un açıkladığı 14 adet termik santral ünitesinin maliyeti ile 2 adet ünitesi bulunan 18 Mart Çan Termik Santrali maliyeti karşılaştırıldığında, 18 Mart Çan Termik Santrali'nde büyük bir kamu zararı oluşturulduğu açıktır. Bu doğrultuda teftiş kurulu, Sayıştay veya adli yargıda yürüyen bir soruşturma veya dava var mıdır?”
Bakalım aylar sonra gelecek (belki de hiç gelmeyecek) cevap ne olacak?