Tek hane hedefi

Çiğdem Toker: Saray, köşk, otağ sayısını artırırken “tek hane”de kalamazsınız.

Eğer değişiklik olmadıysa, yeni bir isim verilmesi beklenen Orta Vadeli Program hazırlıkları önümüzdeki hafta onaylanacak. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, enflasyonu tek haneye indirmenin öncelikli hedefleri olduğunu açıkladı geçenlerde.
TL’nin ABD Doları karşısındaki sadece dünkü değer kaybı bile bu hedefin pek kolay olmadığını gösteriyor. Merkez Bankası Başkan Yardımcısı ve Para Politikası Kurulu üyesi Erkan Kilimci’nin şu ana kadar yalanlanmayan istifasını izleyen saatlerde değer kaybı arttı.
Albayrak, “bağımsız” olması sebebiyle hakkında dikkatli konuştuğunu söylemiş olsa da ağır psikolojik baskı altında bir Merkez Bankası’nın söz konusu olduğu herkesin bildiği sır.
Dahası, baskı altında olan sadece Merkez Bankası değil. Bütçe de sürekli artış eğrisi gösteren harcama kalemlerinin ağır baskısı altında. Her ne kadar bu ayın başında bütün bakanlıklara giderlerinde yüzde 30 kısıntıya gitmeleri talimatı verildiyse de bu talimatın yılsonu rakamlarına bütçe fazlası olarak yansıyacağı kuşkulu.

Gizemli ‘diğer’ kalemi

Örnekler ile gidelim:
- Ocak ayında 2 milyon TL ile başlayan temsil ve ağırlama harcamaları, temmuzda 23 milyon TL’yi geçerek ocak-temmuz döneminde 101.5 milyon TL’ye ulaştı. 2018 bütçesinde, temsil ve ağırlama harcamaları için ayrılan “başlangıç ödeneği”, 217.8 milyon TL olarak kayda geçti. Bakalım yılın kalan beş ayında, AKP’nin yönettiği devletin temsil harcamaları, hedefe uygun olarak kalan 116.3 milyon TL’nin altına düşecek mi, düşmeyecek mi?
- Bir başka örneği “hava taşıtı kiralama” kaleminden aktaralım. Bütçeden yedi ayda (ocak-temmuz dönemi) hava taşıtı kiralamasına 110.4 milyon TL harcandı. Geçen ay (temmuz) yapılan 45 milyon TL’lik ödeme, bir önceki yılın aynı döneminden yedi milyon TL fazla. Bakalım, yılın kalanında uçak kiralama harcamasında bir düşüş olacak mı?
- Bütçenin “hizmet alımları” genel başlığı altındaki bir kalem, son yıllarda en hızlı ve dikkat çeken artışa sahip: “Diğer müşavir firma ve kişilere ödemeler” başlıklı bu kalem altında ocak-temmuz döneminde yapılan harcama toplamı 6 milyar 730 milyon TL’ye ulaşmış.

KÖİ faturaları

Kamuya açık tablolardan seçtiğimiz bu örnekleri verirken, Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle özel sektöre yaptırılan ve garantisi döviz üzerinden verilmiş köprü, tünel, havalimanı ve şehir hastanesi ödemelerini saymıyoruz bile.
29 Ekim’de açılacak 3. havalimanı için İGA AŞ ile yapılan sözleşme uyarınca, yurtdışı yolcu başına 20 Avro hizmet bedeli alınacağını ve yolcu listeleri üzerinden yapılacak hesap sonucu ortaya çıkacak tutarın DHMİ tarafından ödeneceğini yeri gelmişken anımsatalım. Üstelik, TAV’ın işlettiği İstanbul Atatürk Havalimanı’nın bazı servislerinin bir süre daha açık kalacağı duyuruldu. Bu hizmetlerin Hazine’ye bağış karşılığı verilmeyeceğini öngörebiliriz.
Örtülü ödenekten karşılandığı muhtemel bir kalem olan “cihatçı maaşları” da 2019 bütçesi açısından belirsizlik yaratan harcama kalemi olarak öngörülebilir.
Üretimde kullanılan enerjinin ithal edilmesi dolayısıyla artan maliyetler, yakında açıklanacak OVP hedeflerinde netleşmeyi zorlaştırıyor. Realite karşısında “enflasyonu düşürme odaklı bir bütçe”nin hazırlık ve uygulama koşulları imkânsızdır.
Tüm bu örnekler ve olgular bir yana, okuduğunuz şu yazı tek bir cümleden dahi ibaret olabilirdi:
Saray, köşk, otağ sayısını artırırken “tek hane”de kalamazsınız.