Tarih:
02.07.2014
Hemingway'ı Anarken
Ahmet Kale; Amerikan ve Dünya edebiyatının aykırı, verimli ve etkili yazarı
Ahmet Kale; Amerikan ve Dünya edebiyatının aykırı, verimli ve etkili yazarı; Hemingway'ı Anarken
Tutkulu bir sporcu olan Hemingway, henüz öğrenci gazetesinde çalışırken gazeteci olmaya karar vermiş. 18 yaşında Kansas City Star gazetesinde başladığı eğitimini, I. Dünya Savaşı'nda Kızılhaç örgütüyle birlikte sağlık memuru olarak İtalya'ya gitmek üzere bıraktı. Ağır bir şekilde yaralanan Hemingway, iyileştikten sonra piyade birliğine gönüllü olarak katıldı. Savaşta yaralanınca ölüm korkusuyla tanışır; ölüm korkusu ve teması bütün yapıtlarına sinmiştir.
Savaştan sonra Amerikalı yazar Gertrude Stein ile arkadaş olunca edebiyata yöneldi. Kısa öykülerden oluşan ilk kitabı Zamanımızda, 1924 yılında yayınlanır. Basit, sade, açık anlatımlı ancak derin gözlem gücü yansıtan öykülerdir bunlar.
1926'da yayınlanan ilk romanı Güneş de Doğar’da savaşta aldığı yaralar yüzünden çocuk yapma yeteneğini kaybedince hayatın bir anlam taşıdığına ilişkin inancını da yitiren bir Amerikalının öyküsünde 20'li yıllarda Paris'te bulunan umutsuzluğa kapılmış Amerikalı edebiyatçıların havasını yansıtmaktadır.
Çok büyük bir başarı elde ettiği romanı Silahlara Veda, 1929’da yayınlanır. Hemingway bu romanında Yaralı bir askerin bir hemşireye duyduğu aşkı anlatıldığı romanda, savaşın anlamsızlığını kavrayan erkeğin aynı zamanda hamile sevgilisinin ölümüne de katlanması psikolojik çözümlemelerle anlatılır.
1926'da yayınlanan ilk romanı Güneş de Doğar’da savaşta aldığı yaralar yüzünden çocuk yapma yeteneğini kaybedince hayatın bir anlam taşıdığına ilişkin inancını da yitiren bir Amerikalının öyküsünde 20'li yıllarda Paris'te bulunan umutsuzluğa kapılmış Amerikalı edebiyatçıların havasını yansıtmaktadır.
Çok büyük bir başarı elde ettiği romanı Silahlara Veda, 1929’da yayınlanır. Hemingway bu romanında Yaralı bir askerin bir hemşireye duyduğu aşkı anlatıldığı romanda, savaşın anlamsızlığını kavrayan erkeğin aynı zamanda hamile sevgilisinin ölümüne de katlanması psikolojik çözümlemelerle anlatılır.
İspanya'da geçirdiği zamanlarında Öğleden Sonra Ölüm romanını yazdı. 1931’de yayınlanan bu eser, boğa güreşlerine ve boğa güreşi kültürüne bir güzellemedir adeta.
Afrika turu yaptığı 1935'te Afrika'nın Yeşil Tepeleri kitabını yazıp yayınlar. 9 adet Afrika öyküsünden oluşan Klimanjaro’nun Karları 1936’da yayınlanır. Yine 1936’da İspanya’daki iç savaşta Cumhuriyetçilerden yana tavır aldı. 1938’de savaşı anlatan belgesel bir filmin senaryosunu hazırladı: İspanya Toprağı.
Hemingway, 1939'da Küba'ya taşındı.
En ünlü eseri olan Çanlar Kimin İçin Çalıyor, İspanya iç savaşı üzerine yazılmış en değerli kitaplardan biri. Amerikalı doçent Robert Jordan iç savaşta Cumhuriyetçi gerillalara katılır ve savaşır bu romanda. Aynı gerilla birliğindeki Maria’ya aşık olur. Jordan’ın grubu Frankocu falanjistlerin saldırısına uğrar. Jordan yaralanır ve ölür. Bu romanda Hemingway kişi tahlili ve çıkarları yerine toplumsal sorumluluk ve kollektifliğin önemine vurgu yapar.
Hemingway 1942’de ABD deniz kuvvetlerine katılır. 1944’deki Müttefiklerin Fransa kıyısına yaptığı çıkartma harekatında ve Paris’in Nazilerden kurtuluşunda da oralardadır.
1950 yılında yayınladığı ve Venedik’i anlattığı Irmaktan Öteye ve Ağaçların İçine romanı önemli bir başarı kazanmaz. 1952'de Hemingway'ın başyapıtlarından İhtiyar Adam ve Deniz yayınlandı. Kübalı balıkçı Santiago, 84 kez boşuna denize açıldıktan sonra kocaman bir kılıç balığı yakalar. Bu başarısının sevinci içinde yakaladığı balığı teknesine bağlayarak evine doğru yelken açar. Balığı yolda köpekbalıkları tarafından yenilip bitirildiği halde Santiago ertesi günü yine denize açılır. Kısa romanın öyküsü budur. İnsanın doğaya karşı savaşını olağanüstü bir gerçekçilik ve tasvir gücüyle sergiler. Doğaya yenilen birey tüm yenilgilere karşın yeniden yaşam savaşına döner. 1953'te Pulitzer Ödülünü alan Hemingway, 1954'te de Nobel Edebiyat Ödülüne layık görüldü. Nobel ödüllü Hemingway yedi yıl sonra, 2 Temmuz 1961'de, 61 yaşında, Ketchum/Idaho'da kendisini avcı tüfeğiyle vurarak yaşamına son verdi.
Savaş, insan doğa ilişkisi, aşk ve ölüm Hemingway’ın vazgeçilmez temalarıydı. Basit cümlelerle yazdığı öykü ve romanlarında saydığımız temaları insanüstü bir gerçekçilikle ve derin bir gözlem gücüyle işlemiştir. Amerikan edebiyatını olduğu kadar dünya edebiyatını da tartışılmaz bir biçimde etkilemiş olan bu maceracı kişilikli büyük yazarı hem doğum gününde, hem de ölüm günü olan bu gün saygıyla anıyoruz.
Ahmet Kale
ÜYE YORUMLARI
Yorum YapFacebook Yorumları
