Kara para aklamaya giden yollar

Çiğdem Toker; Türkiye gri listeye yedi sene sonra tekrar girdiyse bunun bildiğimiz ve bilmediğimiz birçok önemli sebebi ve arka planı var kuşkusuz. Varlık Barışı yasalarının bu arka plandaki yerini ise belki ileride daha net göreceğiz.

2023 yılı bütçe kanun teklifine ilişkin Meclis Genel Kurulu'ndaki görüşmeler, hayli yüksek bir tansiyonda görüşülüyor. Tartışmalar hakaretleri geçip fiziki kavgaya, milletvekilinin milletvekiline saldırarak yoğun bakım tedavisi alacak hâle getirmesine kadar vardı.

İnsan, Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yıl bütçesinin; yoksulluğun sona erdirilmesinde daha ümitvar olmasını istiyor tabii. Ama görünen manzara aksini söylüyor. Sınıfsal tercihini servet sahiplerinden yana yapmış, pintice uyguladığı sosyal devlet ilkesini hayırhahlık ve lütuf gibi gösterip rızasını da üretmiş, şirketlere ödenen garanti tutarlarını örtmek için bürokratik kalemler oynatılmış, ödenekleri "Ali'nin külahı Veli'ye, Veli'ninki Ali'ye" şeklinde doldur boşalt yapan bir bütçe kanun teklifini konuşuyor TBMM; gönlümüzünkini değil.

En fenası, bütün bu saydıklarım arasında da değil üstelik. Bir bütçeye "dünyanın en aşağılık insanları" olan (CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu) uyuşturucu baronlarının, kara para aklama tartışmasına dair gölgenin düşürmesi kadar fena az şey olabilir.

Bu da Kılıçdaroğlu'nun hafta başındaki bütçe konuşmasına, özellikle de kara para aklamayla ilgili tespit ve soruların görünür kılınmasını gerektiriyor. CHP Genel Başkanı, her türlü suç geliri anlamına gelen kara paranın aklanmasına dair önemli şeyler söyledi TBMM kürsüsünden.

Suç gelirini sisteme sokmak

Uyuşturucudan elde ettikleri geliri, "baronlar"ın sisteme sokma ihtiyacına işaret eden Kılıçdaroğlu, Türkiye'de bunun yapıldığını ve ülkemizin "kirli paraların çamaşırhanesi haline geldiğini" söylüyor. İrkiltici… İktidar sözcülerinin de sinirlerini bozuyor. O kısmı onları ilgilendiriyor şüphesiz.

Ama bunun nasıl mümkün olabileceğine bıkmadan kafa yormak zorunlu. Kara para aklamanın mümkün olabilmesi, her şeyden önce bu zeminin hazır olmasıyla mümkün. Önce bunun görülmesi gerekiyor. Getirilen paraların kaynağının sorulmayacağını, vergi incelemesine konu olmayacağını bilmek herhalde en çok yasadışı işler yapanı mutlu eder. Bunu görmek için de uzman filan olmak gerekmiyor.

6 adet varlık barışı yasası

Dolayısıyla Emniyet raporlarına konu olan milyarlık suç gelirlerinin ülke sınırlarından içeriye nasıl girebildiği konusundaki soruların "olağan şüpheli"si genellikle kanunlar oluyor. Yurtdışında tutulan altın döviz, menkul kıymetlerin belli bir sürede getirene kolaylıklar istisnalar sağlayan kanunlar yani. Söz konusu yasalarla siyasal iktidar basitçe "Getir paranı vergi incelemesi yapmayacağım" güvencesi veriyor. Varlıklarını Türkiye'deki banka veya aracı kuruma bildirip getirenler (şirketler dahil) bunlar üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabiliyor.

Muhalefet şerhi raporu

Konu CHP'nin 2023 bütçesine ilişkin olarak yeni tamamladığı muhalefet şerhi raporunda yer aldı. Raporda, AKP'nin 20 yıllık iktidar döneminde toplam 18 adet alacakların yeniden yapılandırılması ve/veya Varlık Barışı (Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması) Kanunu'nun yürürlüğe konulduğu saptaması var. Bu yasaların 6 adedi Varlık Barışı'na dair ilişkin hükümler içeriyor.

Kritik bir alıntı:

"Bu kanunlara bağlı olarak Türkiye'ye getirilen altın, döviz, diğer menkul kıymet varlığının tutarı ilgili idareler tarafından da bilinmemektedir. Bu konuda tarafımızca yöneltilen soru önergelerine tatminkâr cevaplar alınamamaktadır."

Uyuşturucu kullanımının 10 yaşındaki çocuklara kadar inebildiği suç düzeninde bu tespit çok önemli değil mi?

Bir iktidarın kendi çıkardığı Varlık Barışı yasalarının ardından gelen varlıkların tutarını bilmemesine imkan var mı? Biliyorsa da neden açıklamaz.

MASAK devre dışı mı?

Kılıçdaroğlu, bütçe konuşmasında, mali suçların bürokrasideki takibinden sorumlu MASAK'ın devre dışı bırakıldığını söyledi ve Türkiye'nin OECD nezdinde gri listeye alınmasının nedeninin de bu olduğunu vurguladı. (Eğer MASAK devre dışı değilse belki Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati bir açıklama yapar.)

Bir ülkenin "gri liste"de oluşunun birçok anlamı ve sonucu var var olmasına da öne çıkanı şöyle özetlemek mümkün: Bir ülke gri listedeyse, bütün dünyaya o ülkenin kara parayla yeterince mücadele etmediği, daha halletmesi gereken birçok ev ödevi olduğu mesajı gidiyor. Bu da Türkiye'ye dışarıdan bakışta esaslı sorunlar üretecek bir kırık not. Uluslararası finansmana erişim güçlüklerinden den dışarıdan yatırım isteğine kadar.

Aslında Türkiye 2014 yılında benzer bir deneyimi atlattı. Gri listeye girdi ama sonra verdiği sözlerle çıkmayı başarmıştı. Türkiye gri listeye yedi sene sonra tekrar girdiyse bunun bildiğimiz ve bilmediğimiz birçok önemli sebebi ve arka planı var kuşkusuz. Varlık Barışı yasalarının bu arka plandaki yerini ise belki ileride daha net göreceğiz.