Kronoloji

Hüsnü Mahalli; Soru: Bu karşılıklı ziyaret ve telefonlaşmanın amacı ne olabilir? Bölgedeki savaşlardan bıkan iktidarlar biraz rahat etmek istiyor olabilir(mi).

3 Temmuz 2013’de Sisi’nin İslamcı Muhammed Mursi’yi devirmesinden sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kahire ve ona destek veren BAE, Suudi Arabistan ve Bahreyn ile arası bozuldu. Mısır’la birlikte bu üç ülke Haziran 2017’de Katar’la ilişkilerini kesince Erdoğan Türk askerini bu ülkeye yolladı.

Arap ve Müslüman ülkeler kendi aralarında kavga ederken Trump “Kudüs’ü İsrail ve dünya Yahudilerinin ebedi başkenti” ilan etti. Arap ve Müslüman ülkeler bağırıp çağırdı ama konu kısa süre sonra unutuldu. Arap ve Müslüman ülke yöneticilerinin hafıza kaybından yararlanmayı sürdüren Trump Ağustos 2020’de BAE ve Bahreyn’in İsrail ile barışmasını sağladı ve kısa süre sonra Fas ve Sudan’ı bu “barış kervanına” kattı.

5 Ocak 2021’de seçimi kaybeden Trump Beyaz Saray’dan ayrılmadan iki hafta önce sürekli hakaret edip aşağıladığı Körfez ülkelerinin kavgalı sultan, kral ve emirleriyle Sisi’ye “Haydi barışın” dedi.

Onlar barışınca Cumhurbaşkanı Erdoğan son sekiz yıldır en ağır ifadelerle yüklendiği Mısır, İsrail, BAE, Suudi Arabistan ve Bahreyn liderlerine “gelin her şeyi unutalım” dedi.

12 Temmuz 2021’de Erdoğan, İsrail cumhurbaşkanı seçilen Herzog’u telefonla arayarak kutladı.

18 Temmuz’da Erdoğan bu kez Suudi Kral Selman’la telefonla görüştü.

18 Ağustos’ta BAE Ulusal Güvenlik Sekreteri Tahnun Bin Zayid Ankara’da Erdoğan’la buluştu.

24 Kasım’da Muhammed Bin Zayid Ankara’ya geldi.

14 Şubat 2022’de Erdoğan Abu Dabi’ye gitti.

9 Mart’ta Herzog Ankara’ya geldi.

4 Nisan 2022’de Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu İsrail’e gidecek ve büyük olasılıkla Erdoğan’ın İsrail ziyaretinin programını konuşacak.

Erdoğan’ın Sisi ve Suudi Veliaht Muhammed Bin Selman ile barışma çabalarında henüz somut bir sonuç yok.

Peki bu dönem içinde bölgede neler oldu?

3 Ekim 2021’de Esad Ürdün Kralı Abdullah ile telefonla konuştu.

9 Ekim’de BAE Dışişleri Bakanı Abdullah Bin Zayid Şam’da Esad’la buluştu.

20 Ekim’de Esad BAE Veliahtı Muhammed Bin Zayid’le telefonla konuştu.

6 Aralık’ta BAE Ulusal Güvenlik Sekreteri Tahnun Bin Zayid Tahran’a gitti ve Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile görüştü.

Aynı gün Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad Tahran’daydı.

12 Aralık’ta İsrail Başbakanı Bennett, Abu Dabi’de Muhammed Bin Zayid ile buluştu.

30 Ocak 2022’de bu kez İsrail Cumhurbaşkanı Herzog Abu Dabi’ye giderek Bin Zayid ile görüştü.

Tam bu sırada İran ile Batılı ülkeler arasında nükleer anlaşma görüşmeleri devam ederken Suudi Arabistan ve İran heyetleri Bağdat’ta görüşüp duruyordu.

18 Mart’ta esas sürpriz gerçekleşti ve Esad Abu Dabi’ye gitti.

İki gün sonra Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu Abu Dabi’de mevkidaşı Abdullah Bin Zayid ile görüşerek Esad ziyareti ile ilgi bilgi aldı.

21 Mart’ta Muhammed Bin Zayid ile Bennett Şarm El-Şeyh’e uçarak ayrı ayrı Sisi ile görüştükten sonra Üçlü olarak bir araya geldiler.

Tam bu sırada Ürdün Kralı Abdullah telefonla Suudi Veliaht Muhammed Bin Selman’la telefonla konuşuyordu.

Muhammed Bin Zayid ise Şerm El-Şeyh’ten ayrıldıktan sonra atlayıp Riyad’a gitti ve Bin Selman’la uzun uzun sohbet etti.

Hem son dönem görüşmeleriyle ilgili detayları anlattı hem de Ukrayna savaşı karşısında neler yapılabileceklerini değerlendirdiler.

Her iki ülke petrol fiyatlarının artmasından müthiş paralar kazanıyor.

Her iki ülke yönetiminin Katar Emiri Temim’le “aşk yaşayan” Biden ile aralarının iyi olmadığı söyleniyor.

Soru:

Bu karşılıklı ziyaret ve telefonlaşmanın amacı ne olabilir?

Bölgedeki savaşlardan bıkan iktidarlar biraz rahat etmek istiyor olabilir(mi).

Bunun da iki temel koşul ve sonucu olabilir:

1- İsrail; işgal altında tuttuğu Batı Şeria, Suriye’nin Golan ve Lübnan’ın Şebaa bölgelerinden çekilecek ve Filistin devletinin kurulmasına izin verecek(mi).

2- Suriye’deki sivil ve silahlı muhalefete destek veren Ankara bu tavrından vazgeçecek ve var olan tüm sorunları çözmek için Şam ile barışacak(mı).

Bölgeden gelen haberlere bakılırsa her an her şey olabilir.

Her iki koşul ve sonuç Türkiye’nin ve dolayısıyla AKP iktidarının geleceğini belirleyecek.

Tabi çoğu zaman olduğu gibi “Büyük Tiyatro” devam etmiyorsa!