2019 bütçesinde KÖİ garantileri

Çiğdem Toker: 2019 bütçe hazırlıkları başladı. Son döviz krizine ek olarak, açılış tarihi 29 Ekim olarak verilen 3. Havalimanı ve devreye alınacak şehir hastanesi sayısındaki artış, 2019 bütçesinde KÖİ’ler için ne kadar ayrılacağı sorusu kritik hale getiriyor.

Devletin altına imza attığı dövizli sözleşmelerden neden dönemeyeceği sorusuna dünkü yazıda yanıt aradık.
Bugün konunun bütçe ile bağını açalım.
Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modelinde devlet, şirkete proje yapısına göre döviz üzerinden garantiler veriyor. Şirketlerin işe başlarken ihtiyaç duyduğu banka kredisi de bu sayede sağlanabiliyor.
Bugüne dek bütçede gösterilmeyen garanti ödemeleri için, ilk kez bu yılın bütçesinde ödenek ayrılmıştı:
6.2 milyar TL. Anımsatmak gerekirse; bu ödeneğin 3.6 milyar TL’si otoyol ve köprüler; 2.6 milyar TL’si de şehir hastaneleri içindi.
(Yeri gelmişken kayda geçirelim.2017 yılı bütçesinde KÖİ projelerine talep garantisi ve kira ödemesi bedeli olarak 1 milyar 435 milyon TL ödeme yapıldığını İzmir Milletvekili Ali Yiğit’in soru önergesine verilen yanıttan öğrendik.)

KÖİ izleme sistemi ne oldu?
Şimdi de 2019 bütçe hazırlıkları başladı. Son döviz krizine ek olarak, açılış tarihi 29 Ekim olarak verilen 3. Havalimanı ve devreye alınacak şehir hastanesi sayısındaki artış, 2019 bütçesinde KÖİ’ler için ne kadar ayrılacağı sorusu kritik hale getiriyor.
Bu sene ilk kez Cumhurbaşkanı’nca sunulacak bütçe kanun tasarısı için kurumlara bütçe çağrısı yapıldı.Ödenek talepleri için son gün 17 Ağustos’tu.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle altüst olan yönetim yapısında sıkıntının büyüğünün ekonomi/ maliye bürokrasisinde çıkacağı hep söylendi. Gerçekten de normalde bu çağrıyı asıl yapması gereken birim, Kalkınma Bakanlığı ile birleşerek Cumhurbaşkanlığı’na bağlandığı ve henüz de teşkilatlanmasını tamamlamadığı için, çağrıyı Strateji ve Bütçe Başkanlığı yapamadı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yaptığı 2019-2021 dönemini içeren taslak bütçe hazırlama rehberinde iki ifade dikkat çekiyor. Metinde “mali saydamlığa, hesap verilebilirliğe katkı sağlayacak ve somut hizmet öncelikleri ve hedeflerini ortaya koyacak” hazırlık isteniyor. Diğeri şu:
“Kamu idareleri ödenek tekliflerini; hizmetlerini ilk defa sunacakmış gibi değerlendirmeye tabi tutacak.”
Bu ifadeyle bütçenin sıkı tutulacağı izlenimi veriliyor. Bütçeye garantiler için konulacak ödeneğin bütçeye getireceği yük artışının bunda payı büyük olsa gerek.
Nihayetinde Adana, Mersin, Isparta ve Yozgat, Kayseri’de faaliyete geçen beş şehir hastanesine ek olarak bu yıl sonuna kadar açılması beklenen Ankara Bilkent, Eskişehir, Elazığ, Manisa şehir hastaneleri için yüklü bir ödeneğin ayrılması kaçınılmaz. (Osmangazi Köprüsü, 3. Köprü, Avrasya Tüneli zaten portföyde.)
Burada temel konuyu “Bu garanti paraları hangi kaynaktan karşılanacak” konusu oluşturuyor. 6.2 milyar TL’nin çok üzerine çıkacağı ortada olan garanti ödemeleri, belli ki yeni vergi artışlarıyla sağlanacak.
Ağbal bir süre önce KÖİ projeleri için bir izleme sistemi kurulacağını ve hazırlanan raporun kamuoyu ile paylaşılacağını açıklamıştı. Bizlere transfer edilecek maliyeti net olarak görebileceğimiz bu sistem aslında uluslararası finans kuruluşlarının talebi. Ancak hâlâ kamuoyuna açıklanmadı.
Acaba bu raporun açıklanmasını kim ya da kimler istemiyor?