Hayat bir tohumla başlar

Tarih: 16.10.2012

Mehveş Evin yazdı, ''Sadece sağlığımız değil, binlerce yıllık kültür birikimimiz de tehdit altında...''

Nefis bir öğlen... Ekim güneşinin sertliği göz alıyor. Gökyüzünde tek bir bulut yok. Neşeli bir kalabalık, köy meydanında toplanmış. Dev kazanlarda keşkek pişiriliyor, patlıcan, patates, biber kızartılıyor... Köyün delikanlıları zeybek oynuyor, yaşlılar da onlardan aşağı kalmıyor.

Hafta sonu, İzmir’in Seferihisar ilçesine bağlı Orhanlı köyündeydik. Citta Slow-Sakin Şehir olarak yaptığı iyi işlerle nam salan Seferihisar, geçen yıl başlattığı Tohum Takas Şenliği’nin açılışını bu köyde yaptı.

Tohum takası da ne, neden böyle bir şenliğe ihtiyaç duyuldu? Anlatayım... Yaşamın başlangıcı, tohum. Yaşamın sürmesi de ancak tohumların devamlılığıyla mümkün. Gezegenimizdeki zengin çeşitlilik, binlerce yıldır çiftçilerin seçtiği sağlıklı tohumlarla, gelecek kuşaklara aktarılmasıyla mümkün oldu.

Tarım ilk kez Anadolu’da yapıldı, buğday bu topraklarda insan eliyle üretildi.

Tohum şeytan üçgeni

Ne var ki binlerce yıllık birikim ve zenginlik, yavaş yavaş tohum tekellerinin eline teslim ediliyor. Çeşitlilik hızla azalırken, modern insan ‘doğal ve sağlıklı besin’e ulaşmakta güçlük çekmeye başladı.

Bugün dünya tohum piyasasının yüzde 57’sine büyük şirketler hakim. Cargill, Monsanto, Bayer gibi devlerin aynı zamanda tarım ilacı ve kanser ilacı üreticisi olması, trajedinin bir başka boyutu...

Bizde vaziyet o kadar vahim ki buğdayın anavatanında buğdayı ithal eder hale geldik. 2006’da çıkarılan ‘Tohumculuk Kanunu’ ile yerel tohumların köylülere satışı yasaklandı. Satış, artık özel şirketlerin tekelinde!

Yasal düzenleme, hem yerli tohumların yok olmasına, hem de tohumla birlikte gelenek ve kültürümüzün de kaybolmasına neden oluyor.

Seferihisar’a alkış

Seferihisar Belediye Başkanı Tunç Soyer, tehlikenin farkında olan, ender rastlanan bir siyasetçi. Ancak farkında olmakla kalmıyor, bu konuda somut, yapıcı adımlar atıyor. Tohum Takas Şenliği de bu adımlardan bir tanesi. Satış yasak olabilir, ama çiftçilerin tohumlarını takas etmesinin önünde engel yok!

Soyer, ilkini geçen yıl düzenledikleri şenlikte 220 çeşit tohumu takas ettiklerini, kurdukları serada 84 çeşit tohumu çimlendirdiklerini ve fideleri ücretsiz dağıttıklarını anlattı. Seferihisar okul bahçelerinde bile bu fideler yetiştiriliyor.

Bu arada ilk takas şenliğinde biriken tohum mirasıyla, Seferihisar Can Yücel Tohum Merkezi kuruldu. Bu, Can Baba’nın son vasiyetiydi: Adının bir ‘kârhaneye’ verilmesine karşı çıkan Yücel, tohum bankası hayalini ailesine anlatmıştı...

Can Baba’nın vasiyeti gerçek oldu. Bundan sonra önemli olan, tohum takasını devam ettirmek. Ve Seferihisar Belediyesi gibi ileri görüşlü, çalışkan ve adil yönetimleri desteklemek...

Siz de takasa katılın

* Tohumlara Özgürlük Küresel Girişimi, Gandhi’nin doğum günü olan 2 Ekim’den Dünya Gıda Günü 16 Ekim’e (yani bugün) kadar kampanya düzenliyor.

* Buğday Derneği, Adım Adım Oluşumu desteğiyle Ekim 2011’de Tohum Takas Ağı projesini başlattı. Böylece 155 yerel çeşidin, doğa dostu tarım yapan çiftliklerde ekimi sağlandı. Projeye, Türkiye’nin farklı bölgelerindeki 27 çiftlik katıldı.

* Bu tohumlardan elde edilecek binlerce tohum, Türkiye’nin dört bir yanındaki çiftliklerle paylaşılacak ve takas edilecek. Bu tohumlar ayrıca yerel tohumların korunması gerekliliğine inanan hobi ve balkon bahçelerine de dağıtılıyor.

* Tohum takasıyla ilgilenenler, kendi çapında katkıda bulunmak isteyenler, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği’ne başvurabilir. Facebook sayfasından takip edebilirsiniz: https://www.facebook.com/events/401013493287457/