Demiryolu kredisinin gerçek maliyeti

Çiğdem Toker: EBRD'nin 150 milyon Euro finansman sağlayacağı Ispartakule-Çerkezköy demiryolu hattı, biyoçeşitlilik açısından zengin bir alanı kesecek. Ayrıca kuşların yaşam sahasından geçecek.

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Türkiye'ye 150 milyon Euro kredi sağlayacağını duyurdu. Krediye konu proje, Ispartakule-Çerkezköy demiryolu hattı. Söz konusu hat, İstanbul'dan Bulgaristan sınırına kadar 67 km'lik bir mesafeyi kapsıyor.

Aslında bu konuyu yaz aylarında Kanal İstanbul boyutuyla gündeme getirdik. “Kanal İstanbul'la ne ilgisi var” derseniz hatırlatalım: EBRD'nin finansman sağlayacağı bu hat, Halkalı-Kapıkule demiryolu projesinin bir parçası. Bu projenin diğer bölümünü Halkalı-Ispartakule kısmı oluşturuyor. Ancak EBRD işte bu kısmı finanse etmiyor. Yani bir bütün olan demiryolu hattının çok daha küçük kısmına kaynak sağlamıyor. Nedeni ise Halkalı-Ispartakule kısmının Kanal İstanbul geçişini içermesi.

Nitekim geçen yaz “İşte gerçek Kanal İstanbul ihalesi” başlıklı yazımla, kamuoyuna ilan edilmeden, pazarlık usulüyle 21/b maddesine göre yapılan bu ihaleyi duyurdum. 3.5 milyar TL yaklaşık maliyetli bu ihale, Gülermak-Yapı ve Yapı-Taşyapı ortaklığına verildi. Ulaştırma Bakanlığı'nın 28 Haziran'da yaptığı bu ihale, EBRD'nin finansmanı çekmesi üzerine biraz da zorunluluktan yapıldı. EBRD, bu çekilmenin Kanal İstanbul geçişi kaynaklı olduğunu açıkça ilan etmedi ancak gerekçenin bu olduğu finans ve siyaset kulislerinde konuşuldu.

★★★

Bu hatırlatmanın ardından, gelelim yeni imzalanan 150 milyon Euro kredinin ayrıntılarına.

EBRD, 67 kilometrelik Ispartakule-Çerkezköy demiryolu hattına 150 milyon Euro finansmanı 10 Kasım'da onayladı. Ardından imzalandı. Ispartakule-Çerkezköy kesimi, Avrupa Birliği'nin (AB) Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) fonları tarafından ortak finanse ediliyor. Yine Kanal İstanbul adını geçirmedi ama “2. Etap'ın Halkalı-Ispartakule kesimi banka tarafından finanse edilen proje kapsamında yer almayacak” cümlesi kayda girdi. Öte yandan projeye neden finansman sağladığını açıklarken “Düşük karbonlu yolcu ve yük treni demiryolu Türkiye ve AB arasındaki sınır ötesi ticaret ve bağlantıların gelişmesini sağlayacak” ifadesine yer verdi. Asya Altyapı Yatırım Bankası paralel finansmanı düşünüyor.

KUŞLARLA ÇARPIŞMA RİSKİ 

EBRD'nin 150 milyon Euro finansman sağlayacağı Ispartakule-Çerkezköy demiryolu hattı, biyoçeşitlilik açısından zengin bir alanı kesecek. Ayrıca kuşların yaşam sahasından geçecek. EBRD sayfasında kuşlarla trenlerin çarpışma ihtimalinden söz ediliyor. Bu risk, yani kuşların çarpışma riski yüksek riskli alanlara uyarlanmış çitlerin kurulmasıyla azaltılacakmış. İnşaatın ortaya çıkaracağı gürültü ve titreşim etkileri dolayısıyla geçici yer değiştirme fırsatı sunulacakmış.

59 HANE YERİNDEN OLACAK

Projeden 503 hektarlık bir arazi etkilenecekmiş. Bu arazinin yaklaşık yarısı özel mülkiyete ait ve çoğu tarım için kullanılıyor. “Tarım için” diye altını çizelim… Demiryolu yapıldığında 59 hanenin yerinden edilmesi bekleniyor. Bunun için de tazminat yoluna gidilecek. Nasıl tazmin edileceği konusunda da bir kılavuz hazırlanmış.

Sonuçta, EBRD, Kanal İstanbul geçişi diye büyük bir hattın küçük bir kısmına finansman sağlamıyor. Ama 150 milyon Euro kredi vereceği (ki bedava değil, sonuçta borçlanan yine Türk Hazinesi) 67 km'lik bir demiryolu hattı da ülkemizde tarımı, doğayı, ormanları ve kuş yollarını tahrip edecek, belki ölçülemeyecek düzeyde zararlar verecek. Bu 150 milyon Euro'nun, ülkemiz, tarım, ekonomi ve sosyal hayat bakımından faturasının çok daha yüksek olacağını görmek için uzman olmaya gerek yok.