Varlık Fonu’ndan süper yetkili şirket

Çiğdem Toker; AKP milletvekillerinin 1 Haziran'da TBMM'ye sunduğu İstanbul Finans Merkezi (İFM) Kanun Teklifi'ni okudum. Önce şahane haberi verelim: İFM, Türkiye ekonomisine yıllık 9 milyar dolar katkı sunacakmış.

Türkiye Varlık Fonu (TVF) özel bir anonim şirket. Altı yıl önce kuruldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın “Açık aramayın” diye seslendiği Sayıştay denetimi dışında tutuldu. Kamu İhale Kanunu'yla da bağlı değil. Eskiden Hazine'nin olan kamu bankaları uzun zamandır bu şirketin. BOTAŞ, Çaykur, PTT, Telekom da öyle. TVF şirketinin başında AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan var. Kamuya ait varlıklar ile işlemlerini görünmez bir perde ardına çeken bu yapı; AKP'nin TBMM'deki aritmetik çoğunluğuyla mümkün olabildi. Yani işin özünde ne yazık ki TBMM'yi araç kılarak sağlandı.

BİR FİNANS CENNETİ KURULUYOR

Bu hatırlatmayı önemli bir gelişmeyi paylaşmak için yaptım. TVF; kamuoyuna haber vermeden, süper yetkilerle donattığı yeni bir şirket kurmuş. Ve ne zaman, hangi sermayeyle kurulduğunu, kimlerin hangi yetkilerle yönettiğini henüz bilmediğimiz bu anonim şirket; okuyunca her şeye rağmen hayret edilesi bir şekilde devlete ait iki büyük gayrimenkule TBMM aracılığıyla sahip olmak istiyor. TBMM'ye yeni sunulmuş bir kanun teklifini kastediyorum.

AKP milletvekillerinin 1 Haziran'da TBMM'ye sunduğu İstanbul Finans Merkezi (İFM) Kanun Teklifi'ni okudum. Önce şahane haberi verelim: İFM, Türkiye ekonomisine yıllık 9 milyar dolar katkı sunacakmış. (Hesabın detayları yok ama muhtemelen imza atan AKP'li vekiller bu hesaba vakıftır)

Daha Fazla Bilgi Gerekçede uzun uzun anlatılan kanunun amacını, -dili sadeleştirip özetleyerek- aktarıyorum:

– Uluslar arası finans kurumlarını çekerek İstanbul'u önde gelen uluslararası bir finans merkezi haline getirmek. Bunun için de İFM'yi rekabetçi kılacak indirim istisna ve diğer vergi avantajları; nitelikli insan kaynağını çekmeye yönelik kolaylıklar getiriliyor.

KİM BU “YÖNETİCİ ŞİRKET”?

– “3.4 milyon metrekare alana yayılmış çok katmanlı ve fonksiyonlu bir yapıya sahip İFM'de şeffaf, verimli ve öngörülebilir bir yönetim düzeni sağlamaya dair; yönetim kiralama, güvenlik, bakım ve temizlik hizmetleri ile yaklaşık 100 bin çalışan ve ziyaretçinin günlük ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik hizmetlerin tek elden gerçekleştirilmesi sağlanacak.  Bu hizmetlerin sağlanmasına yönelik yetkilerin belirli bir süre ile yönetici şirket lehine tesis edilmesi amacına yönelik düzenlemeler de yer almakta.”

“Yönetici şirket” ifadesini görünce “Kimmiş bu yönetici şirket” diye baktım. Teklif metninin tanımlar ve kısaltmaları düzenleyen 2. maddesinde şöyle deniliyor: “Yönetici şirket: Bu kanun kapsamında verilen görev ve yetkileri kullanmak üzere, Türkiye Varlık Fonu tarafından kurulan ve özel hukuk hükümlerine tabi olarak faaliyet gösteren anonim şirketi.”

Anlaşılan TVF, ayrı bir şirket kurmuş. Dil öyle… Bu şirket, İFM'nin kiralama, güvenlik, bakım, temizlik işlerini, 100 bin çalışan ve ziyaretçinin günlük ihtiyaçlarının hizmetlerini  yönetecekmiş ama bu kadar değil.

SPK İLE BDDK'NIN ARSALARI

Ne zaman kurulduğunu bilmediğimiz bu gizemli şirket, bu kanun teklifi aracılığıyla Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'na (BDDK) ait  Ümraniye ilçesi Finanskent mahallesindeki iki gayrımenkule de sahip olacakmış! Bakın geçici 2. madde ne diyor:

“Mülkiyeti Sermaye Piyasası Kurulu'na ait ekli (2) sayılı listede belirtilen taşınmaz ile  ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'na ait ekli (3) sayılı listede belirtilen taşınmaz, bedelsiz olarak tapuda re'sen yönetici şirket adına tescil edilir. Yönetici şirket adına tescil edilen taşınmazlar üzerindeki muhdesatın da bedelsiz ve hak sahiplerinin onayı aranmaksızın terkini gerçekleştirilir ve beyanlar hanesinde aidiyeti yönetici şirket adına olacak şekilde kaydedilir. Bu fıkra kapsamında yapılacak devir ve işlemler veraset ve intikal vergisinden, harçtan, döner sermaye bedellerinden ve düzenlenecek kağıtlar damga vergisinden müstesnadır.”

GİZEMLİ ŞİRKETİN GÜCÜ 

Resmen “el koyma”ya benzeyen maddenin özeti şöyle:

– Yasa yürürlüğe girince, TVF'nin gizemli “yönetici şirket”i, devlete ait iki gayrımenkulün tapusuna sahip olacak. Tapu, “yönetici şirket” adına tescil edilecek.

– Özel şirket, iki kamu kurumuna bu tesciller için hiçbir bedel ödenmeyecek.

– “Muhdesat” denilen yani taşınmazların üzerinde ev, bina, bağ bahçe, ağaç gibi dikili şeyler varsa, sahiplerinin onayı aranmadan tapudan silinecek.

Halktan alınan yetkilerle halkın kamusal varlığına kapalı, dolambaçlı usullerle el koyup yönetme girişimlerini yıllardır yazıp çiziyoruz. Ancak bu kadar yüksek bir yaratıcılık düzeyi etkileyiciymiş.

Gizemli yönetici şirketin ayrıntıları muhtemelen yasa teklifinin TBMM görüşmelerinde ortaya çıkacaktır. Belki o ara İFM'nin ne yaparak Türkiye ekonomisine yıllık 9 milyar dolar kazandıracağını da öğreniriz.

Not: Yazı baskıya girdikten sonra, yeni kanun teklifinde bahsedilen “yönetim şirketi”nin, 28 Mayıs 2020’de kuruluşu ilan edilmiş olan “TVF İFM Gayrimenkul İnşaat ve Yönetim Şirketi” olabileceği bilgisine ulaştık.