Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesinin 99. yılı

Kadınla erkeği eşit kılan Medeni Kanun, bundan 99 yıl önce kabul edildi.

Türk Kanunu Medenisi, 17 Şubat 1926'da İsviçre Medeni Kanunu örnek alınarak TBMM'de kabul edilen ve 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe konulan 743 sayılı kanundur. 1 Ocak 2002 kabul tarihli Türk Medeni Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle yürürlükten kalkmıştır.

Türk Medeni Kanunu (Resmî olarak Kanun no. 4721) kısaca TMK, Türkiye Cumhuriyeti'nde, 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren, medeni hukuk sisteminin temelini oluşturan yasal kanundur. 22 Kasım 2001'de ülkenin yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisinin kabul ettiği bu kanun Türk Kanunu Medenisi'nin yerini almıştır. Yaklaşık 1030 maddeden oluşmakta ve beş kitap halindedir.

Ülkenin geçmiş medeni kanunu olan, Türk Kanunu Medenisine göre daha güncel bir Türkçeye yer verilmiş ve madde metinlerinin yazımında daha sade bir dil kullanılmıştır.

Türk Medeni Kanunu öncesinde 17 Şubat 1926'da Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen Türk Kanunu Medenisi, dönemin önde gelen medeni kanunlarından İsviçre Medeni Kanununu esas almış ve hukukçu milletvekilleri ve hukukla ilgilenen kişilerce oluşan 26 kişilik komisyon tarafından doğrudan çevrilmiş ve ülkenin yasalarına eklenmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından maddelerine ayrıntılı esas alınmadan kanun yalnız bir kere okunarak kabul edilmiştir.

Kanunun getirdikleri şöyle:

-Ailede kadın-erkek eşitliği sağlandı.
-Evlilikte resmî nikâh zorunluluğu getirildi.
-Tek eşle evlilik esası getirildi.
-Kadınlara, istedikleri mesleğe girebilme hakkı tanındı.
-Mahkemelerde tanıklık yapma, miras ve boşanma konularında kadın-erkek eşit hale getirildi.
-Patrikhanelerin, din işleri dışındaki yetkileri kaldırıldı.

Medeni hukuk, şahıslar arasındaki ilişkileri düzenleyen, şahısların doğumdan (tüzel kişilerde kuruluşundan) ölümüne (tüzel kişilerde sona ermesine) ilişkilerini düzenleyen özel hukuk dalıdır. Kişiler hukuku, aile hukuku, eşya hukuku, miras hukuku, medeni hukuk kapsamında yer alır ve medeni kanunla düzenlenirler. Borçlar hukuku ve ticaret hukuku da aslında medeni hukukun uzantısıdır. Medeni hukuk salt bir hukuk dalı olmaktan öte hukukun özüdür.

Türkiye'de Medeni Kanun, İsviçre Medeni Kanunundan iktibas edilmiştir. Kazuistik metoda sahip Prusya Kanunu ile devrimci bir felsefeye sahip katı Fransız Kanunu arasında kalarak ortalama bir yol izlemiştir. Kanuna öncelik tanımakla birlikte hakime takdir hakkı da tanımaktadır. 1 Ocak 2002 tarihinde tümüyle yenilenmiş Türk Medeni Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle yürürlüğü son bulmuştur.

Medeni Kanunun Oluşturulma ve Kabul süreci

İlerleyen dönemlerde koşullarının değişmesiyle kanunun yenilenmesi gerektiği fikri ortaya çıkmıştır. Türk Kanunu Medenisi'nde değişiklikler yapılarak yenilenme hedeflendiğinden daha sonrasında (1994 tarihinde) yeni bir medeni kanun için bir komisyon çalışmalarına başladı. Komisyon 2 yıl içerisinde 620 madde kadar oluşturmuş, dönemin başbakanı Necmettin Erbakan'ın istifasıyla ise çalışmalar yarıda bırakılmıştır. 57. hükûmette Adalet bakanı olarak görev yapan Hikmet Sami Türk, yeni medeni kanunun tasarısını hızlandırılarak yasalaşması için çalışmalar yürütmüştür.

2000 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisinde yeni medeni kanun tasarısı üzerine görüşmeler yapılmaya başlandı. Fikir ayrılıkları ve değişen maddeleri için meclis 170 saat çalışmaların ardından 9 Mayıs 2001 tarihinde komisyon son toplantısını gerçekleştirdi. 22 Kasım 2001 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından maddelerine ayrıntılı esas alınmadan tasarıda yer alan bölümler halinde görüşülüp kabulü sonrasında kabul edildi.

Türk Medeni Kanunun yapısı:

Başlangıç Esasları:

Kitap I: Kişiler Hukuku, şahıslara ve onlara tanınan hakları içermektedir.
Kitap II: Aile Hukuku, şahısların evlilik, ayrılık ve mal paylaşımı gibi haklarını içermektedir.
Kitap III: Miras Hukuku, şahısların miras ve konuların üzerine haklarını içermektedir.
Kitap IV: Eşya Hukuku, şahısların eşya üzerindeki mutlak haklarını içermektedir.

Başlangıç Esasları

Başlangıç esasları, hukukun uygulanması için içerikler, hukuki ilişkiler, genel nitelikli hükümler, İspat kurallarını içermektedir. Hukuki ilişkiler kapsamında, dürüst davranma, iyiniyet, hakimin takdir yetkisi ele alınırken, ispat kurallarında kişinin yaptığı suçlamayı ispatlamakla yükümlü olduğu ve resmi belgelerle bunu ispatlaması gerektiği belirtilir.