Sefarad

Yılmaz Özdil; Toplumu yap boz gibi parça parça ayrıştırmaya çalışanlara inat, tüm kadim renklerimizle, çok güzel bir gündür bugün.

Türkiye'den sıkıldığımda İzmir'e giderim ben…
İzmir'i hissetmek için de, 17 yaşımdan beri, gazeteciliğe başladığım günden beri alışkanlığımdır, illa ki İkiçeşmelik'te dolaşırım.
Virane sokaklarında cami-havra-kilise yanyanadır.
Dario Moreno ordan çıktı mesela, Kibariye de.
Sabetay Sevi'nin evi oradadır, İsmet İnönü'nün dünyaya geldiği ev de… Adnan Menderes'in çocukluğu orada geçti. Gelmiş geçmiş en büyük futbol efsanemiz Metin Oktay futbola orada başladı.
Hayatı kırmızı karanfil gibi saçına takan roman kadınlarının muhitidir İkiçeşmelik… Uzaktan bakarsan, tekin değildir, yakından tanırsan, insanlığın imbiğidir, feleğin çemberidir, yokuş aşağı süzülürken, aslında o feleğin çemberinden geçmiş olursun.
Şehrin nehridir.
Şehir önünden akar.
Boyoz'un icat edildiği yerdir.
İspanyolca “bollos”tan gelir.
Endülüs çöreği'dir.
Ama, dünyada İzmir'den başka hiçbir şehirde yoktur.
Çünkü, Sefarad Musevileri tee 530 yıl önce İzmir'e göçettiler, Sefarad mutfağını Türk mutfağıyla harmanlayarak, Endülüs çöreğini yorumladılar, boyoz dünyaya geldi.
İbranice “İspanya” anlamına gelen “Sefarad” kültürünün, İzmir'e armağanıdır boyoz; ne İspanya'da vardır, ne İsrail'de, dünyada sadece bizdedir, sadece bizimdir.
İşgal yıllarında bizi sırtımızdan vurmayan, işgalcilerle işbirliği yapmayan tek gayrimüslim komşularımızdır Sefarad Musevileri… Hatta, Mustafa Kemal'i destekledikleri için, bazıları bizzat Kuvayı Milliye'ye katıldığı için, Yunan ordusu tarafından evleri yakıldı, dükkanları ateşe verildi, bizimle aynı eziyeti çektiler.
Maalesef bizim onlara teşekkürümüz, Trakya olayları, varlık vergisi, 6-7 Eylül oldu… Bu acılı süreçlerden eriye eriye, bugün anca 1.500 kadar Musevimiz kaldı İzmir'de.
★
Ve, bugün İzmir'de…
Uluslararası Sefarad Kültür Festivali başlıyor.
★
Konak Belediyesi, Sefarad Kültür Kollektifi ve İzmir Musevi Cemaati Vakfı tarafından geleneksel hale getirildi, dördüncüsü düzenleniyor.
★
10 gün sürecek festivalde…
■ İzmir'de inşa edilen ilk sinagog, hayat ağacı anlamına gelen, Kemeraltı'daki Etz Hayim sinagogu'nda açılış töreni yapılacak, Selim Atakan, Buket Behar, Zilan Hasret Yıldız tarafından Sefarad şarkıları söylenecek, “Yahudilerin Ayak İzleri” adıyla sergi olacak.
■ Rehberler eşliğinde sinagoglar gezilecek.
■ 450 yıllık Portekiz sinagogu'nda “Romaniotes” filmi gösterilecek.
■ Sinyora sinagogu'nda “Bayramlar ve Lezzetler” başlığıyla söyleşi yapılacak.
■ Jean François Carcelen ve Lina Amsallem'in konuşmacı olarak katılacağı “Çağdaş İspanyol kültüründe Sefarad izleri” başlıklı söyleşi yapılacak.
■ Siren Bora'nın “İzmir'de Yahudi basını” başlıklı söyleşisi olacak.
■ Etz Hayim sinagogu'nda Hamburg Klezmer Band'in konseri olacak.
■ Yine Etz Hayim sinagogu'nda “Akdeniz Sefarad müziği” konseri olacak.
■ Sinyora sinagogu'nda Bahri Karaduman, Semiramis Yağcıoğlu ve Hülya Soyşekerci'nin katılımıyla “Yazar Raşel Rakella Asal penceresinden Türk Yahudi toplumuna bir bakış” paneli düzenlenecek.
■ Portekiz sinagogu'nda “El Gusto” filmi, “1945” filmi gösterilecek.
■ Hevra sinagogu'nda Hanuka töreni yapılacak.
■ Programın gün gün, saat saat detaylarını, nasıl katılabileceğinizi Konak Belediyesi'nin resmi internet sitesinden görebilirsiniz.
★
“Ne Mutlu Türküm Diyene” kavramının vücut bulmuş halidir Sefarad Musevileri… İnançlarımız, ritüellerimiz, kökenlerimiz farklı olsa da, vatanımız ortak, kaderimiz ortak, duygularımız ortaktır.
★
Mozaik değildir çünkü İzmir, ebru'dur.
Mozaikte yap boz mümkündür, ebruda imkansızdır.
Toplumu yap boz gibi parça parça ayrıştırmaya çalışanlara inat, tüm kadim renklerimizle, çok güzel bir gündür bugün.