Hayırseverlik dikeydir

Çiğdem Toker; Yani? Yanisi, köprü, otoyol, tünel, havalimanı, şehir hastanelerini yapıp işleten müteahhitler, bütçeden 18.9 milyar TL garanti, kira ödemeleri alacağı gibi, Covid-19 için yapacakları bağışları vergiden düşebilecek.

Başlık, Uruguaylı gazeteci-yazar Eduardo Galeano'dan. Devamı şöyle: “(hayırseverlik) Yukarıdan aşağı iner. Dayanışma yataydır. Ötekine saygı duyar.”

★★★

“40 katır-40 satıra mahkum değiliz” başlıklı yazımda, Covid-19 salgınına yönelik önlemlerin gerektireceği bütçe harcamaları için önerilere yer verdim.
Önerilerin ikisi:
– Cumhurbaşkanı'nın 2020 örtülü ödenek tutarını (5.4 milyar TL) tahsis etmesi
– Kamu özel işbirliği (KÖİ) modelli  altyapı projeleri için müteahhitlere yapılacak ödemelerin (18.9 milyar TL) “mücbir sebep” gerekçesiyle ertelenmesi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Milli Dayanışma Kampanyası”nda -örtülü ödeneği değilse bile- 7 maaşını bağışladığını söyledi. Söz ettiği  maaşın 81.250 TL olan cumhurbaşkanlığı maaşı mı yoksa emekli maaşı mı olduğunu soran çok.
Aslında bağışlanan aylığın türü ve niteliği, sorunun büyüklüğüne bakıldığında sembolik olmanın ötesine geçmiyor. Çünkü açıklanan kampanya, pandeminin ölçeği ve yol açacağı ekonomik-mali tahribatın derinliğini dikkate almıyor. Her şeyden önce “kampanya” oluşu sorunlu.

MÜTEAHHİT VERGİDEN DÜŞECEK

Belediyeler ile sivil toplum kuruluşlarının gerisine düşen kampanya, -İçişleri Bakanlığı'nın belediyeleri apar topar durdurma sebebi de tam olarak budur!- yine sermaye şirketlerine yarayacak. Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl'ün de anımsattığı gibi “Cumhurbaşkanı'nca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı, beyannamede bildirilen vergi matrahından indirilebilecek.” Yani? Yanisi, köprü, otoyol, tünel, havalimanı, şehir hastanelerini yapıp işleten müteahhitler, bütçeden 18.9 milyar TL garanti, kira ödemeleri alacağı gibi, Covid-19  için yapacakları bağışları vergiden düşebilecek.

KAZAN ‘DAN KÖİ UYARISI

Avukat Turgut Kazan'ın; devletçe trafik, araç, yolcu, hastane doluluk garanti edilen KÖİ sözleşmeleriyle ilgili önemli notu var. Kazan, devletin milyarlar tutan garanti ödemelerini gözden geçirmesi, durdurması vb için; uygulama sözleşmelerinde mücbir sebep maddesinin bulunmasının şart olmadığını söyledi.
Covit-19'un, Dünya Sağlık Örgütü'nce pandemi ilan edilişini vurgulayan Kazan, “Bu nitelikteki bir salgında taahhüt edilen araç, yolcu trafikleri gerçekleşmeyeceği için, ödeme beklenmesi de mümkün değildir” diyor.
Sözleşmelerde imzası bulunan kamu kurumlarının sorumluluğunu hatırlatıyor.

CEZAEVLERİ ÖNERİSİ

Kazan'ın, iktidara diğer güncel uyarısı “infaz” yasa teklifiyle ilgili. Covid-19'un cezaevleri için büyük risk olduğunu, zaman kaybedilmemesi gerektiği görüşünde. Toplumun  duyarlı olduğu cinsel suçlar, kadına şiddet, cinayet, “mükerrir” (tekrar suç işleyenler) suçluların kapsam dışı tutulma gereğini anımsatan Kazan'ın; yurtdışı çıkış yasağı ile elektronik kelepçe uygulanarak
tahliye edilecekler konusundaki önerileri şöyle:
– Kronik hastalıkları olanları tamamı, çocuklarıyla birlikte cezaevinde kalmak zorunda olanlar
– Henüz iddianamesi olmayan tutuklular
– Hükmü verilmiş ancak yazılmamış, kesinleşmemiş durumda olanlar
– Hedef sayı yetmezse, ekonomik suçlardan hüküm giyenler
Kazan, AKP'nin  hazırladığı ve 2012'de ”Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun”u anımsattı: “Yıl olmuş 2020. Cumhurbaşkanı adayı olmuş bir siyasetçiyi (Selahattin Demirtaş), Osman Kavala'yı, Barış Terkoğlu, Barış Pehlivan, Murat Ağırel ve adını sayamadığım gazetecileri sırf yazdılar, konuştular diye terör suçlusu olarak
içeride tutmak kabul edilemez. Eğer salgın nedeniyle cezaevlerinde ölümler olursa, buna yol açanlar olası kastla adam öldürmekten sorumlu tutulur. Hemen hareket etmek zorunlu.”