Amazonlar’dan gelen Kayapo kabile şefi Megaron Txucarramae: Beyaz adam kendi çocuklarını düşünüyor

18 farklı etnik grubun yaşadığı Şingu’nun civarında, 25 bin insan yaşıyor. Ancak Brezilya hükümeti, 1950’lerde resmen “tanıdığı” bu yerel halkı şimdi yerinden ediyor. Eğer ırmağın üzerinde planlanan Belo Monte barajı hayata geçerse, bu insanların çoğu yerlerinden, yurtlarından olacak...

“İyi de Amazonlar’la Türkiye’nin ne alakası var?” diyeceksiniz. Doğa Derneği, dünyada nehirler için ortak mücadele veren 15 sivil toplum örgütüyle bir araya geldi. “Damocracy” kampanyası doğdu. Zira Belo Monte ve Ilısu barajının arkasında aynı Avusturyalı şirket var: Andritz.

Mayola’nın kolundaki boyalar dövme değil, güzellik için yapılan “vücut resmi”.

Saygı göstermiyorlar

Amazonlar’dan gelen Kayapo kabile şefi Megaron Txucarramae ve kızı Mayalu, bugün yapılacak Dünya Nehirler Konferansı’na katılmak üzere İstanbul’daydı.

Hoşgeldiniz... Şingu’da yıllardır yaşıyorsunuz... Baraj yapılırsa ne yapacaksınız?

Beyaz insan gelmeden önce çok rahat yaşamımız vardı. Baraj yapımı 618 km2’lik bir alanı etkileyecek. Burada pek çok farklı kabile yaşıyor ve onların nereye gideceği belli değil. Çevrede bu ırmağın balıklarıyla, hayvanlarıyla yaşayanlar da etkilenecek.

Belo Monte barajı onbinlerce insanı yerinden edecek... Yağmur ormanları katledilecek... Peki Brezilya hükümeti nasıl bunları görmezden geliyor?

Biz 1988 ve 1989’den beri mücadele veriyoruz... Baraj ilk yapılmaya başlandığında devlet, adını “kararo” koydu. Bu, Kayapolar’ın savaş çığlığı anlamına geliyordu. Kayapolar karşı çıkınca ismini değiştirdiler. Fakat uluslararası baskı ve yerel halkın ayaklanması sebebiyle baraj inşaatı durdu. Lula hükümetiyle beraber yeniden bu inşaat konusu gündeme geldi. Yine mücadele ediyoruz. Ama saygı göstermiyorlar. Hükümet “baraj yerel halkı etkilemeyecek” diyor.

Temiz enerji diyorlardır...

Acı çekecek olanlar bizleriz! Hükümete göre tabii temiz enerji.

Dünyadan gelen destek hükümeti etkiliyor mu?

Çok önemli uluslararası destek... Bizim hükümet dinliyor mu emin değilim. Ama saygı göstermeli. Bize saygı göstermiyor ama onlara göstermek durumunda. Hiçbirimizin yaşam hakkına saygı gösterilmiyor. Ne zaman ki uluslaarası destek oluyor, hükümet o zaman dinliyor.

İşgal ettik, inşaat durdu

Peki Belo Monte inşaatı ne aşamada? Eğer yapılırsa nereye gideceksiniz?

Geçen senenin başında yeniden başladı. En son 10 gün önce yerli halklar toplanıp işgal ettik. İnşaat durdu.

Ya durdurulamazsa... Halkınızı nasıl bir gelecek bekliyor?

Yerel halklar için iyi bir gelecek beklemiyor. Zorluklara direnmek zorunda kalacağız. Avcılıkla, ormandaki hayvanlarla yaşıyoruz. Bir kısmı zaten su altında kalacak... Beyaz adam zaten işgal etti.

Dicle ile Şingu, apayrı coğrafyalar, apayrı kültürlere ev sahipliği yapıyor... Ama kaderiniz benziyor.

Hasankeyf’te yaşananlar, bizim yaşadıklarımızla tıpatıp aynı. Burada da hükümet kimseyi dinlemiyor. Saygı göstermiyor. Hikayeyi, tarihi, halkı yok sayıyor...



Şingu'da yaşayan Arara kabilesinden bir çocuk, baraj inşaatının başında nöbet bekliyor.

Hep kendi cepleri

Hasankeyf için mesajınız var mı?

Eğer direnmezlerse, hem tarih, hem kültür, hem bellekleri, hepsi kaybolacak. Asla o umudu, inancı, bırakmamalıyız. Hükümet sadece kendi çocuklarını düşünüyor. Kendi cebine girecek olan parayı düşünüyor, başka hiçbir şey umurunda değil.

İstanbul’daki konferansa katılmanızın amacı ne?

Mesajımızı ve sorunlarımzı iletmek. Bilinçlenmesini istiyoruz, sorunlarımıza dikkat çekmek istiyoruz. Türk insanının bizim mücadelemize destek vermesi çok önemli.

İstanbul’a ilk kez geldiniz. Bu kadar büyük bir şehirdeki yaşama bakınca ne görüyorsunuz?

Doğada yaşayanla büyük bir farklılık var şehir insanı arasında. İş peşinde koşturmak, para peşinde koşturmak durumunda... Biz de hayvanın peşinden koşturuyoruz, yemek için. Farklı hayatlar yaşıyoruz ama hepimizin derdi aynı, yemek peşinde koşuyoruz. Burada paranız yoksa yemek yok. Bizde balık yoksa yemek yok! Şehirli insan daha fazlasını istiyor hep. Biz, bize gerektiği kadarını istityoruz. O yüzden bu enerji istiyorlar.

Ilısu ve Belo Monte

* Dicle nehrine yapılacak llısu barajı, 12 bin yılık tarihe sahip Hasankeyf’le birlikte 310 kilometrekarelik bir alanı suyla boğarak üzerinde yaşayan birçok canlı ile birlikte yok edecek. 35 bin insan evlerini, toprağını terk edecek.

* Amazon ormanlarının kalbine yapılması planlanan Belo Monte barajı ise 688 kilometre karelik yağmur ormanını sular altında bırakacak. Yaklaşık 40 bin kişi yerinden olacak.

* Büyük barajların durdurulması için dünya kamuoyunu harekete geçirmeyi hedefleyen “DAMOCRACY” belgeseli barajların doğa, kültür ve insanlar üzerindeki etkisine dikkat çekiyor. Belgeselde Hasankeyf ve Şingu halkının mücadelesi anlatılıyor.

Mehveş Evin - Milliyet