Kanadalı maden şirketi rüşveti yasaklamış

Çiğdem Toker; Rüşveti bu kadar ayrıntılı tanımlayıp yasaklayan bu taahhütname, şirketin sadece Kanada ve ABD'deki madencilik faaliyetlerini ilgilendiriyor olamaz. SSR Mining'in İliç'te ve şirketin ortak olduğu Türkiye'deki diğer maden işletmelerini de bağlamaktadır.

Erzincan İliç'te, Anagold şirketinin işlettiği altın madenindeki felakette toprak altında kalan dokuz madenci, dokuz gün geçmesine rağmen bulunamadı. Arama faaliyeti, toprak kayması riski gerekçesiyle dün durduruldu. Bu kararın kayıp madencilerin yakınları üzerindeki etkisini hayal bile edemeyiz. Ama Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, düne kadar yani felaketin dokuzuncu gününde bile maden sahasına gitmemiş, bir geçmiş olsun dileğinde bulunmamıştı. Sadece kamusal sorumluluk gereği değil insani değerlere de yakın sayılmayacak olan bu tutumun politik bir tercih olduğu açık. Ardındaki motivasyonu bilmesek de.

* * *

Anagold İliç madenindeki faciayla ilgili başlatılan adli soruşturmada, gözaltı, tutuklama kararları verilse de maden işletmesi sürecinde insan hayatını hiçe sayan uygulamaların hesabının nasıl sorulacağı konusu önemini koruyor. Tıpkı köylülerin 130 bin TL karşılığında haklarından feragat etmelerine dair (ki, hukuken geçerli değil) imzalı yazılı belgeler ile 11 muhtarın şirket tarafından yurt dışı seyahatlere götürülmesinin (Merdan Yanardağ Tele1'de anlattı) hesabının nasıl sorulacağı konusu gibi.

Erzincan'ın İliç ilçesinde Anagold şirketine ait Çöpler Altın Madeni'nin bulunduğu alanda, 13 Şubat saat 13.00 sıralarında siyanürlü toprağın yığıldığı bölgede toprak kayması ve göçük meydana geldi.

* * *

Türkiye'de, bir tarafı ülkemizde faaliyet gösteren yabancı şirket olan ve yakın zamanda sonuçlanmış hiçbir rüşvet davasının olmayışı, rüşvet ve yolsuzluğa karşı kuruluşlar tarafından zaman zaman yayımladıkları raporlarda eleştiri olarak dile getirilir. Biz de bunları zaman zaman yazarız ama değişen bir şey olmaz.

Oysa rüşvet ve yolsuzlukla mücadele alanında, Türkiye'de kurallar doğru düzgün işletilmese bile birçok Batı ülkesinde bu suçlar sıkı yaptırımlara tabidir. Dahası büyük ölçekli şirketler yasal ve etik kodlara uymayı bir taahhütname olarak sitelerinde yayımlarlar.

Özellikle hisseleri borsalarda işlem gören şirketler için bu tür taahhütnameler ve etik kodlar daha ağırlık kazanır. Çünkü herhangi bir olumsuz gelişmenin sermaye piyasalarında işlem gören hisse senetleri üzerinde doğrudan etkisi nedeniyle yatırımcıların korunması hedeflenir.

Görüldüğü gibi her şey önünde sonunda yine para için ama bu, Türkiye'de faaliyet gösteren yabancı şirketlerin sorumluluklarının sorgulanmasına engel değil.

Anagold şirketinin yüzde 80 oranla büyük ortağı olan Kanada merkezli SSR Mining, yani SSR Madencilik şirketinin internet sitesinde dokuz sayfalık bir İş Davranışı ve Etik Kurallar metni yer alıyor.

Linkini paylaşıyorum.

Rüşvet ve uygunsuz ödemeler

Bu metin aslında şirketin bir taahhütnamesi niteliği taşıyor. Metnin "Yolsuzluk ve Rüşvetle Mücadele Yabancı Halkın Yolsuzluğu, Yetkililer Kanunu ve Yabancı Yolsuzluk Uygulamaları Kanunu" başlıklı bölümü İliç'te olup bitenleri yakından ilgilendiriyor. Çünkü orada Kanada ile ABD'deki yolsuzluk ve rüşvetle mücadele kanunları, "yabancı hükümete doğrudan veya dolaylı olarak değerli herhangi bir şeyin verilmesini yasakladığını hatırlatıyor. Ve bu yasalara göre, bir eylemi bir kararı etkilemek amacıyla, şirketin para mülk veya başka bir şeyi doğrudan ya da dolaylı olarak teklif edemeyeceğini, veremeyeceğini hatırlatıyor. Rüşveti tarif ediyor tam olarak.

Peki kimlere mi verilemiyor?

Kamu görevlilerine, kamu sermayeli veya kamunun kontrol ettiği bir kurum temsilcisine, siyasi parti veya onun yetkilisine, herhangi bir siyasi makam adayına veya bu sayılan kişilerden herhangi birinin aracısı, yakın aile üyesi, hane halkı üyesine veremiyor.

Bitmedi, şirket, nüfuz kullanmak veya başka bir şekilde uygunsuz avantaj sağlamak amacıyla herhangi bir kişi için iş tutamıyor, herhangi bir kişiye iş yönlendiremiyor. Bu tip ödemelerin tamamı, yasaklı.

SSR Mining"in sitesindeki bu metinde şu da yazıyor:

- Şirketin faaliyet gösterdiği yargı bölgelerindeki yerel rüşvet ve yolsuzlukla mücadele yasalarına da uymanız gerekmektedir.

- Şirket uygunsuz ödemeleri her durumda yasaklar.

- İster hükümetlerle ister özel partilerle olsun, faaliyetler. Teklif eden, vaat eden veya ödeyenler, şirketi ve kendilerini hukuki ve cezai yaptırımlara maruz bırakabilir.

Rüşveti bu kadar ayrıntılı tanımlayıp yasaklayan bu taahhütname, şirketin sadece Kanada ve ABD'deki madencilik faaliyetlerini ilgilendiriyor olamaz. SSR Mining'in İliç'te ve şirketin ortak olduğu Türkiye'deki diğer maden işletmelerini de bağlamaktadır.

Dolayısıyla, olası itirazları pasifize etmeyi amaçladığı görülen muhtarlara yurt dışı seyahatlerin, sağlanan diğer avantajların bu bağlamda değerlendirilmesinin önünde bir engel var mıdır?