Asgari mahcubiyet

Çiğdem Toker; Türkiye, son yolsuzluk algı endeksinde sadece Endonezya ve Filipinler ile aynı puanı almış: 34.

Şimşek'in asgari ücret için bakmamızı önerdiği sekiz ülkeden hiçbiri, yolsuzluk konusunda bizden daha kötü durumda değil. Türkiye, son yolsuzluk algı endeksinde sadece Endonezya ve Filipinler ile aynı puanı almış: 34

Mehmet Şimşek

Endonezya, Filipinler, Tayland, Brezilya, Şili, Kolombiya, Bulgaristan, Macaristan.

Üçü Asya, üçü Latin Amerika, ikisi de Avrupa Birliği (AB) alanındaki bu sekiz ülkeyi art arda yazmamın nedeni; bu sıralamayı, TV yayınında Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in yapmış olmasıdır. (Bloomberg HT/Habertürk ortak yayın)

Konu, asgari ücret.

Şimşek bizden karşılaştırma istiyor.

Bunu yaparken de ücret ve maaş artışlarını, emekli aylığında iyileştirmeleri, kötülüklerden sorumlu gibi gösteren negatif bakışında söylemsel olarak ve kademeli olarak el yükseltiyor.

Daha önce memur ve emekli maaş artışlarının enflasyonist olarak niteleyen Bakan, bu defa da Türkiye'de asgari ücretin düşük olmadığını söylüyor.

Şu ifadeyle:

"Asya'daki ülkelere, Endonezya, Filipinler, Tayland'a bakın, bir de Latin Amerika, Brezilya, Şili, Kolombiya, Avrupa'da Bulgaristan, Macaristan ile karşılaştırın. Polonya hariç gelişmekte olan ülkeler arasında en yüksek asgari ücret bizde. Türkiye'de asgari ücret düşük değildir!"

Peki. Madem bizden bakmamızı istiyor Bakan Şimşek; bakalım.

Onca yolsuzluk varken

Genel bir göz atışla evet; Şimyek'in sıraladığı ülkelerdeki asgari ücret düzeyleri, dolar bazında Türkiye'deki asgari ücretin dolar bazındaki karşılığının altında kalıyor. Türkiye'de halen 524 dolar düzeyindeki asgari ücret, Şimşek'in saydığı ülkelerde 300-450 dolar bandında değişiyor.

Peki ne yapmamız bekleniyor?

Türkiye'de yıllardır artarak süregelen, uluslararası raporlara giren ama birçok suç gibi cezasızlık duvarına toslayan yolsuzluklara ve bu sistemik yolsuzluk düzeni ile gelir eşitsizliği arasındaki mutlak bağlantıya gözlerimizi kapatıp Şimşek'e müteşekkir mi kalacağız?

Hiçbir muhabir, hiçbir gazeteci canlı yayında Bakan Şimşek'e mikrofonlar önünde yolsuzluk ile yoksulluk arasındaki somut bağı soramıyor (Çünkü bunun koşulları yok. Şimşek bunu soracak ortamlarda bulunmuyor. Bulunduğu yerlerde karşısına geçen meslektaşlar da sor-mu-yor.) diye, onun hiç mahcubiyet duymadan evine ekmek götüremeyen milyonlarca vatandaştan talep ettiği "sabır"a karşılık boyunlar bükülüp biat mı edilmesi bekleniyor? Bu mudur yani?

Batman'ın Arıca köyünde doğan ve çocukluğu ışık almayan toprak bir damda yoksulluk içinde geçen Şimşek'in, SBF'yi kazanıp ülkesinde bakan, başbakan yardımcısı sonra tekrar bakan olması, normal koşullarda bu ülkeden umudu kesmemek için etkili bir örnek olabilirdi.

Ama normal koşullarda…

Türkiye uzun süredir normal koşullarda değil, bu nedenle ekonomiyi yöneten ismin de kendi ülkesinden çok, yoksul ülkelere tavsiyelerde bulunan ("fakir ev ziyareti" gibi) uluslararası bir finans kuruluşunun teknokratı gibi konuşup tutum alması da maalesef hiç iyi bir örnek oluşturmuyor.

Madem Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, sekiz ülke sıraladı. Biz de, bizden bakmamızı istediği asgari ücret düzeyleriyle yetinmeyip bu ülkelerdeki yolsuzluk düzeylerine bakalım. Daha doğrusu bu ülkelerin yolsuzlukları ölçüp endeksleyen Yolsuzluk Algı Endeksi'ndeki yerlerine göz atalım. Ne dersiniz?

Önce bir hatırlatma: Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 180 ülkede her yıl ölçerek yayımladığı yolsuzluk algı endeksinin sonuncusu 2023 yılına ilişkin. Türkiye, önceki yıla (2022) göre 14 sıra gerileyip iki puan daha kaybederek 100 üzerinden 34 puanla 115. sıraya düşmüştü.

Şimdi Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2023 yılı için yayımladığı Yolsuzluk Algı Endeksi'ndeki o sekiz ülke ile puan ve yerlerine bakalım:

(Tabloyu Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün listesini temel alarak ben oluşturdum.)

Sonuç şöyle:

Şimşek'in asgari ücret için bakmamızı önerdiği sekiz ülkeden hiçbiri, yolsuzluk konusunda bizden daha kötü durumda değil. Türkiye, son yolsuzluk algı endeksinde sadece Endonezya ve Filipinler ile aynı puanı almış: 34. Ki, bu puanda bile her iki ülke, endeks sıralameasında Türkiye'nin önünde.

Diğer altı ülkenin yolsuzluk algı endeksi puanları ve sıralamadaki yerleri Türkiye'den çok daha iyi. Bunun anlamı ise şu: O ülkelerin asgari ücretleri Türkiye'deki asgari ücretin 100-200 dolar altında bile olsa, yolsuzlukla mücadele ve yolsuzluk algısı konusunda Türkiye'nin önündeler. Bu konuyu Türkiye'den daha fazla dert ediyorlar. Mücadeleleri de Türkiye'den daha fazla.

Uluslararası örgütse, uluslararası örgüt. Somut verilerse, işte bunlar da somut veriler.

Normal koşullarda bu sonuçların, asgari mahcubiyet hissettirmesi gerekir ama normal koşullarda değiliz. Onun için Türkiye'deki asgari ücreti yüksek bulmaya devam edebiliriz!