Gazetecilik şekil değiştiriyor

Tarih: 28.01.2013

Mehveş Evin yazdı, Kulağa güzel geliyor ama pratik hayatta, böylesine bir açıklık ve şeffaflıktan hiç hoşlanmayanlar da var!

Yıl 1987. “Bilgi özgür olmak ister” demiş Stewart Brand... “Amerikalı yazar bunu söylediğinde ne internet vardı hayatımızda, ne cep telefonu, ne de sosyal medya... Brand, teknolojinin -ulusal, siyasi, ekonomik- hiçbir sınır tanımadan, isteyen herkes tarafından paylaşılması gerektiğini savundu.

Kulağa güzel geliyor ama pratik hayatta, böylesine bir açıklık ve şeffaflıktan hiç hoşlanmayanlar da var!
“Teknoloji” ya da “bilgi çağı” denilen günümüzde, spektrumun bir ucunda bilgiye ulaşmayı engellemek isteyen ticari ya da siyasi kurumlar, diğer ucunda daha fazla bilgiyi ulaşmak için engelleri zorlayan aktivistler var (bkz: Redhack)...
İki ekstrem ucun arasındaysa, büyük çoğunluğun dahil olduğu açık tartışmalar ve fikir alışverişinin yapıldığı devasa bir alan...

Kitle denen insanlar!
Bu alanda artık sadece gazeteciler ve uzmanlar değil, okur veya seyirci olarak adlandırılan “kitle”ler de aktif. Üstelik bu kitleler, bilginin paylaşılmasında giderek daha fazla etkili ve katılımcı.

New York Üniversitesi profesörü Jay Rosen, “Eskiden kitle olarak bilinen insanlar” demeyi tercih ediyor. Rosen’in anlatmaya çalıştığı şey, gazeteciyle hitap ettiği kitle arasındaki ilişkinin, teknolojiyle birlikte hızla değiştiği...
Bahsettiğim, sadece sosyal medya kullanmak ve takipçilerle haberleşmekten ibaret değil...

Kitlesel kaynak kullanımı (crowdsourcing) gazeteciyle yurttaşın arasındaki sınırları kaldırıyor. Ushahidi.com gibi dünyanın her yerinden kullanılabilen, insanların hikâye ve haberlerini (email, sms veya sosyal medyayla) paylaştıkları platformlar, bilginin kullanım biçimini değiştiriyor.

Yeni beceriler
Hafta sonu, Milliyet gazetesinin desteklediği “Data Journalism Camp”- Veri Gazeteciliği Kampı’na katıldım. Herkese açık olan bu eğitimde, hem bilgiye ulaşmanın hem de bilgiyi kullanıp haberleştirmenin farklı yollarını konuştuk, öğrendik ve uyguladık.

Manchester’daki UCLAN üniversitesinden Megan Knight, “açık bilgi, bilginin özgürlüğü ve internetin felsefesi”ni bize anlatırken, meselenin bir demokrasi sorunu olduğunu da vurguladı.

Ancak bilgiye ulaşabilme özgürlüğü, salt “teknolojik” veya “politik” bir mesele değil. Kamuya açık (veya açılması talep edilen) bilgi yığınlarını kullanabilen gazetecilere de ihtiyaç var.

Bugün New York Times, The Guardian gibi pek çok önemli yayın organı, “veri gazetecileri” yetiştiriyor. Onlar bile henüz epey hazırlıksız.

Dünya medyasındaki trend, bilgiler kamuya açık hale geldikçe/devletler buna zorlandıkça, veri gazeteciliğinin giderek önem kazanacağını gösteriyor.

Ayak uydurabilenler bir adım önde olacak.

ÇİNCE DEĞİL

* Bizim medyada, bahsettiğim bu kavramlar henüz Çince muamelesi görüyor. Fakat yakın gelecekte gazeteciler yeni beceriler edinmek zorunda kalacak.

* Gazeteci teknoloji gurusu olmak zorunda değil, ama işin felsefesini ve en azından nasıl kaynağa ulaşabileceğini, hangi farklı yollarla insanlara bilgiyi ulaştırabileceğini öğrenmek zorunda.

* Şu anda hiçbirimize inandırıcı gelmeyebilir. Ama devlet kurumları, er ya da geç bazı bilgileri kamuyla paylaşma yoluna gidecek.

* Don Tapscott’a göre “Bilgi çağı değil, zekâ ağı (network) çağındayız”... Açık bilgiden açık paylaşıma ve kitlesel kaynak kullanımına geçiş önemli ve güçlü bir hareket.