Enerji harcamaları ve bütçe

Çiğdem Toker; Bir iktidarın, iktidar olduktan 20 yıl sonra, 20 yıldır yönettiği ülkede, elektrik faturasına destek verdiği hane sayısını 4 milyona çıkarmakla övünmesi akıl alır gibi değil. Ama burası Türkiye.

Bilmem dikkatinizi çekti mi… Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, elektrik faturaları için açıkladığı yeni destek paketinin bir maddesi, halkın ne kadar yoksullaştığının resmi belgesi niteliğinde. Elektrik desteğinde halen 2.1 milyon hane olan kapsam, 4 milyon haneye çıkarılacakmış.

Devlet, dar gelirli ya da hiç geliri olmadığı için elektrik faturalarını ödemekte zorlanan hanelere aile bazında destek veriyor. Fatura desteği, tüketim miktarı ve ailedeki birey sayısına göre değişiyor. Destek tutarının faturanın yarısına kadar ulaştığı belirtiliyor.

Bir iktidarın, iktidar olduktan 20 yıl sonra, 20 yıldır yönettiği ülkede, elektrik faturasına destek verdiği hane sayısını 4 milyona çıkarmakla övünmesi akıl alır gibi değil. Ama burası Türkiye.

★★★

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de NTV'de açıkladı. Esnaf ve zanaatkarlar için de konuttakine benzer bir indirimli tarife üzerine çalışılıyormuş. Çalışma 1 Mart'a kadar bitecekmiş. Fakat gerek esnaf gerekse dar gelirliler için sağlanacak yeni destek ve indirimlerin mali boyutunu konuşan yok.  Bu tutarlar için bütçede bir karşılığın, bir gelirin olması gerekiyor. Bu gelir ya yeni vergilerle yaratılacak, ya da başka bir kaynaktan aktarılacak. Dönmez, “Sorunun kaynağı Türkiye'de değil, yurtdışındaki fiyat artışları” diyor.

Bu tez ısrarla savunuluyor. Tabii ki savunulacak. Yenilenebilir Enerji Kaynağını Destekleme Mekanizması (YEKDEM) üzerinden verilen dövizli alım garantilerine sürelerin uzatılmasının, elektriğin üretim maliyetinde çok büyük bir artışa yol açtığı söyleyecek değiller.

YEKDEM mekanizmasından yararlanan irili ufaklı yüzlerce santral ve bu santrallar için kurulmuş şirketler bulunuyor. “Temiz enerji” üretirken, süre uzatımları, lisans devirleri, kapasite artışlarıyla büyük kazançlar elde eden bu şirketler ile iktidar arasında simbiyotik bir ilişki olduğunu söylemek pek de yanlış olmaz. (Simbiyotik, birbirlerine kazanç sağladıkları ortak yaşamı ifade ediyor.)

★★★

Bu arada yılın ilk ayına ilişkin bütçe verileri açıklandı. Ocak ayında bütçenin 30 milyar TL fazla verdiğini Kurumlar Vergisi tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre 30 kattan fazla artarak yaklaşık 14.5 milyar TL'ye ulaştığını ancak bu artışın kaynağının gizemli olduğunu haber olarak okumuş olabilirsiniz.

YÜZDE 65 ARTIŞ

Ocak ayı bütçe harcamalarında enerji giderlerine baktım.

Devletin yakacak, akaryakıt, elektrik alımları için yaptığı harcamalarda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 65 ile yüzde 219'a varan artışlar olmuş.

Aşağıdaki tabloda bu yılı ocak ayı ile 2021 yılının ocak ayı enerji harcamalarının karşılaştırmalı olarak hazırladım. Yanında da artış oranlarını hesapladım. Akaryakıt ve elektrik harcamalarının devleti nasıl “çarptığı” apaçık görünüyor. Yine de elektrik örneğini paylaşalım.

Geçen yıl ocak ayında elektrik harcamalarına  503.6 milyon TL ödeyen devlet, bu yılın ocak ayında 835,2 milyon TL ödemiş. Artış oranı 65.8.

Artışın büyüğü yakacak alımlarında görünüyor. Kalorifer yakıtı, doğalgaz, tüpgaz, odun çıra kömür  gibi ısıtma ve pişirmeyle ilgili malzeme ve yakıtların tüketim bedelleri için bütçede “yakacak alımları” diye bir kalem ayrılıyor.

Geçen yılı ocak ayında 164.3 milyon TL harcanan bu kalemde, geçen ay 524.6 milyon TL harcamış devlet. Artış oranı yüzde 201.3.