loading
close
SON DAKİKALAR

Fener’i tanımayan utansın

Mehveş Evin
Tarih: 05.05.2013

Mehveş Evin, 'Şehrimizi bu kadar eşsiz kılan semtleri tanıma zahmetine pek girmeyiz'.

Tarihi Yarımada’yı, Sultanahmet-Topkapı Sarayı ve Ayasofya’yı iyi kötü biliriz, fakat Fener-Balat-Haliç üçgenindeki hazineleri pek azımız görmüştür. Çocuklarımızı AVM’lerde dolaştırır, fırsat buldukça kendimizi Boğaz’a atarız. Ama şehrimizi bu kadar eşsiz kılan semtleri tanıma zahmetine pek girmeyiz.

Bunun birkaç nedeni var: Birincisi, Hıristiyan ve yahudi kültürüne yabancıyız. İkincisi, Fatih civarında kümelenen radikal islamcı gruplardan uzak durma içgüdüsü olabilir... Geçen hafta, 5 saatlik ziplenmiş bir Fener-Balat-Haliç turuna katıldığımda bunları düşündüm. Mastercard’ın ‘Paha Biçilmez İstanbul’ turunun mayıs ayı programında yer alan bu tarihi semtler, Saffet Emre Tonguç’un rehberliğinde geziliyor.


Kariye Kilisesi nerededir ve neden önemlidir? Fener Rum Lisesi’nde kaç öğrenci var? İstanbul’da camiye çevrilmeyen tek kilise hangisidir? Orijinal Osmanlı yemeği nerede yenir? 

Meryem’in hikayesi

İlk durağımız Kariye Müzesi (Chora Kilisesi)... Chora, eski Yunanca’da ‘kırsal alan’ anlamına geliyor. Çünkü kilise ilk yapıldığında surların dışındaymış. Kariye güzel, kubbeli bir Bizans yapısı ama asıl hazine içeride: Saffet’in bir film tadında anlattığı muhteşem mozaik ve freskler, Meryem Ana’nın anne babası ve doğumuyla başlayıp hıristiyanlığın dönüm noktalarını resimlerle tasvir ediyor. Ama ne tasvir!

1511’de Sultan II. Beyazıd’ın emriyle camiye çevrilen kilisedeki mozaik ve freskler alçıyla kaplanmış. Amerikan Bizans Enstitüsü’nün 1948-1958 arasındaki çalışmalarıyla önemli bir kısmı restore edilmiş.

Kırmızı Kale’de 50 öğrenci

Fener Rum Erkek Lisesi, kırmızı kale olarak da bilinen muhteşem bir yapı. Görkemi nedeniyle Patrikhane’ye karıştırılır. Özel izin alındığı için ilk kez binanın içini görme imkanım oldu. Lisenin mimari ve tarihi güzelliği bir yana, penceresine takılan teller düşündürücü. Civardan atılan taşlara karşı böyle korunuyorlar! 
 
İstanbul’da yüzyıl başında 59 olan Rum okulunun sayısı bugün beş. Fener Rum Lisesi’nde sadece 50 öğrenci var. İstanbul’da Rum azınlık kalmadığından, Antakya’dan gelen öğrenciler ağırlıkta.

Camiye çevrilmeyen tek kilise

Orijinal adı Panagia Muhliotissa Kilisesi. İstanbul’da camiye çevrilmemiş tek kilise bu! Fatih Camii’ni de yapan Yunan asıllı mimar Atik Sinan, Fatih’i buna ikna edebilmiş. Padişah buyruğunun bir kopyası kilisede korunuyor.

Neden “Moğolların Meryemi” dendiğine gelince... İmparator

Palaeologus’un gayrimeşru kızı prenses Maria Paleologina, Moğolların büyük hükümdarı Hülagü’yle evlendirilmek üzere 1265’de Moğolistan’a gönderilmiş. Hülagü ölünce, oğlu Abagu’yla evlendirilmiş.

15 yıl Moğolistan’da yaşayan prenses, kocası öldürüldükten sonra başka bir Moğol’la evlenmesi istenince isyan etmiş! Rivayet o ki, hayatının geri kalanını kilisenin yanındaki rahibe manastırında geçirmiş...

Kiliseye özel izinle girdiğimizde tesadüf eseri Paskalya ayinine denk geldik. Papazlar ilahilerini söylerken bahçede mis gibi Paskalya çörekleri yapılıyordu...

Balat ve Haliç’e gelemedik bile. O da haftaya!

PEKMEZLi AYVA DOLMASINDAN BUYURMAZ MISINIZ?

* Asitane, Kariye Müzesi’nin hemen yanında, Osmanlı mutfağından orijinal yemekler yapan tek restoran. Biz gittiğimizde bahçedeki masalar yabancı turistlerle kaynıyordu.

* 600 yıl boyunca yaşamış dev bir imparatorluğun lezzet mirasından bugün ne kaldı? Ne yazık ki pek azı... Bu zengin mutfak, aşçı loncalarının yemek ve pişirme bilgilerini meslek sırrı olarak saklama geleneği yüzünden basılı dökümanlara geçememiş!

* 1991’de açılan Asitane Restaurant, Topkapı, Dolmabahçe ve Edirne Saray mutfaklarının yemek, tatlı masraf kayıtları, önemli ziyafetlerin defterleri, yabancı devlet görevlileri ve çeşitli meslek gruplarının kaleme aldığı kitap ve belgelerden yola çıkarak 200’den fazla tarihi reçeteyi arşivine katmayı başarmış.

* Bizim tattığımız mönüde en çok beğendiklerimiz şunlar oldu: Badem çorbası
(1539), pekmezli ayva dolması (1539) ve helatiye. (bademli, fıstıklı, meyveli sakızlı su muhallebisi) 

Mehveş Evin - Milliyet

ÜYE YORUMLARI

Yorum Yap

Facebook Yorumları