Serpil Kemelbay'dan Bolu, Yuva Köyü içme suyu zehirlenmeleri hakkında soru önergesi

HDP İzmir Milletvekili Serpil Kemalbay Pekgözegü, TBMM'de Bolu ili Çaydurt Yuva Köyü’nde içme suyundan zehirlenen 141 kişinin hastaneye kaldırılması ve 1 kişinin yaşamını yitirmesi hakkında Sağlık Bakanı tarafından cevaplanması isteği ile soru önergesi verdi.

HDP İzmir Milletvekili Serpil Kemalbay Pekgözegü, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından yazılı olarak cevaplandırılması isteği ile verdiği soru önergesinde;

"1994 Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı Eylem Program’ında herkesin yeterli standartlarda yaşama hakkı içinde su ve sağlığın korunması da yer alırken, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 28 Haziran 2010 tarihli kararı ile temiz içme suyu ve sanitasyonu insan hakkı olarak tanımıştır.

Geçmiş yıllarda Uşak Eşme ve Ordu’da yaşanan içme suyundan zehirlenmelerin bir örneği de Bolu ili Çaydurt Yuva Köyü’nde yaşanmıştır. Zehirlenmelerin ilk olarak 16 Temmuz tarihinde görüldüğü Yuva Köyü’nde Bolu Valiliği’nin yaptığı açıklamaya göre çoğu çocuk olmak üzere içme suyundan zehirlenen ve hastaneye kaldırılan 141 kişiden 53'ünün tedavisinin sürdüğü bildirilirken sudan etkilenme şikayetiyle hastaneye başvuran Eyüp Ertem yaşamını yitirmiştir. 
İlk olarak çocuklarda etkilerini gösteren zehirlenmenin, kısa sürede tüm köye yayıldığı, tam olarak alınan analizlerden sonuç çıkmamış olsa da suyun içinde bakteri bulunduğu, çoğu çocuklarda olmak üzere karın ağrısı, mide bulantısı ve kanlı ishal görüldüğü, hastanelerde yapılan tetkiklerde zehirlenme bulguları tespit edilirken, çocuklarda bağırsak enfeksiyonu görüldüğü, içme suyundan etkilenen bazı hastaların tetkiklerinde kanlı ishalle ortaya çıkan, anemi ve akut böbrek yetmezliği ile seyreden Hemolitik Üremik Sendrom (HÜS) tanısına ulaşıldığı bilgileri basında yer almıştır. Öte yandan, hastalığın çevreye bırakılan hayvansal atıkların yağışlardan sonra su kaynaklarına karışması nedeniyle ortaya çıktığı da düşünülürken aynı zamanda Yuva Köyü’nde bulunan çimento fabrikası atıklarının da su kaynağına karıştığı iddialar arasında yer almaktadır.
Yuva Köyü’nde yaşanan su kaynaklı zehirlenmeler sonrası Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı,  suyun  köye yakın bir orman alandaki kaynaktan alındığını, bu kaynağın  kontrol edilmediğini  ve zaman içinde kirlendiğini,  ayrıca kaynaktan köydeki evlere suyu dağıtan su şebekesinin  yani boruların  çok eski ve paslı olduğunu, dahası sadece kaynağın  değil, kaynağın çevresinin de kirlenmeye karşı korunuyor olması gerektiğini  ancak bunlar yapılmamış olduğunun anlaşıldığını, yapılmış olsa idi  zehirlenme vakalarının ortaya çıkmadan sorunun  tespit edilip  sorun çözülene kadar gerekli önlemlerin alınacağını açıklamıştır. Ayrıca, Bolu ve Kırıkkale vakalarının temiz su kaynağını, sadece tatlı su olmasını yeterli gören su yönetimleri halk sağlığını umursamadan, su kaynaklarının kirlenmesine karşı kayıtsız kalmakta olduklarını gösterdiğini, iki yerleşim yerinde karşılaşılan sorunun  yakın gelecekte diğer yerleşimlerini  de tehdit edeceğini,  günde 400 ton katı atık üreten Düzce’nin, çöp süzüntü sularının  Melen çayı kenarında olduğunu,  Melen’den İstanbul’a günlük 700 bin ile günlük 1 buçuk milyon metreküp su geldiği ve  çöpün zehirli sularının  İstanbul sularına karışabileceğini,  Bolu'daki olayın aynısının , hatta daha vahiminin pek çok yerleşim yeri, il  için benzer sorunlar, tehlikelerin bulunduğunu belirtmiştir.
Mevzuata göre su zehirlenmelerinin yaşandığı bölgede temiz ve güvenli içme-kullanma suyu sağlama, atık su sorununu çözme Bolu İl Özel İdaresi Su ve Kanal Hizmetleri Müdürlüğünün hizmet alanında yer almaktadır.   Covid-19 pandemisi ile temiz suya erişimin önemi bir kez daha bariz bir şekilde ortada iken insanların su kaynaklı kirleticiler ile hastalanması, zehirlenmesi ve hayatını kaybetmesi kabul edilemezdir. 

Bu bağlamda;

1- Zehirlenme sebebiyle hastanede tedavi gören hastaların sağlık durumu hakkında bilginiz bulunmakta mıdır? Bulunmakta ise kaç hasta yoğun bakımda tedavi görmektedir? Kaçı yaşamını yitirmiştir?

2- Bolu ili Çaydurt Yuva Köyü’nde yaşanan su zehirlenmesi olarak tarif edilen sağlık sorununun bilimsel, tıbbi açıklaması nedir? Zehirlenmeye etken olan madde, maddeler nereden gelmiştir, kaynağınedir? Nasıl bertaraf edilecektir?

3- Yuva Köyü’nde bulunan çimento fabrikasının atıklarının da su kaynağına karıştığı iddiaları araştırılmış mıdır? Araştırıldı ise sonucu nedir? 

4- Bolu ili Çaydurt Yuva Köyü su depoları en son hangi tarihte denetlenmiştir?

5- Şebekede çatlak veya sızıntı olup olmadığı araştırılmış mıdır? Araştırıldı ise sonucu ne olmuştur? 

6- Bolu ili Çaydurt Yuva Köyü su depoları denetlendiğinde; su deposunun koruma alanının yeterli olup olmadığına, su ile temas eden yüzeyin uygunluğuna, sabit merdivene, depo içinin temizliğine, havalandırma bacasının varlığına, haşere ve kemirgen girişini engelleme durumuna, kapı-pencere güvenliğinin yeterliliğine, klorlama cihazının uygun çalışıp çalışmadığına bakıldığına dair düzenlenmiş bir rapor bulunmakta mıdır? Bulunmakta ise bu raporun kamuoyu ile paylaşılması düşünülmekte midir?

7- Köye yakın bir orman alandaki kaynaktan alınan suyun kaynağının denetlenmediği ve zaman içinde kirlendiği, ayrıca kaynaktan köydeki evlere suyu dağıtan boruların çok eski ve paslı olduğu, kaynağın çevresinin de kirlenmeye karşı korunmadığı iddiaları doğru mudur?

8- Bolu’daki tespit edilen vakaların İl Sağlık Müdürlüğü’ne bildirimi anında yapılmış mıdır?

9- Bolu İl Sağlık Müdürlüğü ilk vakanın tespitinden kaç gün sonra köye gitmiştir?

10- İlk vakanın tespitinden kaç gün sonra su deposu ve şebeke suyu ile gıdalardan numuneler alınmıştır? Alınan numunelerin zehirlenme olayının üzerinden bir haftayı aşkın bir süre geçmesine rağmen halen sonuçlarının alınamamasının nedeni nedir?

11- Su deposundaki bakiye klor ölçümü ilk vakadan kaç gün sonra yapılmıştır? Sonuç ne olmuştur?

12- Yuva Köyü Çevresinde bulunan sularda da analiz yapılmış mıdır?

13- Bilim insanları tarafından içme suyu kaynaklarının mikro kirleticilerin sağlık etkilerinden korunmasına yönelik üretilen çözüm yollarından neden yararlanılmamaktadır?

14- Su ve gıdadan alınan numune tahlil sonuçlarının kamuoyu ile paylaşılması düşünülmekte midir?

15- Bolu Belediyesi belde halkının esenlik ve sağlığı için gereken önlemleri neden almamıştır?

16- Halk sağlığını yaşam ve hastalıkla tehdit eden benzer durumların   tekrar yaşanmaması için   bölgede ne gibi önlemler alınması düşünülmektedir?

17- Bolu Belediyesi’nin anayasayı çiğneyerek bir insan hakkı olan su hakkını ihlaletmesi, ayrımcı, ırkçı karar ile mültecilere fahiş su tarifesi uygulamasına geçmesine dair bir çalışmanız var mıdır? Türkiye’de yaşayan her bireyin eşit bir şekilde sağlıklı suya erişim hakkı sağlanacak mıdır?"