Her yer parçacık!

Tarih: 10.10.2013

Mehveş Evin; CERN’de varlığı ıspatlanan bozon, kozmik bulmacanın önemli bir parçası...

Nobel Fizik Ödülü, 48 yıl önce “Higgs bozonu” teorisini ortaya atan Englert ve Higgs’in. CERN’de varlığı ıspatlanan bozon, kozmik bulmacanın önemli bir parçası

Bu yılki Nobel Fizik Ödülü’nün François Englert ve Peter W. Higgs’e verilmesi, kimseyi şaşırtmadı. Belki Özer U. Çiller şaşırmıştır, zira evrenin sırlarını çözdüğünü ve CERN’in kendisini araması gerektiğini beyan etmişti... Olsun, belki önümüzdeki yıl aday olur!

Nobel’in neye verildiğine dönelim... “Atomaltı parçacıkların kütlesinin anlaşılmasına yardımcı olan mekanizmayı teorik olarak açıklayan” iki bilimadamı, bugün “Tanrı Parçacığı” diye bildiğimiz keşfin babaları.

İlginç olan, Englert ve Higgs’in birbirinden bağımsız olarak aynı teoriyi 1964’te ortaya atmış olmaları.
Teorinin kanıtlanması ve Nobel’in verilmesi içinse 48 yıl geçmesi gerekti! İsviçre’nin Cenova kentindeki CERN laboratuarında yapılan deneylerde “Higgs bozonu”nun varlığı ıspatlandı.

Ödüle layık görülen teori, fizikte “standart model” denen ve dünyanın nasıl inşa edildiğini açıklayan formülün merkezi.

Bizler var olamazdık

Standart modele göre, ağaçlardan insanlara, gezegenlerden yıldızlara, her şey kütle parçacıklarından oluşuyor. Bu parçacıklar, her şeyin olduğu gibi işlemesini sağlayan kuvvet parçacıklarının hükmü altında.

Modelin tamamı, bugün “Higgs bozonu” olarak bilinen mini minnacık ötesi parçacıkların varlığına bağlı. Uzay boşluğunu oluşturan görünmez alanı dolduran parçacık olmasa, bizler, gezegenimiz, evren olmazdı.

Englert ve Higgs, işte bu sürecin nasıl işlediğini açıklayan kişiler oldu. Ancak bilimde teori yetmez, kanıt olmadan doğruluğu kabul edilmez.

4 Temmuz 2012’de CERN kesin olarak açıkladı: İnsan evladının yaptığı en büyük ve karmaşık makine olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda (LHC) milyarlarca kez tekrarlanan parçacık çarpışmaları sonucunda Higgs bozonu bulunmuştu.

Kozmik bulmaca

Standart Model bulmacasının eksik parçası olan bozon bulundu, fakat kozmik bulmacanın finali henüz tamamlanmadı. Science Daily, “Standart model, nötrino denen bazı parçacıklara ‘kütlesiz’miş gibi muamele yapar. Ancak son araştırmalar, parçacıkların da bir kütlesi olduğunu gösterdi. Model, kozmosun beşte birini oluşturan görünür kütleyi açıklıyor.”

CERN’deki bilim insanları, başka parçacıkları ararken gizemli karanlık maddeyi açıklayabilmeyi umuyor. Higgs teorisi, uzay boşluğunun sandığımızdan çok daha acayip ve zengin olabileceğini gösteriyor. Bilim dünyasını Higgs konusunda en çok heyecanlandıran bu:

“Hiçbir şey, çok ama çok ilginç olabilir...” Belki de hiç, hiç değildir...
(Meraklılara Morgan Freeman’ın sunduğu “Through the Wormhole-Solucan Deliğinin İçinden” belgeselini tavsiye ederim. Remzi Kitabevi’nde DVD’si var .)

MONSANTO REZALETi

- Tarımın Nobel ödülü kabul edilen “Dünya Gıda Ödülü”nün GDO üreticisi Monsanto’nun bir yöneticisine verilmesi ortalığı karıştırdı.

- Bir başka “şoke edici haber”, arıları öldüren kimyasalları üreten Syngenta şirketinin de bu ödüle layık görülmesi.

- Monsanto, 2008’de Dünya Gıda Ödülü Vakfı’na 5 milyar dolar bağışlayarak “prestij”ini satın aldı.

- Bu iki tartışmalı dev şirketin ödül almasına karşılık, Dünyanın Geleceği Konseyi’nin 81 üyesi açıklama yayınladı:

“Yoksul çiftçinin hayatını sürdürmesine engel olan tohum modelini teşvik eden Monsanto, Hindistan’da 270 bin çiftçinin intihar etmesine neden oldu.”

Mehveş Evin - Milliyet