Motorin hırsızlığı Sayıştay raporunda

Çiğdem Toker: Kamuoyuna müjdelerle duyurulan rezerv ve sondaj haberlerinin arka planında TPAO'nun finansman güçlüğü yaşadığını Sayıştay raporuyla öğrendik.

Karadeniz'de bugüne kadarki en büyük keşif olarak duyurulan doğalgaz rezervi haberlerini anımsarsınız. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), bu keşfin ardından yaptığı son açıklamayla toplam rezerv miktarının 405 milyar metreküpe ulaştığını haber vermişti.

Bu büyük keşif, kamu şirketi için ayrılan ödenek tutarına da yansıdı. Yeni açıklanan 2021 yılı yatırım programına göre TPAO, 13.4 milyar TL'yle yılın en çok yatırım yapacak KİT'i olarak ilk sırada yer aldı. Hatta AA bu ödenek tutarıyla TPAO'nun önceki yıllarda hep ilk sırada yer alan TCDD'yi geride bıraktığını bildirdi.

İktidarı gururlandıran bu rezerv haberleri ve yatırıma ayrılan büyük ödenek dolayısıyla son dönem sıkça gündeme gelen TPAO'nun hesaplarını merak ederek son Sayıştay raporunu inceledim. 2019 yılı denetim raporunda ilgi çekici tespitler var.

435 MİLYONLUK MOTORİN

Raporda TPAO'nun ana statüsündeki değişiklikle sondaj faaliyetlerinin TPIC'e devredildiği anımsatılıyor. (TPAO şirketi olarak yıllar önce “vergi cenneti” olarak bilinen Jersey adasında kurulan TPIC daha sonra BOTAŞ'a bağlanmıştı.)

2019 yılında sondaj faaliyetlerinde kullanmak üzere 10 ayrı ihalede toplam 435 milyon TL bedelle motorin satın alındı. Ancak bu motorinden hırsızlık yapıldığına ilişkin TPAO Teftiş Kurulu'na şikayetler gitmeye başladı. Rapordan bir bölüm:

– Batman Bölge Müdürlüğü sorumluluğunda sondajı yapılan bir kuyu faaliyetinde kullanılmak üzere 257 bin litre mazot temin edildiği, 236 bin litre mazotun operasyonda kullanıldığı, yaklaşık 22 bin litre mazotun TPIC çalışanlarına teslim edildiği, söz konusu hırsızlığın söz konusu teslimat yapıldıktan sonra yapılmış olabileceği raporlarda yer aldığı ve konunun Jandarma'ya intikal ettiği tespitlerine yer verilmiştir.

– Yıl içinde yapılan diğer bir ihbarda ise Batman ve Adıyaman Bölge Müdürlüğü sondaj sahalarında mazot ikmali sırasında eksik teslimat yapıldığı ve böylece haksız kazanç sağlandığına dair iddialar içerdiği, genel müdürlüğün 19.11.2019 tarih E.78412 sayılı kararında anlaşılmıştır.

SÖZLEŞME OLMAYIŞI EKSİKLİK

Sayıştay, TPAO ile TPIC arasında motorinin teslim alınmasından tüketilmesine ve artan motorinin ne şekilde kullanılacağına ilişkin süreçleri düzenleyen bir sözleşme yapılması gereğini vurguladı.

2.6 MİLYAR DOLAR BORÇ

Raporda TPAO'nun borcuna ilişkin saptama son yatırım programıyla önem kazandı. Akdeniz'deki deniz yetki sahalarıyla ilgili uluslararası anlaşmaların ardından, üçüncü sondaj gemisi alındığına değinilen raporda, şirketin kredi borcu ile Hazine'ye ödemek zorunda olduğu hasılat payı tutarlarına yer verildi. Yasaya göre TPAO'nun gayrisafi hasılatının %10'unu Hazine'ye ödemesi gerekiyor. Diğer yandan TPAO'nun mevcut faaliyetlerini sürdürülebilmesi için 2.6 milyar dolar borçlandığı vurgulanıyor.

Rapordaki 2019 yılında yapılması gereken 350 milyon TL tutarında nakdi sermaye ödemesinin yapılmayışının faaliyetlerin finansmanını zora soktuğu vurgulanıyor.

Sayıştay'ın iki önerisi var: TPAO'nun %10 hasılat payı uygulamasına son verilmesi ile nakdi sermaye transferi için çalışma başlatılması.

Kamuoyuna müjdelerle duyurulan rezerv ve sondaj haberlerinin arka planında TPAO'nun finansman güçlüğü yaşadığını Sayıştay raporuyla öğrendik.

Bakalım bu darlık yeni yatırım programıyla aşılacak mı?