Sayıştay: T26 tüneli için ödenen 88 milyon müteahhitten istenmeli

Çiğdem Toker; TCDD 22 Şubat 2017'de bir ihale açtı: "T26'nın Açılmamış Kısmı ile YHT hattına Bağlanması İşi" başlıklı ihale, 21/b usulüyle yapıldı.

Bitmeyen tünelin bitmeyen kamu zararı

Ankara-İstanbul Hızlı Tren projesine 1994 yılında başlandı. İki seneye kadar 30'uncu yılı dolacak yani. Hâlâ tam bitmiş sayılmayan bu demiryolunun bitmeyişinin üzerine kitaplar yazılacak sayı ve hacimde nedenleri var.

Heyelan, göçük, tekrarlanan ihale, göçüğe saplanan tünel delme makinası ve nihayet Sayıştay raporlarına geçmiş usulsüzlük iddialarıyla anılan T26 tüneli, bu nedenlerden biri.

T26; Bilecik-Bozüyük arasındaki Ahmetpınar köyü mevkiinde, 26 numaralı tünelin kısaltılmış adı. Bugün yeniden bir yazıya konu olmasının nedeni ise yatırımcı kuruluş olan TCDD'yi denetleyen Sayıştay'ın TBMM'ye gönderdiği, en yeni Sayıştay raporunda yine ve yeni kamu zararıyla anılması.

* * *

Ön bilgi vermekte yarar var:

- Bu tüneli de kapsayan ilk ihale 18 yıl önce yapılmıştı. 610 milyon dolar bedelli ihalenin adı Ankara-İstanbul Demiryolu Hattı 2. Etap Vezirhan-İnönü Arası (2. Kesim) Yapım işiydi. İhaleyi Cengiz-İçtaş-China Railway Construction-China Railway Machinery konsorsiyumu almıştı.

- T26 tüneli bu işin içinde yaklaşık 49 milyon dolar bedelli ve 4983 m uzunluğundaydı. Yer teslimi ihaleden üç yıl sonra yapılabildi. İnşaata başlandıktan kısa bir süre sonra kazılar sırasında göçük meydana gelmiş, teknik sorunlar çıkınca, tünel delme makinası göçük içinde kalmıştı.

- Kamuoyundan saklanan bu olay Sayıştay raporuyla ortaya çıktı.

İkinci ihale

TCDD 22 Şubat 2017'de bir ihale açtı: "T26'nın Açılmamış Kısmı ile YHT hattına Bağlanması İşi" başlıklı ihale, 21/b usulüyle yapıldı. Yıllar önce yazdım yine altını çizeyim:

Bu ihale, -bir kitap hacmine ulaşan- yanlış kullanılmış 21/b ihaleleri arasında en doğru amaçla yapılmış olanlardan biriydi çünkü proje heyelan bölgesinde yapılacaktı. Zemin yumuşak kayaçlardan oluşuyordu. İhale, 792 milyon 869 bin 80 TL teklif veren Cengiz-İçtaş ortaklığında kaldı. (Aynı tünelle ilgili hatalı imalatı düzeltmek için yapılan ihaleyi yine Cengiz-İçtaş-Belen ortaklığı almıştı. Belen İnşaat'ın yeterliliği ve bu kapsamda kritik iddialar birkaç hafta önce TBMM'de CHP Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın önergesi görüşülürken tartışıldı. Yavuzyılmaz ayrıca bir yıl önce bu tünelle ilgili kamu zararı dolayısıyla Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunmuştu. Avukat Bülent Yücetürk'ün yaptığı suç duyurusu müfettiş raporundaki bulguları esas alıyordu.) Göçük içinde kalıp tünele saplanmış olan delme makinesi, ikinci ihalenin ardından başlayan çalışmada çıkarıldı.

Son Sayıştay raporu

Gelelim son Sayıştay raporuna.

TCDD hesaplarını denetleyen Sayıştay raporunda, aynen şöyle bir başlık yer alıyor:

"T26 Tünelinin Deformasyon Hasar ve Göçük Olan Kısımlarında Yüklenici Nam ve Hesabına Yaptırılan İmalatlar ile Katlanılan Tüm Masrafların İlgili Yükleniciden Alınmaması"

Sayıştay'ın son raporundaki tespitler özetle şöyle:

- Tünel için yapılan sondajların maliyeti 182 milyon 739 bin 338 dolar .

- 2011 yılında TCDD Genel Müdürlük onayı ile TBM adı verilen makinayla 1 m. Tünel açılması bedelinin 29 bin 957 dolar olarak ödenmesi uygun bulundu.

- Deformasyonların ve hasarın artması üzerine yapılan incelemelerde tüneldeki imalatın en güvenli noktada durdurulması önerildi ancak Yüklenici çalışmaları sürdürdü, deformasyon ve hasar arttı Bunun üzerine tünel imalatları 2013 yılı Haziran ayında durduruldu. Göçükteki TBM cihazının parçalanarak çıkarıldığı hatırlatılıyor.

Raporda, TCDD'nin maliyet hesabı çıkarması istendiği belirtilerek çıkan büyük fatura raporda şöyle anlatıldı:

- Kurum tarafından, 1020 metrelik tünelin ıslahı için yeni yüklenici firmaya (…) 21 milyon 611 bin 97 TL ödemede bulunulduğu,

- 1020 metreden sonraki kısım için (…) arasındaki fark kadar 64 milyon 491 bin 271 TL ödemede bulunulduğu bildirilmiştir.

- Ayrıca yüklenicinin kusuru sonucu tünelin çökmesi nedeniyle danışmanlık hizmeti alınmış ve bu kapsamda idare toplam 1 milyon 720 bin 179 TL maliyete katlanmıştır." 

Öneri olarak da sayılan bu üç kalemin yükleniciden yani müteahhit firmadan istenmesi gerektiğini kayda geçirdi.

Toplam mı? Yaklaşık 88 milyon TL'den söz ediyoruz. Yılan hikâyesine dönen bir tünel, bitemeyen bir demiryolu, durmadan tekrarlanan ihaleler, "dur" denildiği halde durdurulmayan kazı, dolar üzerinden hesaplanan tünel açma parasını almak için kazıya devam ve tünel gibi karanlık, kıvrıla kıvrıla uzayan bir kamu zararı. Adı T26.

* * *

Tüm T24 okurlarına yaşama sevincinin artacağı bir yeni yıl diliyorum.