Kulak uğultusu (çınlaması) nasıl geçer?

Bize kulak uğultusu gibi gelen rahatsızlık kulak çınlaması yani tıptaki adıyla tinnitustur. Bir belirti olan kulak çınlaması neye işaret eder ve nasıl tedavi edilir? Detaylar yazımızda…

Kulak çınlaması (tinnitus), kulaklarda ve/veya kafada oluşan bir ses algılanmasıdır. Tinnitus terimi Latince zil anlamına gelen ‘tinnire’ kelimesinden türemiştir. Tipik olarak, bu ses algısı için bir dış ses kaynağı yoktur. Sadece hastanın duyduğu ve ikinci bir kişinin duymadığı bu ses öznel (subjektif) kulak çınlaması olarak bilinir. Hem hastanın hem de diğer bir kişinin dışarıdan duyabildiği ses ise nesnel (objektif) kulak çınlaması olarak tanımlanır. Bu duyulan ses tek frekansta olabileceği gibi farklı tonları da içeren çoklu (multiple) şekilde de olabilir. Bu nedenle hastalar duydukları bu sesi, zil sesi, makina gürültüsü, su sesi veya çınlama gibi çok değişik tanımlarla ifade edebilirler. Bu nedenle kulak çınlaması ve kulak uğultusu aynı olarak değerlendirilmelidir. Hastanın duyduğu her çeşit ses tıbbi olarak tinitus olarak adlandırılır.

Kulak çınlaması neden olur?

Kulak çınlaması, bir bulgudur (semptom), bir hastalık değildir. Bu nedenle altta yatan bir nedeni (patolojiyi) yansıtır. Bu nedenle başka semptomlarla birlikte bulunabilir.

Kulak uğultusu nedenleri

Kulak uğultusu, çoğunlukla işitme sinirinin mikroskopla görülebilecek kadar küçük olan sensör uçlarında meydana gelen hasarlar nedeni ile oluşur. Ayrıca kulaktan başlayan ve beyin dokusunda sonlanan işitme yolarında görülebilecek hasar veya yıpranmalarda da bu durum görülebilir. Bu dokular sağlıklı duymayı sağladığı gibi bu dokuda oluşabilecek bir hasar işitme kaybı ve kulak çınlamasına yol açabilir. İlerlemiş yaş ve yüksek sese maruziyet ile birlikte bu sinir uçlarında herhangi bir hastalık olmadan bazı değişiklikler meydana gelir ki bu durum beraberinde kulak çınlamasını getirir. Tabii ki işitme yollarını oluşturan sinir dokusundaki etkilenme geçici olabileceği gibi kalıcı bir özellik de gösterebilir. Kulak çınlamasının geçici olabileceğine en güzel örnek şudur: Pek çok insan, bir silah sesine veya modern amplifikasyonlu yüksek sesli bir ortama (müzik dinleme, konser, kulağa çok yakın bağırma, vb.) maruz kaldıktan sonra kulak çınlaması yaşar. Bu tür kulak çınlaması can sıkıcı olabilir, ancak genellikle birkaç saat ve/veya gün içinde çözülür.

Kulak çınlamasını oluşturan nedenler içerinde sigara, azalmış uyku süresi (6 saatten daha az) ve stres risk faktörleri olarak karşımıza çıkar. Bu risk faktörleri dışında nedenler iki grupta toplanabilir:

Öznel (subjektif) kulak çınlaması nedenleri

Kulağa bağlı hastalıklar

• Buşon (kulak kiri)
• Dış kulak kanalı hastalıkları
• Kulak zarında delinme
• Orta kulak hastalıkları (sıvı birikimi, enfeksiyon, tümöral oluşum, kolesteatoma vb.)
• Kulak kemikçiklerinde kireçlenmeler
• Yüksek sese maruziyet
• Yaşa bağlı sinirsel işitme kayıpları (prebiakuzi)
• İç kulak hastalıkları (Meniere hastalığı, işitme siniri tümörleri )

Metabolik hastalıklara bağlı nedenler

• Tiroit hastalıkları
• Yüksek tansiyon
• Diyabet
• Kan yağlarında yükseklik
• Çinko eksikliği

İlaçlara bağlı nedenler

• Uzun süreli kan sulandırı ve türevlerinin kullanımı
• Uzun süreli bazı ağrı kesicilerin kullanımı (non steroid antiinflumatuarlar)
• Bazı antibiyotikler (aminoglikozid grubu)
• Ağır metaller

Nörolojik hastalıklara bağlı nedenler

• Boyun omurlarında bozukluk
• Kafa travmaları ve kırıkları
• Multipl skleroz
• Beyin zarı hastalıkları

Diğer nedenler

• Çene ekleme bozuklukları
• Anksiyete
• Depresyon
• Nesnel (objektif) kulak çınlaması nedenleri

Damar hastalıklarına bağlı nedenler

• Orta kulakta damarsal tümör gelişimi (glomus tümörleri)
• Baş-boyun ve kafa içinde var olan damar hastalıkları (damar tıkanıklıkları, tümörler, damar yumakları vb.)

Östaki tüpü hastalıkları

• Orta kulakla geniz arasında bulunan hava kanalının kaslarında olan spazm ve seyirmeler

Kulak çınlaması nasıl anlaşılır?

Kulak çınlamasının değerlendirilmesi çok kapsamlı bir öykü, fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemlerini içerir. Bu konu ile ilgili çok çeşitli potansiyel tanılar olması nedeniyle, bu kapsamlı değerlendirme içinde, hastanın tüm tıbbi sorunları, aldığı kısa ve uzun süreli medikal tedaviler gözden geçirilmelidir. Kulak çınlaması olan hastanın sadece fiziki değerlendirilmesi değil, hastanın psikolojik durumuna da özellikle dikkat edilmelidir. Birçok hasta bu problemden dolayı depresif veya çok endişeli olabilir. Bu nedenle, çeşitli psikolojik değerlendirme tekniklerinin kullanılması da gerekebilir. Amaç; kulak çınlamasına yol açan temel sorunu bulabilmektir. Bahsettiğimiz bu üç grubu açarsak…

Öykü: Kulak çınlamasının başlangıç zamanı, süresi, tek veya iki taraflı olması, tiz veya pes tonlarda mı olduğu, zaman zaman mı sürekli mi olduğu, yüksek ses maruz kalma, sosyal yaşamı ile ilgili olarak alkol, kafein (kahve ve kolalı içecekler vb.) ve sigara kullanımı, kronik hastalıkları, kullandığı ilaçlar ve geçirdiği özellikle kulak veya diğer ameliyatları sorgulanır.

Fizik muayene: Kapsamlı kulak burun boğaz muayenesi yanında, eşlik eden hastalıklarla ilgili branşlardan (nöroloji, kardiyoloji, dahiliye, psikiyatri vb.) konsültasyon istenmesi gerekebilir. 

Odyolojik testler ve laboratuvar: İşitme testleri, kan testleri ve görüntüleme yöntemleri (özellikle kulak için tomografik ve manyetik rezonans incelemesi) yapılmalıdır. İşitme testi ile kulak çınlamasının frekans tespiti yapılarak tedavide daha etkin bir yol izlenebilir.

Kulak çınlaması tedavisi

Tedavi süreci açısından kulak çınlamasının nedenlerine yüzde olarak bakıldığında hastaların yaklaşık yüzde 60’ında herhangi bir neden bulunamaz. Gerçek neden saptanabilirse ve çınlama ortadan kaldırılabilir. Altta yatan sebep bulunamayan hastalarda risk faktörlerinin iyileştirilmesi tedaviye büyük katkı sağlar. Bu nedenle bir kişiye yardımcı olan tedavi diğerine yardımcı olmayabilir.

Oluşum mekanizması çok karmaşık olan kulak uğultusunun tedavisinin başında ilaç tedavileri gelir. Bu tedavi ile kulak kan akımın düzenlenmesi ve sinir dokusunun sağlıklı çalışmasına destek olmaya çalışılır. İlaç tedavisi içinde betahistin, gingko biloba ve benzeri kan akımını düzenleyen ilaçlar, vitamin ve mineral takviyeleri gelir. Yine kan akımının düzenlenmesi açısından hiperbarik oksijen tedavisi de gündemdeki yerini koruyor.

Sürekli kulak çınlamasında…

Medikal tedavinin çınlama şiddetini azaltamadığı ve süreklilik arz eden vakalarda, işitme cihazı benzeri çınlama maskeleyici cihazların kulak kanalı içi ve kulak arkası olarak kullanımı hastanın şikayetinin ciddi oranda azalmasını ve hatta tamamen ortadan kalkmasını sağlayabilir. Bu cihazların kullanım amacına benzer şekilde kulak çınlamasını yeniden alıştırma tedavisi, kişinin kulak çınlamasına adaptasyonunu sağlayıcı odyoloji destekli tedavi seanslarını içeren bir yöntemdir. Günümüzde cerrahi tedavi oldukça tartışmalı ve tüm tedavi süreçlerinden fayda görmeyen hastalarda değerlendirmeye alınır.

Psikolojik destek önemli

Medikal ve destek tedavilere ek olarak kulak çınlaması üzerindeki etkinliklerinin bazı klinik çalışmalar ile desteklense de, genellikle pratikte yüksek etkinlik gösteremeyen akupunktur, lazer ve elektriki stimülasyon tedavileri de denenebilir. Bu uzun olabilecek tedavi süreçleri içerisinde hastanın psikolojik destek alması da göz ardı edilmemelidir.