Düşünce ve ifade özgürlüğü mü dediniz?

Mustafa Mutlu; Dünyayı değiştirenler sanıldığı gibi siyasetçiler değil; bilim, sanat ve düşün insanlarıdır.

“Her kim ki yüksek parlamentoya, devlete ve toplumun vazgeçilmez bir kurumu olan hükümete yönelik herhangi bir zaafı anında eleştirmek için bir yazı kaleme alırsa, o kişi bunu bütün toplumun yararına yapılmış bir görev nedeniyle yapar.
İnsanların bunu, adi bir amaçla ya da herhangi bir şahsi çıkar nedeniyle yaptıklarına inanmıyorum.
Bazıları bu eylemin başarısını kuşkuyla karşılarken, bazıları da kınanmaktan korkar. Kimi umut eder, kimi de söylediklerinin dinleneceğini umar. Benim de zaman zaman bu duygulara kapılmışlığım olmuştur.
Hiç kimse özgürlüğün toplumlarda sorunsuz bir şekilde hüküm süreceğini düşünmemelidir; ancak şikayetler açıktan dinlendiğinde, dikkatlice değerlendirildiğinde ve sorunlar hızla halledildiğinde; işte o zaman tarihte bütün bilge adamların ulaşmak istediği yurttaşlığın özgürlük sınırlarına yaklaşılmış demektir.
Devletin en büyük kaygısı, tıpkı insanlar gibi kitapların da kendilerini kötülemesini ihtiyatlı biçimde izlemek ve sonrasında onları suçlu bulup toplatmak, suçluları hapsetmek ve en sert biçimde adalete teslim etmektir.”
***
Bu sözler Ortaçağ düşünürlerinden John Milton’a ait... 1643’te parlamento, basılı metinlerin devlet kurumlarının ve kilisenin onayından geçirilmesini şart koşan sansür kanununu çıkarınca, 1644’te bu satırları yazma gereğini duymuş...
Aradan 373 yıl geçti ama Türkiye başta olmak üzere birçok ülkede “düşünce ve ifade özgürlüğü” hâlâ büyük baskı altında...
Gazeteciler cezaevine atılıyor, basılmayan kitaplar bile yasaklanıyor.
***
Türkiye’nin deneyimli yayıncılarından ve çevirmenlerinden tarihçi Sadık Usta, “Dünyayı Değiştiren Düşünürler” serisinin ikinci kitabını çıkardı.
Yıllar önce yayımlanan ilk ciltte Hint Vedaları’ndan başlayıp Konfüçyüs, Platon, İbn-i Sina, Erasmus gibi 18 filozofu anlatan Sadık Usta, bu kez Kopernik, Bodin, Bacon, Galileo, Hobbes, Descartes, Milyon, Sipinoza, Yocke, Leibniz, Meslier ve Montesquieu’nun düşünce sistemlerinin ipuçlarını vermeye soyunmuş...
Sadık Usta bu çalışmasında, tıpkı ilk ciltte olduğu gibi hem dönemin koşullarını anlatıyor, hem de bu büyük düşünürlerin yapıtlarından örnekler sunarak adeta bir “felsefeye giriş” dersi veriyor.
***
Dünyayı değiştirenler sanıldığı gibi siyasetçiler değil; bilim, sanat ve düşün insanlarıdır.
Bu yüzden siyasetçiler unutulur giden ama düşünürler ve sanatçılar sonsuza kadar yaşar.
Sadık Usta’nın büyük bir emekle hazırlayıp önümüze getirdiği bu kitap, tam da bu gerçeğe işaret ediyor.

DÜNYAYI DEĞİŞTİREN DÜŞÜNÜRLER
Yazan: Sadık Usta
Yayınlayan: Yordam Kitap
Baskı tarihi: 2016, Mart
Sayfa sayısı: 302
Etiket fiyatı: 22 lira



‘Ütopya’sının peşinden giden adamın hazin sonu!
“Dünyayı Değiştiren Düşünürler” deyince Thomas More’dan ve “Ütopya”dan söz etmemek olmaz.
Bu büyük düşünür 7 Şubat 1478’de Londra’da doğdu. Babası dönemin ünlü yargıçlarından biriydi.
Hukuk eğitimini 1495’te Oxford’da tamamladı. Eğitiminin bir bölümünü, zamanın önemli aydınlarından Canterbury Başpiskoposu John Morton’dan aldı.
Çağdaşları arasında hızlı sivrilen More, milletvekili seçilerek parlamentonun da en genç üyesi oldu.
Ancak hukuk alanındaki çalışmalarını asla bırakmadı.
Augutinus’un, “Tanrı’nın Devleti” eseri üzerinde kapsamlı bir araştırma yaparak, henüz 22 yaşındayken seminerler ve konferanslar vermeye başladı.
More, 1518’de Sekizinci Henry’nin özel danışmanı, 1521’de Maliye Bakan Yardımcısı, 1529’da da Başbakan oldu.
İşte; bu aşamadan sonra devlet sorumluluğuyla kendi idealleri arasında derin bir çatışma yaşamaya başladı.
Devlet içindeki önemli konumuyla büyük toplumsal değişimlere önayak olabiliyor ama aynı zamanda kabul etmediği kararların altına da imza atmak zorunda kalıyordu.
Eserleri, görüşleri ve yaşam tarzıyla Kral’a ters düşmeye başlayan More, 15 Mayıs 1532’de isyan bayrağı açtı.
Bütün maddi ve manevi yetkilerin Kral’da toplanmasına hizmet edecek olan yasaya karşı çıktı.
Sonuçta, 6 Temmuz 1535’te “vatan hainliği” suçlamasıyla idama mahkum edildi.
Düşünceleri ve vicdanı nedeniyle ölümü göze alan More’un kafası kesildi ve ibreti âlem olsun diye Londra Köprüsü’nde teşhir edildi.
Aradan neredeyse 500 yıl geçti ama o ve kendisinden bile ünlü “Ütopya”sı unutulmadı.
Hatta “Ütopya” adlı düşünce sistemi, Bilimsel Sosyalizm’e öncülük ederek milyarlarca insanın yaşam tarzını belirledi.
***
Kaynak Yayınları, çevirisini yine Sadık Usta’nın yaptığı Ütopya’nın dördüncü baskısını yayımladı.
Her aydının mutlaka okuması gereken bir “evrensel kültür mirası...”

ÜTOPYA
Yazan: Thomas More
Çeviren: Sadık Usta
Yayınlayan: Kaynak Yayınları
4. Baskı tarihi: 2016, Ocak
Sayfa sayısı: 202
Etiket fiyatı: 24 lira (ciltli)