Tasarruf genelgesi çöktü

Çiğdem Toker; Tasarruf Genelgesinde yer alan önceliklere göre belirlediğim seçilmiş beş harcama kalemindeki en yüksek artış, hangisinde olabilir?

Ağustos ayından itibaren yılsonuna gelinceye kadar altıya yediye katlanan kırtasiye harcamalarına dikkatinizi çekmek istedim. Tasarruf Genelgesi'nin yayımlandığı Haziran ayında, yaklaşık 235 milyon TL olan devletin kırtasiye harcaması, Aralık ayına gelindiğinde yaklaşık 7 kat artarak 1 milyar 607 milyon TL'yi geçmiş

Boğaziçi Üniversitesi yönetiminin yaptığı bazı ihale ve alımlara yer verdiğim son iki yazımda, kamu kaynaklarının yasalara uygun ve düzgün kullanımı açısından bu alımların, soru işaretleri barındırdığını belirtmiş ve eklemiştim:

Tasarruf tedbirleri konusunda valiler ile toplantı yaparak tavsiyelerde bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in kadrajına acaba üniversite rektörlükleri giriyor mu?

Tabii ne Şimşek'ten ne de Boğaziçi Üniversitesi yönetiminden herhangi bir yanıt geldi. Ama zaten cevap gelse şaşırırdım. "Yazar yazar, nasıl olsa bir şey olmaz" diye düşünüyor olabilirler. Düşünsünler. Yıllardır aynı fikirde olmadığım için yıllardır yazmayı ve sormayı sürdürüyorum.

Son yazımda değindiğim, Şimşek'in geçen hafta Salı günü valiler ile ilgili yaptığı toplantının ayrıntılarını, Ayşegül Kahvecioğlu imzasıyla dün Milliyet'te okuduk. Şimşek valilerden kamuda tasarruf tedbirlerine hassasiyetle uymalarını isteyerek, şöyle demiş:

"Ben defterlerimi son sayfasına kadar kullanıyorum. Beyaz kağıt falan kullanmıyorum. Harcadığımız para babamızın parası değil, milletin parası. Gösterişten uzak, mütevazı bir kamu anlayışına mecburuz."

Boşuna değil

Şimşek'in böyle konuşması boşuna değil. Bizim gördüğümüzü o da görmüş olmalı. Geçen sene, seçimlerin ardından, bu göreve atandıktan hemen sonra imzasıyla yayımladığı Tasarruf Genelgesi'nden söz ediyorum. Bakan Şimşek, bütçe gerçekleşmelerine baktığında, yayımladığı genelgeye fazla itibar edilmediğini saniyesinde fark etmiştir.

Gerçekten de 2023 yılı Aralık ayı bütçe gerçekleşmeleri açıklandığında, bütün bir senenin harcamalarını bizler de görme olanağı bulduk. Bu köşenin sürekli okurları hatırlayabilir. Şimşek, Hazine ve Maliye Bakanlığı'na atandıktan sonra 2021 yılında yayımlanmış tasarruf konulu genelgeye atıfta bulunarak, depremden kaynaklanan maliyet dışında bütün harcamaların gözden geçirilmesini istemişti. Tasarruf tedbirleri için ivedi adımlar atılmasını, takibin de tavizsiz yapılmasını isteyen Bakan Şimşek'in yazısında, kamu idarelerinden özellikle tasarruf tedbiri alınması istenen harcama kalemleri şunlardı:

- Taşınmaz ve taşıt kullanımı

- Haberleşme giderleri

- Basın ve yayın giderleri

- Kırtasiye alımı

- Temsil, tören ağırlama giderleri

Bu genelge yayımlandıktan sonraki ay olan Temmuz ayı bütçe verilerini geçen sene 16 Ağustos 2023 tarihli yazımda işlemiştim. Maliye'nin açıkladığı verilere bakarak, Tasarruf Genelgesi'ne uyulmadığının ortada olduğu görülüyordu.

Şimdi aynı analizi Temmuz-Aralık dönemi için, yani geçen yıl sonuna kadarki verilere bakarak yapma olanağımız var. 2023 yılı bütçe harcamaları ortaya çıktı çünkü.

İki gün önce açıklanan Aralık 2023 bütçe verilerine bakıldığında, yine yukarıda andığım, Şimşek'in özel önem verdiği harcama kalemleri açısından, durumun hiç iç açıcı olmadığı görülüyor.

Söz konusu verileri baz alarak Temmuz-Aralık dönemine ilişkin harcama kalemlerinden ayrı bir tablo yaptım. Bu tablodaki aylık artış ve azalışlara bakarak, Şimşek'in tasarruf genelgesine kamu idarelerinin ne kadar uyduğunu (!) siz de değerlendirebilirsiniz.

Ağustos ayından itibaren yılsonuna gelinceye kadar altıya yediye katlanan kırtasiye harcamalarına dikkatinizi çekmek istedim. Tasarruf Genelgesi'nin yayımlandığı Haziran ayında, yaklaşık 235 milyon TL olan devletin kırtasiye harcaması, Aralık ayına gelindiğinde yaklaşık 7 kat artarak 1 milyar 607 milyon TL'yi geçmiş.

İşte Bakan Şimşek'e valilerle toplantısında "Ben defterlerimi son sayfasına kadar kullanıyorum. Beyaz kağıt falan kullanmıyorum" dedirten tablo da muhtemelen budur.

Yine valilere, makam aracı olarak TOGG kullanmalarını öneren Şimşek'in bu önerisinin ipuçlarını da son bütçe verilerinde görüyoruz. Tasarruf Genelgesi'nde dikkat edilmesini önerdiği taşıt kiralama harcamaları, o günden bu yana aylık 158 milyon TL daha eklenerek, Aralık ayında 372 milyon TL'yi aşmış.

Rekor, temsil ağırlama harcamasında

Tasarruf Genelgesi'nde yer alan önceliklere göre belirlediğim seçilmiş beş harcama kalemindeki en yüksek artış, hangisinde olabilir?

Bu sorunun cevabı, "temsil, tanıtma, ağırlama harcamaları" sevgili okurlar. Haziran 2023'te, yani Şimşek göreve gelince yayımladığı genelge ayında, yaklaşık 37 milyon TL olan temsil ve ağırlama harcamaları, yılın sonuna gelindiğinde, yaklaşık 17 katlık bir artış ile 620 milyon 770 bin TL'ye çıkmış.

Evet 17 kat artış.

Şimşek, ekonomiyi "düze çıkarma" konusunda Erdoğan'dan tam yetki almıştı. O günden beri de bir siyasetçi değil, bir teknokrat gibi açıklama yapmaya fazlasıyla özen gösteriyor. Ama belli ki Tasarruf Tedbirleri genelgesine uyulmasını sağlamakta zorluk çekiyor.

Hazine ve Maliye Bakanı olarak Şimşek'in, bunun nedenlerini bilmemesine ise imkan yok. Ama bu nedenleri kamuoyuyla paylaşması zor. Gözü kulağı aylardır "üç kuruşluk artış"ta olan milyonlarca emekliye gerçeğin tamamını söylemenin bedeli büyük olur çünkü.