Merak ve meraksızlık

Tarih: 09.08.2012

Mehveş Evin yazdı, ''İnsan, Mars’a gide gele acaba kendi gezegeninin, yani Dünya’nın kıymetini anlar mı?''

NASA'daki Mars Bilim Laboratuvarı'nda (MSL) yüzlerce çalışan, Curiosity'nin başarılı inişini kadın-erkek, birbirlerine sarılarak kutladı.

Mars’a “Ne var ya! kupkuru, taş topraktan ibaret bir gezegen” olarak bakarsanız, NASA’nın son misyonu size pek bir şey ifade etmez. Öyle ya, Kerbela gibi bir gezegene robot yollamak için 2.5 milyar dolar harcamanın ne manası var?

Ancak kızıl gezegende, ‘geçmiş veya geleceğe dair hayat belirtisi’nin arandığını. Hatta ileride bir insan kolonisi kurma amacının olduğunu bilirseniz, işin boyutu değişir. Evet efendim, Mars’ın 3 milyar yıl önce sulu bir gezegen olduğu tahmin ediliyor. “Peki ne oldu da Mars kurudu?” sorusuna cevap aramak bile, bugün hoyratça dünyayı talan eden insanlık için belki müthiş bilgiler sunacak. Ha bu bilgileri nasıl kulanacağız, ayrı konu.

5 Ağustos Pazartesi günü Mars’a tekerlerini indiren Curiosity’nin Türkçesi ‘Merak’. Sizi bilmem ama bu isim bile beni heyecanlandırıyor. Curiosity, büyük bir cip boyutunda ve yaklaşık 1 ton ağırlığıyla şimdiye kadar Mars’a iniş yapan en büyük, en pahalı ve en akıllı insansız uzay aracı.

Star Trek modu

Dokuz ayda, 560 milyon km. katederek Mars’a ulaşan Curiosity, aslında türünün son örneği. New Scientist dergisinin yazarı Lisa Grossman, bundan sonra NASA’nın Mars’a daha az maliyetli, daha küçük çaplı misyonlar düzenleyeceğini söylüyor.

Mars’a yaklaşık 50 yıldır robotlar gönderiliyor. Ama bilim insanları ne bulacaklarını, ne aradıklarını tam bilmiyorlardı. Curiosity’nin önümüzdeki iki yıllık keşfi boyunca elde edilecek yeni bilgiler, bilim insanlarının daha hedefe yönelik sorular sormasına yardımcı olacak. Sadece ABD değil, Rusya, Çin, Hindistan ve Avrupa ülkeleri de Mars’la ilgili farklı keşifler yaparak gezegenin tarihini aydınlatacak. (Bizim neyimiz eksik? Onlar yaparsa biz haydi haydi yaparız!!)
Mars’a Curiosity’den önce gönderilen Spirit (Ruh) ve Opportunity (Fırsat) su aramış ve izlerini bulmuştu. Curiosity’yse içindeki kimyasal laboratuvarla, X-ray ve lazerle kaya parçalarını inceleyecek, organik molekül arayacak. Böylece ‘Geçmişte hayat var mıydı?’ veya ‘Gelecekte hayat olabilir mi?’nin cevabını verecek. Uzay bilimci Ashwin Vasavada, “Bu misyon bizi Star Trek modundan çıkardı. Çünkü artık ne yaptığımız, neden oraya gittiğimiz hakkında net bir fikrimiz var” diyor.

2023 projesi: Mars’a insan!

Peki Mars’a insan gönderilecek mi? Maliyet açısından şimdilik zor görünüyor ama ‘çılgın proje’ler yok değil. Hollandalı girişimci ‘Mars One’ 2023’te kızıl gezegende ilk insan yerleşimini kuracağını açıkladı. (Tarihe dikkat; Türkiye’nin 2023 projelerinde de ‘çılgın proje’ler mevcut)

Hatta bu tek yönlü gidişin reality şovunun yapılması dahi planlanıyor! SpaceX’in kurucusu Elon Musk, Mars’a 20 yıl içinde insan göndermeyi planlıyor. Çin Uzay Ajansı da boş duracak değil. 2040-2060 arasında insanlı Mars misyonu yapacak. NASA’ysa 2033 yılında kızıl gezegenin yörüngesine insan gönderecek. ABD Başkanı Obama’nın desteklediği bu misyonda, astronotlar yüzeye ayak basmayacak ama robotların elde ettiği kayaları toplayacak.

Aslına bakarsınız Mars’a yapılan her misyonda insan var. Robot yollamayı küçümsemeyelim; o robotları yapan, yöneten ve bulguları analiz eden, insan. Ve bu bilgileri kendi çıkarına -belki de zararına- kullanacak olan da insan!

İnsan, Mars’a gide gele acaba kendi gezegeninin, yani Dünya’nın kıymetini anlar mı? Şehirlerini rant üzerine kurgulayan, doğal kaynaklarını tüketen, yaşam türlerini zenginleştirmek yerine kökünü kurutan, ozon tabakasını delip iklim değişikliğine yol açacak kadar gözü dönen, savaş ve ölüm üzerinden güç arayan insan evladının, başka gezegenlerde hayat araması ne büyük bir ironi!

Mars'a giden gidene

* 2016’da Avrupa Uzay Ajansı, ExoMars projesini başlatıyor. NASA’nın ortaklıktan çıktığı bu misyona Ruslar katıldı. ExoMars, yüzeyi 2 metre derinliğinde delecek ve Mars’ın 3 milyar yıl öncesinde hayat olup olmadığına bakacak. Bu misyon, NASA’nınkini tamamlar nitelikte.

* ABD kadar iddialı olmasa da pek çok ülkenin uzay araştırmaları mevcut. Hindistan Uzay Ajansı 2013 Kasım’ında Mars’ın yörüngesine ilk aracını yollayacak. Bu bile Mars’a inmiş diğer araçlarla daha kolay iletişim sağlanmasına yarayacak.

* Rusya, Mars’a yolladığı 16 uzay aracını kaybetti. En son Mars’ın ayı Phobos’a gönderdikleri araç, aynı zamanda Çin’in ilk Mars uydusunu taşıyordu. Fakat Dünya’ya düştü. Bu başarısız hamle bile bilim insanları için değerliydi.

Not: Yazılarıma 10 gün ara veriyorum, görüşmek üzere.