Bosna’da savaştı şimdi işsiz

Mehveş Evin, Saraybosna’da gencecik bir askerdi. Üç yıl dağdaydı, Sırplara esir düştü. Şimdi işsiz. Dragan Martincevic, bugün hükümetin gazilere destek vermesi için uğraşıyor

Saraybosna’da gencecik bir askerdi. Üç yıl dağdaydı, Sırplara esir düştü. Şimdi işsiz. Dragan Martincevic, bugün hükümetin gazilere destek vermesi için uğraşıyor

Dragan ile sohbet ettiğimiz park, eskiden Osmanlı mezarlığıymış.

Sigaranın az da olsa yararlarından biri, sosyalleşmek... Saraybosna Parkı’nda otururken, benden sigara isteyen bir gazi ile tanışıyorum. Adı, Dragan Martincevic.

Dragan, Saraybosnalı mısınız?

Evet, ben, babam, dedem Saraybosna’da doğduk. Savaş sonrasında şehir, Bosna’nın her yerinden gelen göçmenlerin toplandığı bir merkeze döndü. Kendi köylerini, çiftliklerini terk etmek zorunda kaldılar. Benim annem Sırp, babam Hırvat. Ben bu sokaklarda büyüdüm. Bu nedenle savaş başladığında siyaset için değil, şehrimi savunmak için orduya katıldım.

Gönüllü olarak?

Evet. 21 yaşındaydım. Savaş başladı. Genç, güçlü ve silahtan anlayan insanlara ihtiyaç vardı. Tepelerde savaştık.

Saraybosna dört bir yanından çevrilmişti...

Şehir işgal altındaydı. Sırpların ağır silahları vardı. Bizimse ilk silahlarımız Devrim Müzesi’nden aldıklarımızdı. Kanlıydı, korkunçtu savaş... Dağlarda Sırpları sıkıştırmak için gidebildiğimiz kadar yukarıya gidiyorduk. Ve onlar, sivilleri bombalıyordu.

Bizi tamamen unutacaklar

Ne kadar süreyle savaştınız?

Üç yıl. Haziran 1995’te Treskavica Dağı’nda bölüğümle yakalandım. 30 kişiydik, 13 kişi öldü. Yaralandım ve savaş esiri olarak tutuklandım. Srebrenitza bir ay sonra oldu. Oradan canlı kurtulan 70-80 kişi aynı hapishaneye getirildi. Ve neler olduğunu anlattılar. Korkunçtu...

Peki şimdi ne yapıyorsunuz?

Savaştan sonra yeni bir hayata başlamak için Amerika’ya gittim, yıllarca kaldım. Aşçılık yaptım. Ama buraya döndüğümden beri pek işim yok. Gaziler Birliğine ve Savaş Tutukluları Birliği’ne üyeyim. Hükümetin bizim gibi savaş mağdurlarına tazminat vermesi için gönüllü çalışıyorum. Hiç destek almıyoruz.

Sizce neden?

Hükümetin yolsuzlukları... Bizim adımıza verilen bağışlar yanlış yerlere gidiyor. Neden böyle, bilmiyorum. Umarım gelecek seçimlerle değişir. Biliyor musun, savaş her şeyimizi etkiledi. Fiziksel, zihinsel, ruhsal olarak. Savaş gazilerinin bir şekilde devlet desteği alması lazım. Emeklilik gibi. Yoksa bizi tamamen unutacaklar. Kalanların çoğu ümitlerini yitirdi.

Savaş suçlusu için çalışamam

Psikolojik desteğe de ihtiyacınız var...

Evet. Şimdi ben şu restoranda (karşımızdaki AVM’yi gösteriyor) nasıl çalışacağım? Çabuk sinirlenebiliyorum. Çoğumuz böyleyiz. Savaş sırasında kara para aklayanların mekanında nasıl çalışacağım? Biz savaşırken bu binayı çalıp çırparak yaptılar. Böyle biri için çalışmayı kabul edemem. Özgürlük için savaşmamızın anlamı nedir? Bu çocuklar niye öldü? O kadar çok yanlış şey yaşandı ki... Düzeltmeye çalışıyoruz işte. Bu benim hobim oldu!

Bunca acıyı aşmak çok zor...

Milli gerginlikleri zamanla aşarız. Özellikle yeni kuşaktan çok ümitliyim. Eskiden aynı ülkeydik. Aynı dili konuşuyoruz. Zamanla tüm bunları temizleyebileceğiz. Kötümser değilim... Savaşta öğrendiğim şey, kimseden nefret etmemek oldu. Yaptığımla gurur duyuyorum. Gerçeği biliyorum. Ama savaş suçlarını işleyenler cezalandırılacak. Bunu biliyorlar.

Mehveş Evin / Milliyet