Ilısu barajı göleti milyonlarca canlıyı ve Hasankeyf’i tehdit ediyor

Hasankeyf Koordinasyonu, yaptığı yazılı açıklamayla geçtiğimiz hafta yeni bir döneme geçildiğini belirterek, uydu görüntülerine göre birkaç ay içerisinde tarihi Hasankeyf’in sular altında kalacağına dikkat çekti.

Ilısu Barajı kapaklarının geçen ay kapanmasıyla beraber, baraj göletinin her geçen gün yeni alanlara doğru büyüdüğü ortaya çıktı. Uygu görüntüleriyle de net şekilde anlaşılabilen büyümeyle ilgili açıklama yapan Hasankeyf Koordinasyonu, “Ilıca baraj göleti milyonlarca canlıyı ve Hasankeyf’i tehdit ediyor” dedi.

Koordinasyonun açıklaması şöyle:

"1954’te devlet projesi olarak başlayan Ilısu Barajı ve HES Projesi 23 Temmuz 2019 tarihine kadar Dicle Vadisi’nde 400 kilometre akarsu uzunluğundaki alan içinde yaşayan en az 100’ü endemik ve türü tükenme tehlikesi altında olmak üzere milyonlarca canlı, yaklaşık 12 bin yıllık tarihe sahip Hasankeyf başta olmak üzere 300’ün üstünde arkeolojik alan, yaşam kaynakları ellerinden alınacak ve birçoğu göç etmek zorunda olacak 100 bin insan için bir risk iken, baraj kapaklarının kapatılmasıyla birlikte tehdit ve tehlikeye dönüşmüş durumda.

20-22 Temmuz günlerinden birinde hiçbir açıklama yapılmadan baraj kapaklarının kapatılmasıyla baraj göleti her geçen gün yeni alanlara doğru büyüyor. 19, 24 ve 29 Temmuz 2019 günlerine ait uydu görüntüleri incelendiğinde resmi makamlarca kayıt dışı yapılan açıklamayı yalanlayan bir durumda. Baraj kapaklarının kapatılması sonrasında, kapak kapatma işleminin deneme amacıyla yapıldığına dair bilgiler kayıt dışı bir şekilde basın mensuplarıyla paylaşılmıştı. Ama şu an ortaya çıkan baraj göleti kapakların deneme amacıyla değil kalıcı amaçla kapatıldığı düşüncesini güçlendiriyor. Buradaki amacın sessiz sedasız toplumu ve kamuoyunu bir oldubittiyle karşı karşıya bırakmak olduğu anlaşılmaktadır.

Baraj gölü her gün büyüdüğü için buralarda yaşayan insanlar da tedirgin. Suyun kendi yerleşim ve ziraat alanlarına ne zaman ulaşacağını bilmemektedir.

Her gecen gün baraj göleti yüzlerce canlının ölmesine, suda boğulmasına neden oluyor. Ilısu Barajı ve HES’inin hâlâ bir Çevre Etki Değerlendirmesi’nin (ÇED) olmaması, Dicle Vadisi boyunca bağımsız akademisyenler ve uzmanlar tarafından bir incelemenin olmamasından dolayı şu anda oluşan göletin hangi türleri nasıl etkilediğine dair bir bilgi veya veri yok. Yapılan kısmi incelemelerde vadi boyunca endemik türler ve soyu tükenme tehlikesi altında olan canlılar bulunduğu göz önüne alınırsa Ilısu’da şu ana kadar oluşan baraj göletiyle bile Türkiye’nin imzacısı olduğu BM sözleşmelerinin ihlal edildiği açıkça ortadadır.

Irak ve Suriye hükümetleriyle, 2014 yılında uluslararası yürürlüğe giren 1997 Birleşmiş Milletler Uluslararası Suyollarının Seyrüsefer-dışı Kullanım Hukukuna İlişkin Sözleşmesi’ne göre sözleşmenin olmaması bir başka uluslararası hukuk ihlalidir.

Kapakların kalıcı kapatıldığı düşünüldüğünde uydu görüntülerinin sağladığı veri ele alındığında birkaç ay içerisinde antik Hasankeyf şehri sular altında kalacak. Yine Vadi boyunca bulunan 300 höyük sular altında kalacak. Bu 300 höyükten sadece bir tanesi olan Hasankeyf Höyüğü’nün üstü betonla kapatılmış durumda. Diğer höyüklerle ilgili şu ana kadar yapılmış her hangi bir açıklama bulunmamaktadır.

Dicle Vadisi ve Antik Kent Hasankeyf’i tehdit eden Ilısu Baraj Göleti ile ilgili hâlâ bir açıklamanın yapılmamış olması akla birçok soru getiriyorken uydu görüntülerinden alınan veriler tehlikenin her geçen gün büyüdüğünü göstermektedir.

23 Temmuz 2019 öncesi iki büyük yıkım alanında binlerce hukuksuz işlem yapılmış, antik kent dinamitlerle patlatılmış, inşaat makineleri maharetiyle binlerce canlı öldürülmüş, bu alandan çıkan tarihi eserler talan edilmiştir. Bu bile yetmemiş ki 21 Temmuz 2019 günü şüpheli şekilde kale bölgesinde yangın çıkıp kültürel ve doğal yaşamı tahrip etmiştir. Yangının yarattığı tahribatı incelemek için uzman ve sivil toplum kuruluşlarınca yapılan talepler cevapsız bırakılmıştır. Bu iki alandaki yıkımın hemen durdurulması gerektiğine yönelik yapılan çağrılar ne yazık ki cevapsız bırakılmıştır.

Geçen hafta yeni bir döneme geçilmiştir. Artık Ilısu Barajı ve HES projesi Antik Kent ve Dicle Vadisi için bir risk olmaktan çıkmış, bir tehdit ve tehlikeye dönüşmüştür.

Ilısu Barajı ve HES projesi bir an önce durdurulmalı, baraj kapakları kontrollü açılarak ortaya çıkan gölet boşaltılmalıdır. Toplumu dikkate almayarak ve baskılayarak değil, yerel halk ve onun tüm temsilcileriyle bir demokratik uzlaşı süreci başlatılmalı ve çözüm arayışına girilmelidir. Bu yıkım projesinin neresinden dönersek dönelim hepimiz için kazançtır.

Bütün sanatçılara, aydınlara, yaşam savunucularına, siyasi partilere, kadın ve gençlik örgütlerine ve duyarlı her insana açıktan çağrıda bulunmak istiyoruz. Gelin hep birlikte Hasankeyf ve Dicle Vadisi için birlikte mücadele edelim, bu mücadeleye gündemde olan diğer yıkım projeleriyle ilişkilendirip dayanışma içinde olalım. Ilısu Barajı ve HES projesiyle yok edilmek istenilen senin hikâyendir, yok edilmek istenilen senin doğandır. Kendi doğana, tarihine, kültürüne sahip çık"