Menisküs nedir, nasıl yırtılır?

Dizlerdeki bulunan kıkırdak yapıdaki menisküsler, dönme hareketi ile yırtılabiliyor. Menisküs yırtılması olarak bilinen bu durum, fizik tedavi ve ameliyat ile gideriliyor.

Menisküs, dizde yer alan kıkırdak dokudan oluşmuş bir yapıdır. Uyluk (femur) ve baldır (tibia) kemikleri arasında yer alır. Menisküsler dizdeki hareketleri kontrol eder, bacağın altındaki ve üstündeki iki kemiğin hareket esnasında birbirine sürtünerek aşınmasını önler. İç (medial) ve dış (lateral) olmak üzere her dizde iki menisküs bulunur.

Menisküslerin ana görevleri

• Üstten ve alttan gelen kuvvetlerin diğer kemiğe iletilmesini sağlar (şok absorbsiyon). Diz tam açıkken düşen kuvvetin yaklaşık yüzde 40-50’sini, diz 90 derece bükülü iken de yaklaşık yüzde 85’ini iletir.
• Dönme ve öne-arkaya yer değiştirmelerde vücudun sabit durmasına yardımcı olur.

Menisküs yırtılması nedir?

Ayaklar yerdeyken dize dönme hareketi gibi bir kuvvet uygulandığında menisküslerde yırtık oluşabilir (erişkin ve ileri yaşlılarda zaman içinde dejeneratif yırtıklar da oluşabilir). Yırtığın oluş yeri, oluş şekli, yarattığı şikâyetler, yırtığın büyüklüğünün belirlenmesi tedavinin planlanması için önemlidir.

Menisküs yırtığı belirtileri

Yırtık durumunda kişi dönme hareketleri sırasında ağrı hisseder, dizi zaman zaman şişer ve dizinde kilitlenme hissi oluşur. Özel muayene testleri ve menisküslerin bulunduğu kısmın hassasiyeti yaralanmaların önemli belirtileridir. Dış kısımları, iç kısımlarına göre doğası gereği daha çok yaralanır ve bu bölgelerde yırtık oluşur. Menisküs yaralanmalarının ve yırtıklarının tanısında MR görüntüleme tekniği de kullanılır. MR ile yırtığın yeri ve niteliğine dair önemli bilgiler elde edilebilir.

Menisküs yırtığı nasıl tedavi edilir?

Fizik tedavi

Bacakta bulunan her iki menisküsün, dış kısımları kanlanır, iç kısımlarının beslenmesi ise eklem sıvısından gerçekleşir. Kanlanan dış kısımlarında bulunan yırtıklarının iyileşme ihtimali varken (genelde cerrahi yardımı ile), iç kısım yırtıklarında iyileşme ihtimali çok azdır. Bu nedenle iç kısım yırtıklarına daha dikkatli tedavi yapılması gerekir. Tedavide yırtığın yeri, niteliği ve büyüklüğü (tam kat veya kısmi), yarattığı şikayetler (şişme, kilitlenme, boşalma hissi, vb.) tedavi seçeneğini belirlemekte önemlidir. Bunlara göre yırtıklar stabil ve instabil yırtıklar olmak üzere ikiye ayrılır. Cerrahi tedavi uygulanmayacak kişilere tedavide soğuk uygulama, kuadriseps kuvvetlendirme, ağrı ve ödem gidermek için diğer fizik tedavi uygulamaları gerekebilir.

Cerrahi tedavi 

Cerrahi tedavide eskiden kullanılan total menisküsün çıkarılmasının sorunlu olduğunun anlaşılması üzerine cerrahi seçenek olarak bu yöntemden uzaklaşılmıştır (Bu uygulama sonrası eklem yüzeylerine düşen yükün yaklaşık yüzde 35 oranında arttığı gözlemlenmiştir). Günümüzde menisküs yırtığı tedavisinde kısmi çıkarma (parsiyel menisektomi) veya menisküs tamiri uygulanır. Menisküsün dikilebilir olup olmaması da MR ve ameliyat sırasında doktorun alabileceği bir karardır.