BAE'ye enerji için 'yer' hazırlanıyor

Çiğdem Toker; Bakanlığın dünkü kararı ile yani aynı bölgenin YEKA alanı olarak ilan edilmesinin, BAE'ye altın tepside sunulacak olan enerji imtiyazlarına hazırlık niteliğinde olduğunun da altı çiziliyor.

Türkiye BAE'ye, anlaşma kanunla yürürlüğe girdikten sonraki üç ay içinde saha tahsis etmeyi taahhüt ettiği için Karaman'da YEKA ilanı, bu taahhüdün bir bileşeni olma ihtimalini içeriyor

Resmi Gazete'de en az dikkat çeken bölüm neresidir bilir misiniz?

On yıllardır Resmi Gazete izleyen bir gazeteci olarak bu soruya cevabım "Çeşitli İlanlar" olurdu. Çeşitli İlanlar: Hayli iddiasız bir kelime öbeği…

Sayfayı açtığınızda görünen ilk yerde, herkesin hayatını ilgilendiren kanunlar, atamalar, Cumhurbaşkanı kararları, (eskiden Bakanlar Kurulu kararları) yönetmelik değişiklikleri uzun bir liste halinde dururken, en aşağıya adeta gizlenmiş ve içinde ne olduğuna dair ipucu yansıtmayan "Çeşitli İlanlar"a bakmak pek aklımıza gelmez, ya da sadece ilgililerin aklına gelir

1 Şubat, yani dünkü Resmi Gazete'nin "Çeşitli İlanlar" kısmında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın bir ilanı vardı. "YEKA İlanı" başlıklı bu ilan, Karaman'da Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları'nı tarif ediyordu. Toplam yüzölçümü 15,41 kilometrekareydi. Sınır ile köşe koordinatı listelenmiş, küçük bir krokide de gösterilmiş bir alan

Öteki kaynak türleriyle kıyaslandığında; temizliği, ucuzluğu ve güvenilirliği nedeniyle yenilenebilir enerjinin neredeyse kutsandığı bir çağdayız. Dolayısıyla böyle bir ilanda tuhaf olan ne olabilir öyle değil mi?

Yakından bakalım:

Adı Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi olan bir yönetim içinde, bir bakanlığın kararı, Cumhurbaşkanı'nın bir yıl önceki bir kararıyla aynı sahayı içeriyorsa, böyle bir durum dikkate hak eder.

Enerji Bakanlığı'nın Karaman için ilan ettiği YEKA alanı, Cumhurbaşkanı Erdoğan imzasıyla 16 Şubat 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan karardaki saha ile aynı.

O kararda diyor ki:

"Karaman ili Merkez ilçesinde bulunan bazı alanların, Karaman Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi olarak ilan edilmesi hakkındaki ekli kararın yürürlüğe konulmasına, 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunun 3. Maddesi ile 3/A maddesi gereğince karar verilmiştir."

Bir yıl arayla alınmış iki kararı yan yana koyup, krokilere baktığınızda aynı saha olduğunu uzman olmayan birisi bile görebilir.

Kapitülasyona mevzuat zemini

Peki sorun ne? Bu sorunun cevabını ararken, yine dün (ne tesadüf!) TBMM Sanayi Enerji Komisyonu'nda görüşülmeye başlanan enerji "torba" kanunu ve Dışişleri Komisyonu'ndaki Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile Türkiye anlaşmasını birlikte değerlendirmek gerekebilir.

Görüşünü sorduğum bir sektör yetkilisi, Enerji Bakanlığı'nın Karaman ile ilgili dünkü YEKA kararına kadar, bu bölgenin Türkiye'deki sanayicileri önceleyen, onlar için yenilenebilir enerji odaklı olduğunu vurguladı.

Bakanlığın dünkü kararı ile yani aynı bölgenin YEKA alanı olarak ilan edilmesinin, BAE'ye altın tepside sunulacak olan enerji imtiyazlarına hazırlık niteliğinde olduğunun da altı çiziliyor.

Gerçekten de geçen aralık ayında yazarak kamuoyuna duyurduğumuz BAE ile enerji anlaşması, bu ülkede bir çok enerji alanında kapitülasyon benzeri imtiyazlar sunulmasını içeriyor.

İzleyen yazıda BAE ile anlaşma metninde, Türkiye BAE'ye ihalesiz saha tespit edip vermeyi taahhüt ettiğini duyurduk.

Bürokratik zorunluluk ve işlemler hakkında kolaylıklar garanti ediyor. Karaman'da YEKA olarak yeni ilan edilen bu alanın Endüstri Bölgesi olarak kullanımı çok farklı bir kanun ve işlemleri gerektiriyordu. Endüstri Bölgesi'nde yatırım yapacakların her şeyden önce, Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) olumlu raporu alma zorunluluğu var.

Öte yandan Endüstri Bölgesi'nde Bu bölgede yatırım yapacakların yatırımın onbinde 5'i kadar tutarı katkı payı olarak yatırması gerekiyor.

Karaman'da 15,41 kilometrekarenin ani bir kararla YEKA olarak ilanı, bu değişikliğin BAE için yapıldığı ihtimalini, işte şu iki nedenle güçlendiriyor:

- Sanayi ve Enerji Komisyonu'nda görüşülmeye başlanan yeni "enerji torbası"nda, YEKA teklifleri için "TL'den ABD Doları'na dönüş" maddesi yer alıyor. Bunu bir önceki yazımda duyurdum.

Gizlilik maddesi

- Türkiye BAE'ye, anlaşma kanunla yürürlüğe girdikten sonraki üç ay içinde saha tahsis etmeyi taahhüt ettiği için Karaman'da YEKA ilanı, bu taahhüdün bir bileşeni olma ihtimalini içeriyor.

Peki neden bu kadar önemli bir konuyu tahmin ve ihtimal üzerine yazıyoruz?

Bu sorunun muhatabı iktidar…

BAE ile imzalanan ve yakında Dışişleri Komisyonu'nda görüşülecek anlaşma metninde. O anlaşma ile iktidar bu toplumun varlığı olan doğal kaynakları, ihalesiz kuralsız, imtiyazlar dolu bir şekilde yabancı bir ülkeye açarken, ilgili anlaşmaya bir de gizlilik maddesi koydu, ya da konulmasına rıza gösterdi: Taraflar projelerle ilgili herhangi bir bilgiyi gizli tutmak için ellerinden gelen üstün çabayı gösterecekler.

Nitekim gösteriyorlar. Bir gün bir torba kanun, TL'den dolara dönüş, öteki gün bir YEKA ilanı. Yan yana okuduğunuzda belli muhataplar için açık edilmemesine özen gösterilen bir hazırlık olduğu apaçık ortada.

TBMM ise muhalefet ne kadar konuşursa konuşsun, iktidarın kendi mutfağında kendi bekası için hazırlayıp getirdiği ve kamu yararı aleyhine sonuçlanacak düzenlemelere etki etmediği, ellerin inip kalktığı bir onay makamı işlevi görüyor ne yazık ki.