TBMM Genel Kurulunda Enerji alanında düzenlemeler içeren Maden Kanunu teklifinin bazı maddeleri kabul edildi

Enerji alanında düzenlemeler içeren Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin, 8 maddeden oluşan birinci bölümü, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.

Saadet Partisi İstanbul Milletvekili Doğan Demir, Türkiye'deki zeytinliklerin sadece ekonomik açıdan değil, çevresel açıdan da önemli olduğunu söyledi. Bu alanların biyolojik çeşitlilik açısından zengin ekosistemlere ev sahipliği yaptığını belirten Doğan, bu alanların ayrıca su döngüsü üzerine de olumlu etkileri olduğunu vurguladı.

Madencilik faaliyetlerinin bu değerli alanlara zarar verdiğini vurgulayan Doğan, "Cennet vatanımızın yüzlerce yıllık ağaçları, düşük rezerve sahip maden sahalarında yapılan maden arama faaliyetleri yüzünden yok ediliyor. Attığımız taş ürküttüğümüz kurbağaya değmiyor. Kontrollü ve bilinçli yapılmayan madencilik faaliyetleri, su kaynaklarımızı da kirletiyor." diye konuştu.

- "Ekonomisi kömüre dayalı illerimizin durumu ne olacak?"

İYİ Parti Antalya Milletvekili Aykut Kaya, Türkiye'nin doğal kaynaklarını çıkarmanın önemli olduğunu ancak bunu yaparken daha düzenli olunması gerektiğini söyledi. Planlama ve denetim eksikliğinde büyük kazaların kaçınılmaz olduğunu söyleyen Kaya, bu kazalarda yitip giden canların unutulmamasını istedi.

Yeşil dönüşüm için kömürden kademeli çıkışın yapılması gerekeceğini ifade eden Kaya, "Kömürü çıkartan, ekonomisi kömür ve linyit madenciliğine dayalı illerimizin, ilçelerimizin durumu ne olacak?" diye sordu. Kaya, söz konusu kanun teklifinde bu yönde bir hazırlık göremediklerini belirtti.

MHP Balıkesir Milletvekili Ekrem Gökay Yüksel, MHP olarak enerji güvenliği ve milli maden kaynaklarının etkili bir şekilde kullanımı konularındaki sorumluluklarının bilincinde olduklarını söyledi.

Enerjinin modern toplumlarının gelişiminde temel bir güç olduğunu belirten Yüksel, "Ülkemizin enerji politikaları, kendi ihtiyaçlarımızı karşılamakla kalmayıp aynı zamanda bölgesel, küresel düzeyde rol almamıza katkı sağlamakta." dedi.

Maden kaynaklarının ekonomik kalkınmanın vazgeçilmez bir unsuru olduğunun altını çizen Yüksel, "Bu bağlamda madenlerin, sürdürülebilir bir şekilde işlenmesi, çevresel etkinlerin aza indirilmesi MHP'nin politika öncelikleri arasındadır." ifadesini kullandı.

Sahalarda buluculuk hakkının Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü tarafından etkili bir şekilde kullanılması gerektiğini ifade eden Yüksel, bunun enerji ve ulusal güvenlik açısından hayati öneme sahip olduğunu vurguladı. Yüksel, "Sahada buluculuk hakkının etkin bir şekilde kullanılmasıyla, yer altı kaynaklarımızın verimli bir şekilde değerlendirilmesi mümkün olacak. Bu da ülkemizin ekonomik büyümesine önemli katkıda bulunacaktır." diye konuştu.

-"Ruhsatların daha keyfi şekilde dağıtılmasına yol açacak"

DEM Parti Iğdır Milletvekili Yılmaz Hun, maden kanunu teklifinde işçi, iş güvenliği ve emeğin yer almadığını savundu. Kanun teklifinde madenlerde yaşanan iş kazalarını, işçilerin yaşadığı hak gaspını önleyecek tedbirlerin de yer almadığını belirten Hun, şu ifadeleri kullandı:

"İktidar, ülkenin doğal kaynaklarını, sömürge madenciliği adı altında, uluslararası şirketler için bir av alanı haline getirmiştir. Önlem alınmadan, ülkenin yararı düşünülmeden, halk sağlığı yok sayılarak şirketlerin yararına yapılan tüm düzenlemelerde bunu görüyoruz. Bu yasa ile yapılan değişiklikler, doğal kaynakların daha iyi korunması ve madencilik faaliyetlerini denetlemesi yerine ruhsatların daha keyfi şekilde dağıtılmasına yol açacaktır."

CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, görüşülmekte olan kanun teklifi ile denizlerde ve göllerde imar planı yapılmaksızın yenilenebilir enerji santrallerinin kurulabileceğini söyledi. Mevcut kanuna göre, denizlerde bu santrallerin kurulabilmesi için deniz imar planı şartı olduğunu hatırlatan Yavuzyılmaz, kanun teklifi ile bu şartın kaldırılmak istendiğini ifade etti.

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile 19 Temmuz 2023'te enerji alanında stratejik ortaklık anlaşması imzalandığını ifade eden Yavuzyılmaz, bu anlaşmanın 2. maddesi ile BAE'nin denizlerde 2 bin 500 megavata kadar deniz üstü rüzgar santralleri kurabileceğini söyledi. Yavuzyılmaz, "Bu yüzden alelacele denizlerdeki imar şartı kaldırılmak isteniyor. AK Parti yine bir yabancı devlete ayrıcalık sağlamak istiyor." dedi.

Santrallerin kurulacağı bölgenin de Ege Denizi olduğuna ifade eden Yavuzyılmaz, kanun teklifinin yasalaşması durumunda birçok yerli şirketin enerji sektörünün dışına itileceğini ve yok olacağını iddia etti.

AK Parti Şanlıurfa Milletvekili Cevahir Asuman Yazmacı da kanun teklifinin tümü üzerine yaptığı konuşmasında, İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze'de sürdürdüğü saldırılara değindi. İsrail'in Gazze'ye en az 75 bin ton patlayıcı attığını söyleyen Yazmacı, İsrail'in Gazze'de şu ana kadar kullandığı patlayıcı miktarının, ABD'nin Hiroşima ve Nagazaki'ye attığı atom bombalarının yaklaşık iki katına eş değer olduğunu söyledi.

Gazze'de, günden güne insanlığın ölümünü gördüklerini belirten Yazmacı, kendilerini medeni dünyanın birer üyesi olarak addeden devletlerin yöneticilerinin apaçık İsrail'e destek verdiğini anlattı. Yazmacı, şöyle konuştu:

"ABD ve Avrupa'da gençler, yöneticilerinin aksine Gazze'de haklının ve hakkın yanında yer alıyor. Bugün ABD'nin birçok eyaletinde, üniversitelerde Filistin'e destek gösterileri başladı. Medeni şekilde yapılan gösteriler, birilerini yine de rahatsız etti. Yerli, yersiz her platformda sözde demokrasi, özgürlük, hürriyet naraları atan Batı'nın yöneticileri, engizisyon mahkemesi anlayışıyla Filistin destekçisi avına çıkmış, İsrail katliamlarını dile getiren öğrenci, akademisyen kim varsa gözaltına almaya başladı."

Genel Kurulda, kanun teklifinin birinci bölümünün tümü üzerine yapılan konuşmaların tamamlanmasının ardından kanun teklifinin birinci bölümde yer alan maddelerin görüşmelerine geçildi.

Enerji alanında düzenlemeler içeren Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin, 8 maddeden oluşan birinci bölümü, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.

Genel Kurulda kabul edilen maddelere göre, Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu (UMREK) koduna göre raporlama zorunluluğu sadece "IV. Grup" maden işletme ruhsatları açısından devam edecek. Böylece bunun haricindeki maden grupları açısından bu zorunluluk ve mevcut taksir yaptırımı kaldırıldı.

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, arama ruhsatı alarak bulduğu madenler için UMREK Koduna göre rapor hazırlama şartı aranmaksızın MTA tarafından hazırlanan raporlar ile buluculuk hakkını kazanacak.

İçme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile Kıyı Kanunu kapsamında kalan kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak ilan edilen alanlarında imar planı yapılmaksızın yenilenebilir enerji üretim santralleri kurulabilecek.

İçme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile yasa kapsamında kalan kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerde imar planı yapılmaksızın Elektrik Piyasası Kanunu'na göre hidrolik kaynaklara dayalı önlisans veya üretim lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından yenilenebilir enerji kaynağına dayalı birden çok kaynaklı üretim tesisi kurulması mümkün olacak.

Ayrıca söz konusu alanlarda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne veya sulama birliklerine ait tarımsal sulama amaçlı tesislerin elektrik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü veya Genel Müdürlüğün izniyle sulama birlikleri tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi kurulabilecek.

- Doğal gazın sıvılaştırılması

Doğal Gaz Piyasası Kanunu'na "doğal gazın sıvılaştırılması" tanımı eklenerek, Türkiye'nin doğal gazda ticaret merkezi olma hedefleri çerçevesinde hem yerli üretim doğal gazın hem de farklı kaynaklardan ithal edilen veya ithal edilecek doğal gazların ülkede sıvılaştırılarak dünya piyasalarına LNG olarak pazarlanabilmesi hedefleniyor.

Yüzen LNG tesislerinin işletilmesi ve yer değişikliği kapsamında sağlanacak istisnalar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının görüşü alınarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından bu düzenleme uyarınca yayımlanan usul ve esaslara göre belirlenecek.

Mevcut depolama tesisleri, mevcut tesislerdeki kapasite artışları veya yeni yapılacak tesisler, kullanım oranları veya rekabet koşulları dikkate alınarak düzenlemenin sisteme erişime ilişkin hükümlerinden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının görüşü alınarak Kurul kararı ile belirli süre muaf tutulabilecek. Depolama şirketleri verecekleri hizmetlere ilişkin birim bedelleri ve tesis kapasitelerini yayımlamak zorunda olacak.

Yurt içinde üretilen veya ithal edilen doğal gazın sıvılaştırılarak yurt dışına ihraç edilmesi ya da yurt içinde yeniden satışı amacıyla kurulacak sıvılaştırma tesislerini işletecek tüzel kişilerin Kuruldan lisans almaları gerekecek.

Doğal gaz sıvılaştırma lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişilerin teknik ve ekonomik güce sahip olmaları ve yönetmeliklerde belirtilen diğer şartları taşımaları zorunlu olacak. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülen faaliyetler depolama faaliyeti olarak sayılmayacak. Sıvılaştırma tesisi işletmecileri faaliyet gösterdikleri tesislerin ilgili standartlara ve teknik kriterlere göre yapılması ve işletilmesinden sorumlu olacak. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülecek faaliyetlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlık görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenecek.

- YEKA yarışmaları

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'da yapılan değişiklikle, Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) yarışmalarına ilişkin usul ve esaslar, ilgili yarışma şartnamesinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenecek. Yarışma sonucunda oluşan fiyat veya bedel, yarışma şartnamesinde belirlenecek süre boyunca YEK Destekleme Mekanizması kapsamında değerlendirilecek.

10 yıllık süresini bitiren lisanssız üretim faaliyeti kapsamındaki tesisler, talep halinde ve lisans alma bedeli ile lisans süresi boyunca elektrik piyasasında oluşan saatlik piyasa takas fiyatını, tesis tipi bazında uygulanan güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatından fazla olması halinde aradaki fiyat farkının YEK Destekleme Mekanizmasına katkı bedeli olarak ödeyerek lisanslı üretim faaliyetine geçebilecek.

Bu kapsamdaki başvurular için uygulanacak lisans alma bedeli, lisans süresi ve lisanslı üretim faaliyetine geçilmesine ilişkin diğer hususlar EPDK tarafından ayrıca belirlenecek.

Lisanssız üretime devam edecek üretim tesislerinde üretilecek ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için elektrik piyasasında oluşan piyasa takas fiyatını geçmemek üzere uygulanacak fiyat ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.

Birinci bölümün kabul edilmesinin ardından TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ birleşime ara verdi.

Aranın ardından, komisyonun yerinde olmaması üzerine Bozdağ, birleşimi 2 Mayıs Perşembe günü saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.