Nükleer teşvikler

Çiğdem Toker: Depremselliğe ve bu faktörün dayanağı yatırım maliyetine bağlı olarak, Japon şirketlerin fizibilitesinde tarife bedelinin, mevcut piyasa koşullarına göre çok çok yüksek çıktığı belirtiliyor.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen torba yasa tasarısında, nükleer santral yatırımlarına sağlanan mevcut desteği genişleten bir madde de yer alıyor. 
Konu; biri Rusya, diğeri Japonya olmak üzere imzalanmış iki milletlerarası anlaşmayla Türkiye’nin enerji gündemine girmiş bulunan Akkuyu ve Sinop nükleer güç santrallarını ilgilendiriyor. 
Getirilen madde, her iki santralın “Yatırımlarda Devlet Yardımları HakkındaKarar”da, nükleer enerji santralı yatırımları için öngörülen teşvik ve desteklerden yararlandırılacağını hükme bağlıyor. 
Söz konusu karar, 2012’de yürürlüğe girmiş bir Bakanlar Kurulu kararı. 
Akkuyu NGS zaten KDV ve Gümrük Vergisi teşviğinden yararlandırılmıştı. Ekonomi Bakanlığı’nca geçen kasım ayında Resmi Gazete’de yayımlanan listeye göre, sabit yatırım tutarı 76 milyar TL olarak görünen Akkuyu NGS’de KDV ile 4.5 milyar TL’lik gümrük vergisi yer alıyor. Yanı sıra, 2012 tarihli teşvik kararnamesinde yapılan bir değişiklikle de “öncelikli yatırım konuları” başlıklı 17. maddeye nükleer santral da eklenmişti. 
Hatırlatalım: Akkuyu NGS’nin stratejik yatırım statüsüne alınması, zaten milletlerarası anlaşmadan doğan bir beklentiydi. İlk zamanlarda Ekonomi Bakanlığı’nın “burada bir ihracat yapılmıyor” gerekçesiyle direnç gösterdiği bu statü, sonradan verildi. Dahası Akkuyu, hem stratejik hem de “öncelikli” yatırım haline geldi. İç içe geçmiş bu iki statü, sigorta destek primi ile kredilerde faiz desteklerinde önemli avantajlar sağlıyor. Öncelikli yatırımlarda yüzde 80-90 oranlarında ve 7-12 yıl boyunca vergi indirimleri uygulaması var.

Ucu açık destek 
Mevcut durumda zaten bu avantajlar sağlanmışken torba tasarıya konulan ekstra madde, nükleer santrala sağlanacak destek kapsamını gri bir alan haline getiriyor. 20 milyar dolara kurulacak Akkuyu NGS, 4 reaktörden oluşacak. TETAŞ, dört reaktörde üretilecek elektriğin yüzde 50’sini (KDV hariç) satın alacak. 
2010 yılında elektriğin kilovat saati 12.35 cent olarak belirlenmişti. Rusya tarafının bu tarifede hiçbir indirim ya da değişiklik yapmaksızın, Türkiye’nin sürekli avantaj ve destek sağlaması, bir dizi yeni soru işaretlerini de gündeme getiriyor. 
Rusya tarafının beklentisi, Türk şirketlerinin bu projeye en az 6-7 milyar dolar civarında bir finansman desteği sağlamasıydı. Ancak gelinen noktada bu kaynağın sağlanması kolay görünmüyor. Torba yasayla getirilmesi amaçlanan bu açık uçlu destek paketinin, finansman sağlamayı kolaylaştırıcı bir çözüm olarak düşünüldüğü belirtiliyor.

Sinop, depremsellik, tarife 
Özel şirketlerin, hisse satın almaktan vazgeçmesi dolayısıyla EÜAŞ ile EÜAŞ’ın Jersey Kanal Adaları’ndaki iştirakinin adının geçtiği bugünlerde; nükleer yatırımlara kamunun ortaklığının kesinleşmesi halinde sağlanacak destekler de başka bir anlam kazanacak. Sağlanan devlet teşvik ve destekleri, hisse satın almak yerine, mal ve hizmet satın alınan tedarikçi şirket olmayı yeğleyen Türk firmaları açısından da farklı bir cazibe alanı oluşturacak. 
Bu arada Sinop NGS ile ilgili olarak üretilecek elektriğin kilovat saat başına satış tarifesi konusunda henüz tam bir uzlaşı olmadığı kulislere yansıyan bilgiler arasında. 
NGS yatırımlarında çalışılan fizibilite raporlarında depremsellik büyük önem taşıdığı için, yatırım bedelinin buna göre şekilleneceği, tarifede de bunun etkili olacağı öngörülen bir durum. Depremselliğe ve bu faktörün dayanağı yatırım maliyetine bağlı olarak, Japon şirketlerin fizibilitesinde tarife bedelinin, mevcut piyasa koşullarına göre çok çok yüksek çıktığı belirtiliyor.