Kemal Bey’in enerji zirvesi

Çiğdem Toker: Görüştüğüm kaynaklar, Kılıçdaroğlu'nun enerji konularına hakim olduğunu belirtti.

Kış kapıda. Enerji fiyatları, ekonomik krizi de yoksulluğu da derinleştiriyor. Son dönem, alışılmış çizgisinde belirgin değişime gittiği gözlenen, muhalefet performansında deyim yerindeyse “el yükselten” CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, enerji meselesini de gündemine aldı.

Kılıçdaroğlu, önceki gün enerji alanında üretim, ticaret, dağıtım yapan şirketlerin kurduğu dernekler ile  meslek örgütü temsilcileriyle online ortamda bir araya geldi. CHP liderinin genel merkezden katıldığı toplantının katılımcıları: ELDER, PETFORM, Anadolu LPG, EPGİS, HESİAD, TABGİS, KömürDer, GENSED, TMMOB, PÜİS, GÜNDER, ETD, GAZBİR.

“BİR NUMARA”LAR KATILMADI

CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın'ın düzenleyip yönettiği toplantıdan bazı bilgiler edindim. Bir kere dernekler, “bir numaralı” isimleriyle katılmamış bu toplantıya. Bunun malum sebeplerle ana muhalefet lideriyle bir arada görünme endişesinden kaynaklandığı söylenebilir. (Yorum bana ait, tersi ifade edilirse bu köşede yer veririm.)

Daha ilginç olan, Kılıçdaroğlu'nun bu “ikincil temsil” meselesini dert etmemiş oluşu. Tersine CHP Genel Başkanı, yaklaşık 17-18 temsilcinin görüşlerini dikkatle dinliyor, notlar alıyor, sorular soruyor. En sonunda da kendi görüşlerini paylaşıyor. Online toplantıya katılan sektör oyuncularının bazıları, mevcut sisteme radikal denebilecek eleştirilerde bulunurken, kimileri övmekle yetinmiş. Kılıçdaroğlu'nun online “enerji zirvesi”nde dile gelen görüşleri özetleyerek paylaşıyorum:

FİYAT, FİNANSMAN SORUNU

– Kısa vadede fiyat, fatura sorunu çözülmeli. Bu sorun, doğalgaz ve kömür fiyatlarındaki aşırı artıştan kaynaklanıyor. Diğer yandan bakır, alüminyum, demir gibi maden fiyatlarındaki artış da enerji yatırımlarını etkiliyor.

– Finansmana erişim çok zorlaştı. Bankalar para vermiyor. Kur artışı herkesi olumsuz etkiliyor.

– Sübvansiyon: Elektrik, doğalgaz ve LPG'de sübvansiyon var. Enerji bedelinin iki katına yakın. Sübvansiyon kalksın. İhtiyacı olana destek verilsin.

– Arz güvenliği: Her an arz güvenliği sorunu yaşanabilir.

– Yatırım ortamı: Yatırım geri dönüş süreleri, fiyat oluşumu bozuldu.  Teşvik mekanizmaları çalışmıyor.

– Fiyat baskılanmamalı. Ay sonunu beklemeden oyunun kuralları değiştiriliyor.

– Dar gelirlerinin enerjiye ulaşım sorunu her geçen gün güçleşiyor. “Kırılgan”  aboneler mutlaka sosyal tarife ile ayakta tutulmalı

– Kademeli tarife sistemine geçilebilir. Belli tüketimlere göre örneğin 3 kademeli tarife uygulanırken, vergisi de ona göre düzenlenebilir.

– Kamuda eşgüdüm yok.

“HEPİNİZİ İZLİYORUZ”

CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, herkesi dinleyip not aldıktan sonra kendi görüşlerini de paylaşmış. “Hepinizi izliyoruz” diyen Kılıçdaroğlu,  “arz güvenliği” uyarısının, ortak bir söylem olduğunu dikkat çekmiş. Fiilen serbest piyasanın olmayışı, kademeli fatura önerisi, plansızlık konularına değinerek “DPT'nin kapatılmaması gerekiyordu” demiş.

Kılıçdaroğlu, online toplantının akşamında basın toplantısıyla “kara kış fonu kurulması” önerisi getirdi malum. Tabii ki CHP lideri bu öneriyi ilk kez dile getirmiyor. Ama öncesindeki toplantı, sorunun altını bir daha çizilmesini gerekli kılmış olmalı.

Görüştüğüm kaynaklar, Kılıçdaroğlu'nun enerji konularına hakim olduğunu belirtti. Bitirirken not düşelim: Toplantıda temsil edilen dernek ve örgütlerin  içinde, Kılıçdaroğlu'nun “beşli çete” diye andığı holdinglerin enerji şirketleri de var. Yanı sıra daha büyük sermaye gruplarının şirketleri de. Böyle bir ortamda konuşmacıların sıklıkla “yatırım iklimi” vurgusu yapması, olası iktidar değişikliği egzersizlerinin sermaye tarafında da yoğunlaştığını yansıtıyor.

Cumhuriyetimizin 98. Yaşı kutlu olsun.

Türkiye Kirazlı tahkimi için kiminle anlaştı?

Kirazlı'da altın madenciliği için onbinlerce ağacı kesen Kanadalı Alamos Gold'un tahkim başvurusunu biliyorsunuz. Kanada merkezli şirket, Hollanda'daki şirketi üzerinden yaptığı başvuruda, Türkiye'den 1 milyar doların üzerinde bir para talep ediyor.

Tahkim başvurusu geçen haziranda Dünya Bankası şemsiyesi altında faaliyet gösteren ICSID (International Centre for Settlementof Investment Disputes) Yatırım Uyuşmazlıklarının Uluslararası Çözüm Merkezi'ne yapılmıştı. Gerekçesi, şirketin altın/gümüş madencilik ruhsat süresinin uzatılmaması.

HÂLÂ CEVAPSIZ SORU

Tahkim başvurusunun asıl Kanada merkezli şirket değil de, Hollanda merkezli Alamos Gold BVA üzerinden yapılma nedeni ise Türkiye ile Hollanda arasındaki yatırım anlaşmasının bu başvuruya imkan vermesi. Bu da şirketin altın çıkarmak için Türkiye'de kurduğu Doğu Biga A.Ş'nin sahiplik yapısının ansızın değiştirilmesiyle mümkün olabilirdi. Yani Türkiye'deki şirketi başlangıçta Kanada merkezli Alamos Gold kurduğu halde, yolun ortasında sahiplik yapısı Hollanda merkezli Alamos Gold'a geçti.

Bu kuşkulu durumu birkaç kez bu köşeye taşıyarak, “Bu izni kimler hangi gerekçeyle verdi?” sorusunu yönelttim. Eğer Türkiye'deki şirketin sahiplik yapısı Hollanda olarak değişmese, Alamos Gold, uluslararası tahkime bu kadar kolay gidemeyecekti.

Konuyla ilgili olarak yeni bir gelişme oldukça duyurduğumuzu okurlar biliyor.

Son olarak eylül ayı başında ön incelemenin tamamlandığını ve dosyaya hakem atandığını duyurmuştuk. ICSID nezdindeki Kirazlı dosyasına hakem olarak atanan İngiliz ve Kanada vatandaşı J. William Rowley, uluslararası enerji sözleşmeleri alanında yetkin uzman hakem olarak tanınıyor.

ABD'Lİ HUKUK FİRMASI  

Tahkim davalarında her bir taraf kendi hakemini belirliyor. Alamos Gold'un tahkim başvurusundaki yeni gelişmeye gelince.

Kirazlı tahkiminde, Alamos Gold'dan sonra, tazminat istenen Türkiye'nin de savunma avukatı belli oldu. 1 milyar dolarlık tahkim davasında Türkiye'yi King &Spalding adlı ABD merkezli hukuk firması savunacak. Büyüklük ve portföy bakımından küresel ölçekteki 50 hukuk firmasından biri olan Kings & Spalding'in adı New York'ta görülmekte olan Halkbank Davası'nda da geçmişti. Şirketin avukatı, Halkbank davasında mahkemeye bankanın sınırlı ve özel yargılanma talebini iletmişti. ICSID sayfasına göre, Türkiye'nin belirlediği ABD'li Kings & Spalding şirketi de dosya için Zachary Douglas isimli hakemi tayin etmiş.

İKİ HAKEM ÜÇÜNCÜYÜ SEÇECEK

Böylece, Alamos Gold'un Kirazlı'daki ruhsatının uzatılmamasından doğan zararların tazmini için yaptığı tahkim başvurusunda iki tarafın hakemi belirlenmiş oldu. Alamos Gold'un hakem olarak tayin ettiği William Rowley ile Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı için Kings & Spalding firmasının atadığı Zachary Douglas. Bundan sonraki aşamada belirlenen bu iki isim aynı zamanda başkanlık edecek olan üçüncü hakemi seçecek. Sonrasında da hakem heyeti tarafların bilgisine başvuracak.

Uzun süreceği anlaşılan Kirazlı tahkiminde cevap bekleyen sorulara, şimdi de Kings & Spalding firması ile imzalanan sözleşme bedeli, yani bütçe kaynaklarından kaç bin dolarlık bir ödeme yapılacağı eklendi.

★★★

Cumhuriyetimizin 98. yaşı kutlu olsun.