Bütçe notları

Çiğdem Toker: Yılın ilk beş ayında, seçimlere yönelik yapılmış toplam harcama 12 milyon 635 bin TL’ye ulaşmış. Bu tutarın en yüksek kısmı geçen mayıs ayında 3.1 milyon TL olarak gerçekleşmiş.

Belki anımsarsınız. Eski Merkez Bankası Başkanı, bugünün İYİ Parti'nin Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Başdanışmanı Durmuş Yılmaz ile Maliye Bakanı Naci Ağbal arasında yakın zamanda bir “danışman bütçesi” polemiği yaşandı. Yılmaz’ın “Maliye Bakanlığı’nın 30 milyar TL danışman bütçesi var” sözlerine Bakan Ağbal sert bir yanıt vermişti.
Nihayetinde Yılmaz muradını biraz daha açtığında, söz ettiği kalemin bütçe giderlerindeki “müşavir firma ve kişilere ödemeler” olduğu ortaya çıkmıştı.
2018 bütçesine ilişkin mayıs ayı bütçe harcama rakamlarını incelerken geldi aklıma bu tartışma.
Yılın ilk beş ayında, müşavirlere yapılan ödeme tutarı 7 milyar 149 milyon TL’ye ulaşmış.

***

Hafta sonu yapılacak seçim dolayısıyla, siyasi partilerin parlamento seçimlerinde yasa gereği yararlanması gereken “zamlı” Hazine yardımı da parti hesaplarına yansımış.
Muhasebat Genel Müdürlüğü verilerine göre, mayıs ayında siyasi partilere yasa gereği “katlı” aktarılan tutar 547 milyon 523 bin TL olmuş.
2018 bütçe büyüklüğü belirlenince, Meclis’te grubu bulunan dört siyasi partiye yılın başında Hazine yardımı olarak 273 milyon 761 bin TL aktarılmıştı. Böylece 2018 yılı bütçesinden dört siyasi partiye aktarılan toplam Hazine yardımı tutarı 821.3 milyon TL’ye ulaştı. Yılın başında AKP’ye 139, CHP’ye 71.1, MHP’ye 33.4, HDP’ye 30.2 milyon TL aktarılmıştı.
Bu tablonun yeni kurulan bir siyasi parti olan İYİ Parti açısından adaletsizliğini not düşmezsek olmaz.

***

Seçim demişken, güncel veriler, 24 Haziran seçimleri için büyük bölümü Yüksek Seçim Kurulu’nca (YSK) gerçekleştirilen seçim harcamaları konusunda da fikir veriyor.
Yılın ilk beş ayında, seçimlere yönelik yapılmış toplam harcama 12 milyon 635 bin TL’ye ulaşmış. Bu tutarın en yüksek kısmı geçen mayıs ayında 3.1 milyon TL olarak gerçekleşmiş.

***

Dikkat çeken bir başka veri: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’na (TCDD) yapılan sermaye transferi. Bu yılın ilk beş ayında TCDD’ye 3 milyar 112 milyon TL, bütçede sermaye transferi yapılmış. Bu tutar geçen yılın aynı döneminde 935 milyon TL’ydi. Ocak-mayıs dönemindeki 3.1 milyar TL’lik sermaye transferi, geçen yılın neredeyse 12 aylık toplamına yakın. 2017 yılında TCDD’ye 3.6 milyar TL sermaye transferi aktarılmıştı.
Bütçeden bir kuruma sermaye transferi yaparak; bina, inşaat işleri, ulaşım araçları, makineler gibi “sermaye nitelikli harcamalarını” finanse edebilmesi amaçlanıyor. Dolayısıyla, bu tutarın geçen yıla göre 3 katın üzerine çıkmasının, TCDD’nin geçen yıl boyunca ihaleler yoluyla yaptığı alımlarla ilgili olduğunu söylemek mümkün.
Bütçede “hane halkına yapılan transferler” başlığı altındaki giderlerde büyük artış gözleniyor.
Ocak-mayıs dönemi, bu transfer 26.4 milyar TL’ye ulaşmış.
Dağılım ise şöyle:
Ocak: 2 milyar 925 milyon, Şubat: 5 milyar 314 milyon TL, Mart: 6 milyar 503 milyon TL, Nisan: 7 milyar 770 milyon, Mayıs: 3 milyar 898 milyon TL,
Rakamın büyüklüğü hakkında fikir edinmek için 2017 yılı bütçe rakamlarının aynı dönemine bakalım. Geçen yıl ocak-mayıs döneminde hane halkına yapılan transfer tutarı 19 milyar TL.
Yaklaşık 7.5 milyar TL’lik artışın, AKP iktidarı açısından iktisadi ve sosyal analizi herhalde bir başka yazının konusu olmaya değerdir.
Yazıyı bitirirken takibini başka açılarda sürekli yaptığımız müteahhitlik giderlerine bakalım.
Yılın ilk beş ayında bütçeden müteahhitlik harcaması başlığı altında görünen tutar 19.9 milyar TL. Bu tutar geçen yılın aynı döneminde ne kadarmış?
Ocak-mayıs 2017 döneminde müteahhitlik giderleri 8 milyar TL civarında. Bu harcama artışlarının ekonomiye ve seçim sonuçlarındaki etkisini görmek için biraz daha beklememiz gerekebilir.