Covid test kitlerinde neler oluyor?

Çiğdem Toker: Sağlık Bakanlığı, DMO aracılığıyla açılan ilk ihalede mutasyon saptayabilecek test kiti isterken, bundan hemen vazgeçmesi, haftada 2 milyon üretim yapabilme yeterliğine sahip firmayla ilgili olabilir mi?

Halk sağlığı için önem taşıyan bir kamu ihalesinin, hem tarihi hem de ismi aynı anda değişirse ne olur?

İhalenin adındaki değişiklik, üründe değişiklik anlamına geliyorsa ve bu değişiklik, halk sağlığı için olumsuzluk, ihaleyi kazanacak şirket için avantaj anlamına gelecekse ne düşünürsünüz?

Bugün anlatacağım konu, bu iki soruya cevap aramaya, cevap bulunamıyorsa üzerinde düşünmeyi sağlamaya yöneliktir.

★★★

İhale konusu:  20 milyon adet Covid-19 PCR tabanlı tanı kiti ile ekstrakte edici ve koruyucu taşıma sıvısı. (“Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün ihtiyacı” olarak tanımlanıyor.)

İhaleyi yapan: Devlet Malzeme Ofisi (DMO)

Son teklif verme tarihi: 22 Eylül 2021. (idi)

VARYANT KELİMESİ UÇTU

İki gün önce beklenmedik bir gelişme oldu ve şartnameye itirazların geldiği belirtilerek, ihale 1 Ekim'e ertelendi. Tabii ihaleyle birlikte teknik şartname ve diğer şartlar da. DMO, bu konuyu anlatan bir “Zeyilname” yayımlayarak, ihalenin adının da değiştiğini duyurdu. İhalenin yeni adı şöyle olmuştu:

“20 milyon adet SARS-Cov-2 (2019-nCoV) RT-qPCR Tespit Kiti ve 20 milyon adet Viral Nükleik Asit Ekstrakte Edici ve Koruyucu Taşıma Sıvısı”

İhalenin yeni adında olmayan ama öncekinde yani ilk ihale adında var olan kritik kelime “Varyant RT”ydi. Bu da şu anlama geliyordu: İptal edilen şartname ve ertelenen ihalede satın alınacak test kiti, mutasyonu tespit edebilecek içerikteyken, yeni isimli ihalede mutasyon tespiti yoktu!

Peki Covid'de mutasyonu saptayabilecek bir test kitinden vazgeçilmesinin sebebi ne olabilir?

HAFTADA 2 MİLYON TESLİMAT

20 milyon adetlik Covid test kiti alımına ilişkin teknik şartnamede, ürünlerin partiler halinde teslimi, ilk teslimatın 7 gün içinde 2 milyon adet olması isteniyor. Kalan 18 milyon test kitinin de yine 7'şer gün arayla teslim edilmesi isteniyor.

Kritik mesele şu soruların cevabında düğümleniyor:

Haftada 2 milyon test kiti üretip teslim edebilecek kapasitede kaç firma var? Acaba tek firma olabilir mi?

7'şer gün arayla teslimat şartı, “adrese teslim ihale” anlamına geliyor mu?

Sağlık Bakanlığı, DMO aracılığıyla açılan ilk ihalede mutasyon saptayabilecek test kiti isterken, bundan hemen vazgeçmesi, haftada 2 milyon üretim yapabilme yeterliğine sahip firmayla ilgili olabilir mi?

★★★

Bu sorular insanın aklına boşuna gelmiyor elbet. Zaman hızlı akıyor ve birçok şeyi unutabiliyoruz ama Covid'in ilk çıktığı zamanlarda CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, test kitlerinin Bioeksen adlı tek bir firmadan ve üstelik başlangıçta oldukça pahalı bir fiyata satın alındığını ve kamunun zarara uğratıldığını belgelemişti. (Emir, 9.8 TL birim fiyatı olan test kitinin Bioeksen'den dört ay arayla altı kat fiyata satıldığını söylemişti.)

Dolayısıyla 20 milyon adetlik yeni Covid test kiti alımının hangi firmadan hangi fiyat ve koşullarda satın alınacağı, kamu kaynakları açısından önemini artırarak koruyor.

Öte yandan sektör oyuncuları, bu ihalede ilk aşamada 20 milyon adetlik bir alım yapılacak olmasına karşın, toplamda 50 milyon adet  planlandığını belirtiyor. Dolayısıyla “Test kiti ihalesinde yine tek bir firmanın mı zengin edileceği?” sorusu cevap bekliyor.

Not: Değerli okurlar, yazılarıma 27 Eylül Pazartesi gününden itibaren biraz ara veriyorum. Ekim ayının ilk haftasında görüşmek üzere.