Neyin sansürlendiğini bile anlamayacağız!

Tarih: 11.01.2014

Mehveş Evin; Yeni tasarıya göre mahkeme kararı olmadan, 'çat' diye erişim engellenebilecek.

Yeni tasarıya göre mahkeme kararı olmadan, “çat” diye erişim engellenebilecek. Profil sayfaları, yorumlar kapatılabilecek. Bilişim hukuku uzmanları, ise bu durum için “Anayasa’ya aykırı” diyor...

İnterneti düzenleyen 5651 sayılı kanun hakkında AKP’nin önerdiği değişiklikler tartışılırken, Vimeo ve Mixcloud siteleri “paylaşılan bir içerik” nedeniyle kapatıldı...

Ancak yeni tasarı hayata geçerse herhangi bir site ya da sayfa, mahkeme kararı olmadan, doğrudan devlet eliyle engellenecek.

Tasarının ilk halini hazırlayan AKP vekili Zeynep Karahan Uslu, torba kanunda değiştirilen tasarısı hakkında Milliyet’e görüş beyan etmedi. Alternatif Bilişim Derneği Başkanı Ali Rıza Keleş ise internet kullanıcıları adına yasa yapan vekillere, AİHM kararlarını hatırlattı...

‘Maalesef bahane’

Yeni tasarının “çocuk ve aileyi” korumaya yönelik hazırlandığı söyleniyor. Mevcut yasalar yetersiz mi kalıyor?

“Çocuk ve aileyi korumak” maalesef bir bahane. Hepimizin kolayca ikna olabileceği bu hassas argüman, tasarının esas amaçlarını gölgeliyor. 5651 ilk çıkacağı zaman da “çocuk pornosu” öne sürülmüştü. Oysa hiçbir teknik önlem veya erişim engellemesi sosyal problemlere çözüm olmaz... Çocukları korumak ebeveynlerin görevidir. Devlete düşen ahlaki norm belirlemek değil!

‘Dünya internetinden koparız’

URL üzerinden erişim engellemesi neye hizmet edecek, nasıl kullanılacak?

Sansürün derinleşmesine ve belirsizleşmesine sebep olacak. Şimdiki uygulamada erişim engellemesi uygulanan siteye mahkeme kararı ya da res’en engelleme uyarısı konuluyor. Nesne / URL temelli engellemede ise engellenen içeriklerin neler olduğunu hiç bilememe ihtimalimiz varÖ Erişim engellemesi çok kolay yapılacağı için İnternet, biz Türkiyeli kullanıcılar için bir tür iç ya da alt ağdan ibaret olacak. Dünya internetinden kopacağız! Aynı sistemler Çin, İran ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde var.

Kurulacak “Erişim Sağlayıcıları Birliği” sağlıklı bir yapı olabilir mi?

Kesinlikle olamaz. Öncelikle bağımsız, erişim sağlayıcıların hak ve hukuklarını koruyacak bir birlik değil... Tek görevi erişim engeli yapmak olacak. Devlet çeşitli zorluklar yaşadığı operasyonların yükünü, bu birlikle erişim sağlayıcıların üzerine yıkacak. Üye olma koşulları, mevcut tekel ortamının sürmesini sağlayacak.

Tasarı bu haliyle yasalaşırsa sonuçları ne olacak?

Bu hali kesinlikle Anayasa’ya aykırı. Bizim ihtiyacımız olan İnterneti temel bir insan hakkı olarak tarif eden, kullanımı yaygınlaştıran ve teşvik eden pozitif düzenlemeler. Yasak ve sansürle bir yere varamayız.

Prof. Dr. Yaman Akdeniz,
Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi

‘Twitter da engellenebilir, Beyaz Saray da’

- AİHM’in “Ahmet Yıldırım ihlal kararı”ndan sonra 5651’in daraltılması, hatta erişim engellemenin toptan kaldırılması gerekiyordu. Ancak hükümet kapsamını genişletiyor. Genişletirken de maksadını aşan siyasi bir kontrol mekanizmasının temelleri atılıyor.

- 5651’in çıkış noktası, çocukları zararlı içerikten korumaktı. Geldiğimiz nokta itibarıyla ifade özgürlüğünü; bilgi paylaşım ve alışını engellemeye dönüşüyor. Bunu da “Erişim Sağlayıcılar Birliği” adı altındaki Ankara merkezli, tüzüğü TİB onaylı, “istersen üye olma” tarzındaki bir yapıyla yapmak istiyorlar.

- Bu Birlik “Amirim ne derse onu yapacak”, dolayısıyla zorunlu ve sorunlu bir yapı. Hükümet onaylı, kanunla oluşturulmaya çalışılan bir İnternet Erişim Kontrol mekanizmasına dönüşme potansiyeli çok yüksek.

- Evet, AB ülkelerinde benzer birlikler var. Fakat bunlardan hiçbiri kanunla kurulmuş değil. Bunlar, öz düzenleme ve sektörün insiyatifi ile ortaya çıktı. İstemeyen bu tip birliklere üye olmuyor.

- Getirilecek her türlü sınırlama veya müdahale, AİHM’in birçok kez altını çizdiği gibi “haber alma ve verme hakkına halel” getirecek.

- Erişim sağlayıcıların itiraz etmesi lazım, rekabet kurallarına da aykırı.

- Erişimin engellenmesi maddesine göre, olası bir senaryoda Twitter da engellenebilir Beyaz Saray da!

HATAY’DAKİ TIR’I HİÇ GÖRMEYECEĞİZ

Dünyada “Pirate Parties International” adıyla bilinen Korsan Parti Hareketi, dijital dünyada temel insan hakları için mücadele ediyor. Türkiye’deki “korsan”lar Av. Serhat Koç ve Şevket Uyanık ile konuştuk.

Tasarı, torbaya konunca değişikliğe uğradı...

Serhat Koç: Tasarının ilk halinden üç önemli farklılığı var. Nefret söylemine göre engelleme çıkarılmış. Bakana ve başkana, doğrudan erişimi engelleme yetkisi verilmiş. Erişim Sağlayıcılar Birliği’ne, dört saat içinde erişimi engelleme yetkisi de yeni.

Erişim engellemek için hakim kararı gerekmeyecek mi?
S.K: Bakan ve başkan için torba kanunda “emir” ifadesi kullanılmış. Hukuken çok sakat. “Özel hayatın gizliliğinin ihlali veya başkalarının kişilik haklarının ihlali halinde , Bakan ve başkan (TİB’i kast ediyor) erişime engellenmesinin emrini vermeye yetkilidir” demişler. Kanuna yazmış olmaları komik

Peki erişim engeli nasıl uygulanacak?

Şevket Uyanık: Youtube sansüründe Atatürk’le ilgili içerik var diye erişimi tümden engellemişlerdi. Şimdiyse “youtube/mehvesevin” diye sizin profilinizi engelleyebilecekler. Aynı şekilde facebook profil sayfanız da engellenebilir.

Nasıl yapacaklar, anahtar kelimelere göre mi?

Ş.U: Bir süre önce bazı kelimeler yasaklıydı, internet sayfası alamıyordun. Şimdi bu durum bir üst seviyeye taşınıyor. Anahtar kelimelerin aramalarda çıkmasını engelleyebilirler. Bunu yapmak çok basit. Bir örnek; Hatay’daki TIR’ı gördük, içindeki göremedik çünkü “devlet sırrı” oldu. Şimdi o TIR’ı da göremeyeceğiz!

EKONOMİYE BÜYÜK ZARAR VERECEK, MALİYET?ARTACAK

- Denetim altyapısının kurulum ve işletim maliyeti erişim sağlayıcılara yıkılacak. Tabi bu maliyetleri bize fatura edilecek.

- Bu altyapıların maliyetleri çok yüksek. Başta DPI gibi, kişisel veriler ve mahremiyet için tehlikeli yöntemler içeriyor.

- Denetim altyapısı ile detaylı trafik analizleri yapılacak. Bu da fişleme kaygılarını haklı olarak artırıyor.

- Neticede daha çok denetlenen, gözetlenen... Daha yavaş, gittikçe dünya İnternetinden kopuk ve üstelik daha pahalı bir internetimiz olacak. Demokratik ülkelerin hiçbirinde bu tarz bir sistem yok.

- Yer sağlayıcılara adeta erişim sağlayıcı gibi ödev ve cezalar öngörülmüş. Ekonomiye vereceği zararın da farkında değiller. Hem mevcut yatırımları zora sokacak hem de yeni yaratıcı fikirlerin daha başlamadan ölmesine yol açacak.

Mehveş Evin - Milliyet